نمک خوراکی خانواده

نمک خوراکی یا همان نمک بهداشتی نمک تبلور مجدد نمک تسویه شده یعنی نم شستشو شده یانمکی که درآب حل شده و مجددا متبلورشده   این نمک برابر استاندار الزاما میبایست حداقل 99.2% خلوصیت داشته باشد .نمک خوراکی . نمک بهداشتی  در دومدل گونی های 25 کیلوگرمی و بسته بندی های نمک  500گرمی 800 گرمی 900گرمی یا 400و... تولید میشود   بجز این موارد غیراستاندارد بوده و تقلبی

نمک خوراکی در ایران

به‌ رغم توجه بسیاری از کشورها به این ماده ی حیاتی در طول تاریخ، که گاهی منجر به بروز جنگ بین آنها می ‌شد، قبلا در کشور ما توجه اندکی به این عنصر مهم حیاتی شده است.

قبل از احداث کارخانه‌های تصفیه ی نمک، نمک خوراکی در کارگاه‌های سنتی به این شکل تولید می ‌شد که به سنگ نمک استخراج شده از معدن، پس از آسیاب شدن و سرند کردن، یُد اضافه گشته و در کیسه‌های نایلونی زرد رنگ روانه ی بازار مصرف می ‌شد.

این نوع نمک، به علت آنکه هیچ گونه عمل تصفیه ‌ای روی آن انجام نمی ‌گیرد، غیر استاندارد بوده و مصرف خوراکی آن در درازمدت عوارض نامطلوبی ایجاد می ‌نماید و بایستی از مصرف آن جدا خودداری شود.

روش مکانیزه ی تصفیه نمک

روش تولید در کارخانه‌های تصفیه ی نمک شامل مراحل زیر است:

1-        آسیاب کردن سنگ نمک (یا استفاده ی مستقیم از نمک تبخیری) و انحلال آن در آب خالص و تهیه ی محلول اشباع آب ‌نمک.

2-       اضافه کردن مواد شیمیایی برای رسوب کامل کلسیم و منیزیم و خارج نمودن مواد نامحلول.

3-       عبور محلول آب نمک از فیلترهای شنی برای حذف ذرات ریزتر از 30میکرون.

4-       تبخیر محلول اشباع نمک و تولید بلورهای (کریستال‌ها) خالص نمک و جداسازی آنها توسط سانتریفوژ.

5-        شست ‌وشوی نهایی بلورهای نمک در سانتریفوژ و اضافه کردن یُد به آن.

6-       خشک کردن کریستال‌های نمک در خشک کن با استفاده از هوای گرم و انتقال نمک به سیلوهای ذخیره.

7-       بسته ‌بندی نمک با دستگاه‌های تمام اتوماتیک.

همان‌گونه که دیده می ‌شود در این روش علاوه بر افزایش میزان خلوص تا حداقل 5/99درصد، تمام ناخالصی‌های محلول و نامحلول نمک حذف می شوند و نیز به علت دمای بالای مورد استفاده، آلودگی‌های میکروبی(که در صنایع غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است) از بین می ‌روند.

یُد دار کردن نمک

بسیاری از مواد غذایی به طور معمول در رژیم غذایی مردم کشورمان کم است. یُد از جمله ی این مواد است که هرچند بدن به مقدار زیاد آن احتیاج ندارد، اما کمبود آن هم مشکلات زیادی را به دنبال دارد.

اختلالات ناشی از کمبود یُد، بیش از یک ‌میلیارد نفر از مردم جهان و از جمله ایران را در معرض خطر قرار داده است. بررسی‌های به عمل آمده نشان می ‌دهد که نمک، ایده‌‌آل ‌ترین وسیله برای افزایش یُد است، زیرا تنها ماده ی غذایی است که در دسترس عموم مردم است و در بیشتر جوامع روستایی ممکن است تنها کالایی باشد که از خارج به آنها می ‌رسد.

روش‌های افزایش یُد به نمک ساده و قابل اجراست، به خصوص وقتی نمک برای مصرف تصفیه می ‌شود، یُد افزایی تاثیر بسیار ناچیزی در قیمت آن خواهد داشت. برای اضافه کردن یُد به نمک از ترکیبات یُدور یا یُدات ‌پتاسیم و به میزان 30 ‌تا50 ‌گاما (میلی‌ گرم در کیلوگرم) استفاده می‌ شود.

اضافه کردن یُد به نمک تاثیر بسیار زیادی در ریشه ‌کنی بیماری گواتر در بین مردم ایران داشته است.

مصرف نمک در ایران

مصرف نمک در ایران به طور متوسط 15‌گرم در روز به ازای هر نفر است که از این مقدار 6 -4 گرم از طریق نان و مواد غذایی فرآیند شده، و حدود 11- 9 گرم آن از طریق غذای سفره و آشپزخانه به بدن می رسد. این مقدار در مقایسه با استانداردهای جهانی رقم بالایی است.

متخصصین بهداشت و سلامت مصرف متوسط 5‌ گرم نمک در روز را برای هر نفر توصیه می ‌کنند.

یکی از علل مصرف بالای نمک در کشور ما، همگانی نشدن مصرف نمک تصفیه شده ی خالص است، زیرا نمک‌ های موجود در بازار اغلب تصفیه نشده و دارای ناخالصی‌های فراوان هستند که این ناخالصی‌ها عمدتا باعث پنهان کردن شوری نمک می ‌شوند.

کسانی که هم‌اکنون برای مصارف غذایی خود، نمک تصفیه شده ی خالص را به جای تصفیه نشده مصرف می‌ کنند، اذعان دارند که مصرف نمک آنها(به علت شوری بیشتر نمک تصفیه شده) به حدود دو سوم کاهش یافته است.

استاندارد ملی نمک طعام

اولین استاندارد نمک طعام در سال 1344‌ توسط موسسه ی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تدوین شد. این استاندارد تا کنون سه بار مورد تجدید نظر قرار گرفته است که بار سوم آن در تاریخ 30 فروردین 1385بود.

نمک خوراکی مشمول استانداردهای اجباری بوده و حداقل خلوص آن در این استاندارد 2/99‌درصد است.

ویژگی هایی که در یک نمک خوب، مد نظر قرار می گیرد، عبارتند از:

1-  ویژگی های فیزیکی مثل وضعیت ظاهری ، طعم و بو، مواد خارجی و اندازه ی ذرات.

2- ویژگی های شیمیایی که شامل خلوص، مواد نامحلول در آب ، سولفات محلول در آب ، رطوبت و میزان ید.

منابع طبیعی نمک

نمک طعام به صورت جامد در معادن و ذخایر زیرزمینی یا محلول در آب دریا وجود دارد.

در ایران، معادن نمک در نواحی مختلف کشور دیده می شود که اغلب به شکل کوه های نمکی هستند و گاهی رگه های ضخیم نمک در آنها به چند کیلومتر می رسد.

چند نکته کاربردی برای مصرف نمک:

1-       از نمک های تصفیه شده و دارای مُهر استاندارد استفاده کنید.

2-        نمک مورد مصرف را در ظروف سربسته، خشک و تمیز نگهداری کنید.

3-       اگر دچار فشار خون بالا هستید و یا زمینه ی این بیماری در خانواده و خویشاوندان شما وجود دارد، باید میزان نمک طعام رژیم غذایی خود را کاهش دهید.

تحلیل نمک، خواص آن و روش تولید نمک تصفیه شده :
    
   ناخالصی های نمک

    نمک چه به صورت استخراج شده از معادن سنگ نمک و چه به صورت استخراج شده از آب دریا دارای ناخالصی های فراوان است. عمده ترین ناخالصی های نمک سولفات کلسیم یا گچ است که به دلیل سفید بودن آن قابل تشخیص از نمک است ولی اگر نمکی را که دارای ناخالصی گچ باشد در آب حل نماییم گچ آن در آب حل نشده باقی می ماند. ناخالصی دیگری که مانند گچ در آب نامحلول است ولی قابل تشخیص است، گل ولای همراه آن است که باعث تیرگی رنگ نمک می شود. ناخالصی های نامحلول حدود 5درصد سنگ نمک را تشکیل می دهد. ناخالصی های دیگر نمک که از لحاظ مقدار در سنگ نمک ناچیز است، ولی از لحاظ ایجاد عوارض نامطلوب و ایجاد مسمومیت در بدن انسان با اهمیت می باشند، فلزات سنگین از قبیل سرب، جیوه، کادمیوم، آرستیک و غیره است که هر کدام از این عناصر مضرات فراوانی برای سلامتی بدن انسان دارند، زیرا این عناصر دارای خاصیت تجمع تدریجی در اندام های بدن بوده و مسمومیت های مزمن و عوارض بهداشتی مختلفی برای بدن ایجاد می نمایند. به همین دلیل ضرورت دارد این ناخالصی ها طی فرآیند تصفیه از نمک خوراکی جدا گشته و نمک از لحاظ وجود این ناخالصی ها به حد استاندارد و مطلوب برسد.
    
    ناخالصی های فلزات سنگین
همانگونه که گفته شد اینگونه ناخالصی ها اگر چه ممکن است به مقدار ناچیز در نمک وجود داشته باشد ولی به علت ایجاد عوارض نامطلوب به ذکر برخی خطرات آنها اکتفا می شود:
    
1-  سرب
        ذرات ریز سرب به علت سنگینی وزنشان کمتر از راه ریه وارد بدن می شوند سرب و املاح آن در شیره معده ای و روده ای حل شده و به شکل کلرور مضاعف سرب و سدیم در می آید که سم آن خطرناک است و مقدار ناچیز آن در بدن باعث مرگ می شود.
    
2-  جیوه
        ترکیبات محلول جیوه از راه دستگاه گوارش به سرعت جذب می شود. مهم ترین عضوی که مورد تهاجم سموم جیوه ای قرار می گیرد، کلیه ها هستند. ضایعات این عضو از زمان های پیش شناخته شده بود که عبارتند از کلیه های حجیم، نرم و متورم با رنگ پریده متمایل به زرد. به طور کلی اثرات زیان آور جیوه در مسمومیت حاد سبب تباهی کلیه ها و در مسمومیت مزمن باعث صدمه به سلسله اعصاب است.
    
3-  آرسنیک
        قسمت عمده آرسنیک در کبد رسوب می کند. انتشار و جذب آن بر حسب نوع مسمومیت متفاوت است. در مسمومیت حاد، آرستیک معمولا در جهاز هاضمه، کبد و کلیه یافت می شود، در صورتی که در نوع مزمن در مو و ناخن مستقر می شود.
    
4- کادمیوم
        مسمومیت ناشی از این عنصر مشابه آرستیک است.
5- مس
  مسمومیت مس هنگامی که با املاح آرسنیک همراه شود بسیار شدید و خطرناک است.

نمک تصفیه چگونه نمکی است؟

نمک نامی است عام که به کلرور سدیم گفته می‌شود، کلرور سدیم به صورت بلورهای سفید مکعبی شکل با دانه‌های بسیار ریز در طبیعت وجود دارد. نمک طعام محصولی است متبلور، شورمزه و بدون بو که عمدتاً از کلرور سدیم تشکیل شده است.

از آغاز تاریخ زندگی بشری کاربرد کلرور سدیم به عنوان یک نوع چاشنی که به رژیم غذایی افزوده می‌شود کاملاً روشن است و خواص ضد میکروبی نمک و خاصیت نگهداری مواد غذایی و جلوگیری از فساد آن‌ها روشی متداول در زندگی بشر بوده است.

امروزه با توجه به شیوع بالای بیماری‌های قلبی و عروقی و پرفشاری خون مصرف زیاد نمک به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل خطر در بروز این بیماری‌ها شناخته شده است، آمارها نشان می‌دهد که از هر 800 مورد مرگ و میر در کشور 300 مورد آن ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی می‌باشد. سرانه مصرف نمک در کشور ما 15-10 گرم در روز برای هر فرد می‌باشد که این میزان بنا به توصیه سازمان‌های بین‌المللی بایستی به 3-2 گرم در روز کاهش پیدا کند.

نمک در طبیعت به دو صورت جامد (معادن نمک) و محلول در آب دریا وجود دارد. در نواحی مختلف ایران، معادن نمک به صورت کوه‌های نمک و نمک دریا دیده می‌شوند. نمک به دست آمده از معادن، دارای ناخالصی‌هایی است که برای سلامتی انسان بسیار مضر می‌باشد.

 ناخالصی‌های نمک:

 مواد نامحلول مانند شن، ماسه، خاک، گچ و مواد آلوده کننده و مواد محلول نظیر سختی (کلسیم و منیزیوم) سولفات و فلزات سنگینی از قبیل سرب، جیوه، ارسنیک، کادمیوم و ... می‌باشند.

وجود این ناخالصی‌ها در نمک می‌تواند منجر به بروز عوارض نامطلوب در اندام‌های گوارشی، کلیوی، کبدی و ریوی و در مواردی ایجاد مسمومیت نموده، حتی باعث ممانعت در جذب آهن بدن بشود. بنابراین واحدهای تولیدکننده نمک با تجهیز سیستم تصفیه توانسته‌اند با روش تبلور مجدد (کریستالیزاسیون مجدد) ناخالصی‌های محلول و نامحلول موجود در نمک را حذف نمایند و نمکی کاملاً بهداشتی تحت نام «نمک تصفیه شده» تبلور مجدد را تولید و عرضه نمایند.

کلیه واحدهای تولیدکننده نمک ملزم هستند نمکی بهداشتی با رعایت درجه خلوص و دیگر مشخصات آن مطابق استانداردهای موجود تولید نمایند

 برای تصفیه نمک از ناخالصی‌های فیزیکی، حذف فلزات سنگین و رسیدن به نمک خالص بهداشتی مراحل زیر اجرا می‌گردد:

 بخش انحلال:  

*         آسیاب سنگ نمک .

*         انحلال نمک در آب و تهیه آب نمک اشباع .

*          رسوب کردن ناخالصی‌ها از طریق افزودن مواد لازم و فیلتراسیون .

*         تولید آب نمک خالص

 بخش کریستالیزاسیون:

*     عمل تبخیر آب نمک و تشکیل کریستال‌های خالص شده نمک در دستگاهی به نام کریستالایزر .

*    جداسازی کریستال‌ها از محلول آب نمک در حال جوش با استفاده از دستگاه سانتریفوژ، اسپری یدات پتاسیم و آنتی کیک (فروسیانید پتاسیم) بعد از سانتریفوژ جهت جلوگیری از کلوخه شدن نمک در مناطق مرطوب در این مرحله انجام می‌گیرد.

 بخش خشک کردن:

*         رطوبت گیری نمک به کمتر از 1/0 درصد .

 کاربرد نمک تصفیه شده: 

*        مصارف خوراکی خانوار

*        مصارف غذایی (صنایع گوشت، کنسروسازی، نانوایی‌ها، صنایع لبنی، صنایع سوسیس و کالباس و صنایع      بیسکویت سازی)

*        مصارف دارویی (سرم سازی و ....)

*          مصارف دامپروری

      مصارف صنعتی/شیمیای

 توصیه‌هایی مهم برای استفاده از نمک تصفیه شده یددار:

*    برای این که با مشکل برگشت اختلالات ناشی از کمبود ید در جامعه مواجه نشویم، توصیه می‌شود که از نمک‌های یددار تصفیه شده در برنامه غذایی روزانه افراد استفاده گردد. وجود ناخالصی‌ها در نمک علاوه بر ایجاد عوارض نامطلوب باعث کاهش شوری نمک شده و در نتیجه افزایش مصرف نمک را به دنبال دارد.

*    گرچه برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی و افزایش فشارخون مصرف کم نمک توصیه شده است، اما همان مقدار کم باید از نمک‌های یددار تصفیه شده باشد تا ید مورد نیاز بدن را تامین نماید و از طرفی عوارض احتمالی ناشی از وجود ناخالصی‌هایی در نمک نیز برطرف گردد.

*    نمک‌های تصفیه شده یددار به دلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتری حفظ می‌نماید. نمک‌های یددار نباید به مدت طولانی در معرض نور خورشید و یا رطوبت قرار گیرند چرا که ید خود را از دست می‌دهند، بهتر است نمک یددار در ظروف بدون منفذ پلاستیکی، چوبی، سفالی یا شیشه‌ای رنگی با سرپوش محکم نگهداری شود، همواره باید به تاریخ مصرف نمک و وجود پروانه ساخت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و قید عبارت یددار تصفیه شده (تبلور مجدد) بر روی بسته بندی نمک دقت نمود.

نمک، نمک صنعتی، نمک خوراکی، سنگ نمک، معدن نمک،  معدن سنگ نمک ،معادن نمک ،معادن سنگ نمک ،معدن کلوخه نمک، معادن نمک گرمسار، نمک پاینده  ،کارخانه نمک پاینده ،نمک کوبی پاینده، نمک طبیعی، سنگ نمک طبیعی ، نمک دریاچه، نمک دریا، نمک طبیعی پاینده، نمک دریاچه پاینده ، نمک عراق، نمک پاینده ، نمک افغانسان،  صادرات نمک ،صادرات سنگ نمک ،کارخانه تولید نمک ،نمک صنعتی ،کارخانه تولید نمک صنعتی،نمک شیلاتی،نمک نوخودی ،نمک نخودی ،نمک ظرفشوئی،نمک زبر،نمک درشت،نمک گونی ،نمک دباغی،نمک نرم ،نمک آسیابی،نمک بسته بندی،نمک نمونه ،اتحادیه مرکزی نمک،بنگاه نمک ،نمک مرکزی،قیمت نمک ،نمک شکری ،نمک ریز،نمکم پودر،نمک110 ،نمک صدف،نمک صدفی،نمک 120،نمک گرانول ،نمک کیریستال،نمک سفید،نمک رنگی،نمک هیمالیا ،نمک درمانی ،نمک طبی ،نمک برش خورده،آجرنمک،نمک خیس،نمک خشک،شکایت نمک،نمک غذائی ،نمک شولاتی نمک کراشری،نمک میکس ،نمک مخلوط ،نمک نفت،نمک 1تنی،نمک خوب،نمک استاندارد،نمک سالم،نمک تقلبی،نمک سیاه ،نمک رنگی،نمکدان ،نمک طعام ،نمک مش ،خواص نمک،ترکیبات نمک ،تولیدنمک ،روش تولید نمک ،نمک کارتن،نمک گونی ،نمک کهن،نمک قدیمی،قصه نمک ،قیمت نمک ،انوع نمک،نمک جاده ،استعمال نمک،فوایدنمک ،شهرنمک ،غارنمک ،غارنمکی ،استخرنمک ،نمک درمانی،اطاق نمک ،نمک حمام ،مقاله نمک،تشخیص نمک،نمک ید ،نمک یددار،نمک مکانیزه ،نمک جاده،نمک برف،نمک برق،چاه نمک،آب نمک،مرد نمک،طب نمک ،راه نمک،شکایت نمک ،مراکز نمک،بسته بندی نمک،تلفن نمک،اتحادیه نمک،نمک سپید،نمک شایان،نمک عظیم،نمک بزرگ،نمک صالح ،نمک خوب ،نمک پدیده،نمک درین ،نمک رویال ،رویال نمک،نمک شایان ،نمک تبلیغ،هشدارنمک ،مضرات نمک ،نمک پاینده ،salt ،نمک ضد یخ ،نمک آب نرم ،نمک شوینده ،نمک انسان ،نمک سیاه،مرکز نمک،نمک چیست   ،راه تشخیص نمک ،سرند نمک،نمک های خوب ،نمک 500گرم ،نمک 800گرم  ،نمک نیم ،نمک خانوار،نمک 1کیلو   ،نمک کم سدیم ،نمک سودمند،نمک قوطی ،نمک گرجستان ،نمک تنگی نفس ،نمک آسم،نمک رماتیسم،نمک مکعب  ،نمک ماهی ،نمک گاو ،نمک دام  ،سنگ نمک دام   ،سنگ نمک گاو،نمک طیور ،نمک نانوائی  ،نمک نانوای،نمک مخصوص نانوای،نمک بدون ید،نمک برنج ،نمک چیپس،نمک احادیث ،نمک تونل ،استخراج نمک،کارگرنمک ،لیست نمک ، لیست محصولات نمک ،لیست انواع نمک،لیست کارخانجات نمک ،لیست معادن نمک،نمک دراسلام ،نمک ایران  ،نمک گرمسار،بزرگترین نمک ،بزرگترین تولید نمک ،آزمایش نمک،آزمایشگاه نمک  ،   Salt for oil drilling mud ،    Granular salt   ،  Oil drilling mud salt   ،   Salt for boiler restoration ،Salt for resin restoration  ،   Salt for water treatment  ، Salt for softening water  to produce softened water     ،   Salt for dish washing machine   ،     Salt for bakery  ،   Salt for petrochemical industry،Salt for fisheries industry ،  Salt for tannery  ،   Road salt ،  Edible salt  ، Salt for detergent industries  ،  Graded salt for oil drilling industry (drilling mud)  ،   Salt for spinning and weaving،Salt for acidification industries   ،  Salt for cement industry،  Salt for food industries