مقدمه
عصاره مالت يا عصاره جوانه جو، شيره اي قهوه اي رنگ است كه از دانه ي جوي جوانه زده به دست مي آيد. در اين فرآيند،جوي مخصوص مالت سازي در شرايط مناسب جوانه زده و بعد از مدت زمان مشخصي آن را خشك نموده و عصاره آن را استخراج مي كنند. اين عصاره قابليت هايي دارد كه آن را تبديل به يك ماده بسيار قوي و عالي براي مصارف گوناگون صنعتي و انساني نموده است.
عصاره مالت داراي بو و طعم مطلوب مالت بوده و شيرين مزه است و علاوه بر مصرف به عنوان يك ماده ي اوليه كليدي در صنايع غذايي،در صنايع نساجي و داروسازي نيز استفاده مي شود.اين عصاره به علت دارا بودن قدرت دياستيك و ويژگي هاي آنزيمي بالا، سرشار بودن از قندهاي قابل تخمير با قابليت تجزيه و جذب سريع، عطر و طعم و قدرت طعم دهندگي آن و نيز ارزش تغذيه‌اي بالا، موارد استفاده زيادي دارد.
عصاره مالت جو به دو شکل پودری و مایع وجود دارد.پودر عصاره مالت در حالی که تمام خواص عصاره مالت را دارا بوده به علاوه درجه خلوص آن به مراتب بالاتر از عصاره مالت میباشد و بعلت داشتن رطوبت پایین قابلیت و زمان نگهداری آن بسیار بالاتر از عصاره مالت بوده و همچنین جابجائی و حمل و نقل این محصول بسیار راحت تر و ایمن تر از عصاره مایع میباشد. این عصاره ازجوانه های جو بدست می آید که دارای مقدار زیادی فیبر محلول است.
پودرعصاره مالت و افزایش شیر
تا سال 1981 تحقيقات در اين مورد بسيار اندك است و تنها گزارشات مربوط به مصرف آبجو در اروپامي باشد. در اين گزارشات الكل موجود در آبجو را سبب افزايش شير دانسته اند( 1,2 ). ادامه بررسيها مشخص نموده است كه اين افزايش بدليل الكل موجود در آبجو نمي باشد، بلكه بخاطرتركيباتي است كه در ساختن آبجو بكار مي رود. افزايش شير در دامهايي كه با تفاله هايكارخانجات سازنده آبجو تغذيه شده اند،صحت مطلب فوق را تأييد مي نمايد(3). ادامه مطالعات روي عصاره گياهان سازنده آبجو و برخي گياهاني كه در ساختن آبجو بكار مي روند،انجام شد و اثرلاكتوژني اين عصاره ها با تزريق داخل وريدي و تجويز دهاني نشان داده شده است.
عصاره گیاهان در بیشتر مواقع برای تحریک عملکردهای فیزیولوژیکی گوناگون استفاده میشود،برخی عصاره های گیاهی تحریک کننده ترشح هورمون پرولاکتین هستند.آبجو هم سبب افزایش ترشح پرولاکتین و به دنبال آن افزایش ترشح شیر،در غدد ترشح شیر میشود.دربررسی های انجام شده عصاره رازک تاثیر و فعالیت مشخصی نداشت.در حالی که عصاره مالت جو تحریک کننده بسیار قوی ترشح پرولاکتین است.در بررسی های بعدی به این نتجه رسیدند که عامل شیرزا محلول در آب،مقاوم به دما و پروتئاز میباشد،که به نظر میرسید آنها از جنس پلی ساکارید ها هستند.
آنالیز شیمیایی از عصاره فاش کرد این قسمتهای بزرگ از جنس پلی ساکاریدها هستند و این پلی ساکاریدها، بتاگلوکان و پکتین هستند4,5,6) ) .در مطالعات بعدی ظرفیت قوی این عوامل برای تحریک کنندگی ترشح پرولاکتین بروی حیوانات آزمایشگاهی تایید شد.آزمايشها با تأثير اين پلیساكاريدها بصورت "in vitro" در قطعات بافت هيپوفيز ادامه پيدا كرد. نتايج اين پژوهشها نشان دادكه اين مواد در مقادير مختلف مي تواند روي سلولهاي هيپوفيز قدامي اثر كرده و سبب افزايشترشح پرولاكتين در اين سلولها شود (7).
G.Biagiو همکارانش تاثیر مکمل غدایی عصاره مالت را بروی شیرگاو بررسی کردند،آنها مشاهده کردند گاوهایی که از 10 روز قبل از زایمان جیره غذایی آنها با عصاره مالت غنی شده بود،شیر آنها 0.7 کیلوگرم بر روز/گاو (حدود 2.5%) بیشتر از گاوهایی بود که عصاره مالت در جیره غذایی آنها وجود نداشت،آنها با این تحقیق دریافتند عصاره مالت در جیره غذایی گاوهای شیرده از اهمیت بسزایی برخوردار است.(8)
متخصصان توصیه میکنند از جو و مشتقات آن همچون عصاره مالت که یک غذای لاکتوژنیک قوی(محرک ترشح شیر) است،در رژیم غذایی مادران شیرده استفاده شود.(9،14)
در طب سنتی هم جو یک ماده محرک برای تولید شیر در زنان شیرده می باشد. در سایر زنان نیز ، جو باعث تعادل هورمون های طبیعی بدن شده و تولید استروژن میشود که رشد سالم سینه را به همراه دارد.(38)
پودرعصاره مالت و یبوست
عصاره مالت جو باعث افزایش حجم مدفوع و تنظیم عملکرد روده می شود. همچنین باعث حرکتروده به مدت 12 تا 72ساعت می گردد. افرادی که دچار یبوست ھستند می توانند بجای مصرفگهگاه داروهای مسهل قوی، بطور منظم وهمیشگی،مالت جو را مصرف کنند.عصاره مالت جو دربهبود یبوست های مزمن، سندرم روده تحریک پذیر،التهاب های روده، فتق معده و دیابت می تواندموثر باشد.(40و13)
همراه با این عصاره، مقدار زیادی آب و مایعات باید نوشید، زیرا عدم دریافت مایعات به مقدارکافی، باعث تجمع و تورم فیبر در دستگاه گوارش میشود.
پودرعصاره مالت و دیابت
یکی دیگر از مواد شناخته شده در این ماده فلز کروم می باشد . جو بعنوان یکی از غلاتی که میزان کروم آن حداقل ۴۰ برابر بیشتر از گندم و ۱۰ برابر بیشتر از مخمر می باشد توجه زیادی را بخود جلب کرده است . بر اساس تحقیقات انجام شده کروم قادر است در پیشگیری و بهبود دیابت نوع ۲ موثر باشد . اثر کروم بر روی انسولین بیش از ۵ دهه گذشته با اثبات رسیده است و اثر این ماده در درمان امروزه به عنوان یکی از راهکارهای تغذیه درمانی مطرح است.
آقای هنگ در سال ۲۰۰۴ مشخص نمود که استفاده از مالت جو در موشهای دیابتی که به صورت وراثتی دیابت داشتند،بسیار مؤثر بوده و در کاهش قند خون و نرمال کردن میزان آن از اهمیتبالایی برخوردار است.
یک مطالعه توسط ریندل و همکارانش در سال ۲۰۰۵ بر روی بیماران دیابتی و نرمال صورت گرفت که نتایج آن نشان داد استفاده از مالت جو در افراد سالم تغییر چندانی در گلوکز آنها نداشته در صورتیکه در افراد بیمار سطح گلوکز خون آنها به حد نرمال کاهش پیدا کرد. (38 )
پودرعصاره مالت و کاهش کلسترول
فیبر موجود در جو با بیش از ۱۵ تا ۳۱ درصد در موارد مختلف در مقایسه با گندم که حداکثر ۱۰%می باشد می تواند در جذب چربیهای غذایی ، رفع مشکلات گوارشی و همچنین بیماریهای روده ای موثر باشد
بر اساس مطالعات انجام شده ، محصولات جو می توانند در متابولیسم چربیها در بدن مؤثر بوده و میزان کلسترول و LDL پلاسمای خون را به مقدار قابل توجهی در افراد بیمار کاهش دهد. همچنین در خصوص کاهش حملات قلبی در مورد افرادی که با محصولات جو در آمریکا تغذیه شده اند بسیار مؤثر بوده است . تحقیقات انجام شده نشان داد افرادی که از جو یا فرآورده های آن که حاوی فیبر محلول ( بتا گلوکان ) است استفاده مینمایند بیماریهای دریچه قلب و عروقی را بسیار کاهش می دهد. بر اساس مطالعات دیگر ، استفاده از غلات دارای فیبر و مواد مؤثره میتواند در کاهش سرطان کلوم مؤثر بوده و میزان جذب مواد غذایی در روده را افزایش دهد.
با توجه به مطالعات انجام شده توسط آقای استین برگر و همکارانش در سال ۱۹۹۰ بر روی استفاده از جو در کنترل و تنطیم فاکتورهای خونی مشخص شد که افراد استفاده کننده از این ماده تعادل موادی از جمله پروتئین ، اوره ، گلوکز ، اسیدهای چرب آزاد و مینرالهای خون را به مراتب بهتر از افرادی که تحت این تیمار قرار نگرفته بودند می باشد..
براساس تاییدیه FDA آمریکا فیبر محلول موجود در جو ( بتا گلوکان ) در کاهش بیماری قلبی نقش بسزایی دارد. همچنین FDA بهترین منبع کاهش این بیماری را بتا گلوکان اعلام نمود . این ادعا در سال ۲۰۰۶ توسط FDA و در سال ۲۰۰۴ توسط National Barley Food اعلام عمومی گردید. بر اساس اعلام FDA استفاده روزانه از فیبر محلول ( بتا گلوکان ) میتواند در کاهش چربی اشباع و کلسترول خون و کاهش ریسک بیماریهای قلبی بسیار مؤثر باشد
بر اساس تحقیق انجام شده توسط آقای ران هوتر و همکارانش در سال ١٩٩٨ نشادن داده شد کهبا مصرف عصاره مالت جو توسط خوکچه هندی میزان تری گلیسریدهای خون به شدت کاھش پیداکرد ، لذا پیشنهاد شد که تغذیه این ماده برای افراد دارای چربی بالا از تاثیر بسزایی برخوردارخواھد بود.
یک مطالعه توسط آقای کی نان و همکارانش در سال ٢٠٠٧ و آقای وود و همکارانش در سال ٢٠٠٨بر روی تعداد زیادی از مردان و زنان دارای چربی بالا مطالعه و نتایج آن نیز نشان داد که استفاده ازفیبر محلول (بتا گلوکان) می تواند نقش مؤثری در کاهش چربی خون داشته باشد. قابل ذکر استدر خصوص مواد طبیعی عمدتا تنظیم مواد در بدن صورت گرفته و بر خلاف مواد شیمیایی اثر آنهاتوسط بدن قابل کنترل می باشد.
این تحقیقات و موارد مشابه نشان از آن دارد که مالت جو با توجه به خصوصیات آن می تواند علاوهبر تامین نیازهای بدن از جمله ویتامنیهای گروه B و فیبر مورد نیاز بدن ) محلول و نامحلول ) ،مینرا لهای مورد نیاز و منابع قندی در درمان و پیشگیری به روش تغذیه ای بسیار مؤثر می باشد .(38)
پودر عصاره مالت و داروسازی
عصاره مالت در صنايع داروسازي براي بهبود طعم و مزه مواد دارويي مانند روغن ماهي و گلسير و فسفات و همچنين در تهيه ارومالتين، استومالت و دهها محصول مشابه ديگر استفاده مي شود. مالتين يك فراورده آنزيمي است كه به عنوان دارو در اختلالات گوارشي ، ورم معده، سوء هاضمه و همچنين ساختن تعدادي ديگر از داروها استفاده مي‌شود .مصرف اين ماده به دليل ملين بودن براي كودكاني كه دستگاه گوارشي آسيب پذير دارند بسيار مناسب است. مصرف عصاره مالت استخوان بندي را محكم كرده و ضعف و بی‌اشتهايي را از بين می‌برد. همچنين در موارد سوء هاضمه كلوئيدي، كمبود ترشح بزاق و در دوران نقاهت بيماري ها در تمام مراحلي كه به يك غذاي سهل الهضم نياز است استفاده آن توصيه میشود.( 39 )
نتیجه گیری
B-گلوکان موجود در عصاره دانه مالت،با تاثیر بر روی سلول های لاکتوتروپ هیپوفیز قدامی باعث ترشح پرولاکتین میشود که ترشح پرولاکتین باعث افزایش شیر مادر میشود.
|
