شوخی سالم وشوخی مضر

از صبح که از خواب بلند می شویم با مردم در ارتباط هستیم تا زمانی که دوباره شب به خواب برویم .در طی روز ممکن است بارها با انواع شوخی ها سرو کار داشته باشیم . (حتی اگر انسان شوخ طبعی هم نباشیم ! با ما شوخی می کنند !) پس دانستن نکات و ظرایف این موضوع می توتند ما را در ارتباط بهتر با اطرافیان یاری دهد . در این مقاله سعی می کنیم به طور جزئی به این قسمت از ارتباطات انسانی بپردازیم :

 

شوخی انواع واقسام مختلفی دارد . رُد.ای.مارتین (Rod A Martin )  در تحقیقاتش در سال 2003 اعلام کرد که چهار سبک شوخی را تشخیص داده است و فهمیده است کدامشان سالم اند و کدامشان ناسالم . این سبک ها عبارتند از :

 

1.شوخی خود فزاینده (Self –Enhancing) :

ما با این شوخی خودمان را بالاتر از حد واقعی می بریم ، بدون اینکه دیگران را تحقیر کنیم .مثلا یک فرد با قیافه نه چندان زیبا به دوستش می گوید :«لا مسب این خوش تیپی هم دردسر شده برای ما !»

 

2. شوخی پیوند دهنده ( Affiliative ) :

این شوخی بدون اینکه ما یا دیگران را بالا یا پایین ببرد ، رابطه را محکتر می کند.مثلا وقتی ازدو هنرپیشه مرد که زیاد با یکدیگر همبازی شده اند با شیطنت تعبیر به یک زوج (سینمایی) می کنیم از این شوخی استفاده کرده ایم .

 

3. شوخی پرخاشگرانه (Aggressive ) :

شوخی هایی که با به کار بردنش طرف مقابل را تحقیر می کنیم . مثال هایش متاسفانه زیاند !

وقتی در یک جمع کسی به شما می گوید « گدا » و بعد که ناراحت می شوید می گوید : «شوخی کردم بی جنبه !» دوبار از شوخی پرخاشگرانه استفاده کرده است .

 

4. شوخی خود شکنانه ( Self-Defeating  ) :

با استفاده از این شوخی ها  ما خودمان را تحقیر می کنیم تا دیگران لبخند بزنند مثلا : «ما سگ شما هم نیستیم !»

می شود حدس زد که شوخی های اول و دوم ، شوخی های سالم و سومی و چهارمی ناسالم هستند . در موارد اول و دوم صمیمیت افزایش پیدا می کند و افراد قادر به برقراری ارتباط نزدیکتری می شوند ، اما در مورد سوم ، این گونه شوخی ها به رابطه لطمه می زنند وباعث ناراحتی طرف مقابل می شوند . نوع چهارم هم در برخی موارد ممکن است سبب سوءاستفاده بعضی افراد شود ولی گاهی استفاده از آنها برای ابراز فروتنی خوب است!

 

ما ایرانی ها آستانه خندیدن بالاتری نسبت به کشور های غربی داریم . یعنی ما را دیرتر و دشوارتر می توان خنداند . زبان فارسی بستر مناسبی برای استفاده و سوءاستفاده در قالب شوخی است . میگویند از هر صد جمله فارسی شصت جمله کژتابی دارد ، یعنی می توان از آن برداشتهای گوناگون کرد . متاسفانه «طعنه» و «شوخی کنایه آمیز» به عنوان یک شوخی به شدت در میان ما رواج دارد . ما در کلماتمان دیگران را بالا می بریم اما در واقع ، هدفمان تحقیر طرف مقابل است . وقتی ما به دوستمان که تازگی ها مشروط شده است می گوییم « سلام دکتر! » هدفی به جز تحقیرش نداریم .

 

همانطور که حدس می زنید مردها بیشتر از شوخی های پرخاشگرانه استفاده می کنند و همانطور که حدسش را نمیزنید شوخی خودشکنانه هم در مردها شایع تر است . اما در شوخی های دیگرتفاوت چندانی بین زن و مرد وجود ندارد.

 

زنان عمدتا دوست دارند که مردان مولد یا آغازگر شوخی باشند و مردان عمدتا دوست دارند که زنها پذیرنده شوخی هایشان با شند . مردها گاهی برای تحقیر دیگران از شوخی استفاده می کنند ، یعنی گاهی شوخی را ابزاری برای یک توهین خودمانی می دانند ، چیزی شبیه همان شوخی پرخاشگرانه ! اما زنان بیشتر از شوخی های پیونددهنده استفاده می کنند .

 

در هر صورت بهتر است اگر شوخی می کنیم از انواع سالم استفاده کنیم تا دیگران به طرف ما جذب شوند ، در غیر اینصورت شوخی تنها به ابزاری برای دفع طرف مقابل و ایجاد کدورت تبدیل خواهد شد