کاتالیزور خودرو و نقش آن در کاهش آلودگی هوا

استفاده از کاتالیزور خودرو در بسیاری از کشور های جهان امری اجباری می باشد و خارج کردن آن تخلف محسوب می شود. در ایران نیز از سال ۱۳۸۱ این قانون برای همه خودروهای داخلی و خارجی تصویب شد. کاتالیست به بخشی از اگزوز خودرو برای کم خطر کردن گازهای سمی حاصل از احتراق سوخت درون سیلندر می گویند. در ادامه به نحوه ملکرد کاتالیزور و نقش آن در کاهش آلودگی هوا می پردازیم.

در اگزوز اتومبیل ها تبدیل کننده کاتالیزوری، کاربرد جدیدی از کاتالیزور سطحی می باشد. هیدرو کربن ها و کربن منوکسید حاصل از سوخت های سوخته نشده در دود اتومبیل ، از آلاینده های خطرناک هوا می باشند. گازهای خارج شده از اگزوز خودرو به همراه مقداری هوا از روی کاتالیزور که دارای فلز اکسید می باشد، عبور داده می‌شود. گاز CO و هیدروکربن ها به CO2 و H2O تبدیل می‌گردد که به نسبت بی خطر هستند و در هوا رها می‌شوند. بخش مهمی از سیستم کنترل آلایندگی خودروی شما کاتالیزور است. اما بعضی اوقات عملکرد آنها دچار مشکل می شود.

هیدرو کربن، اکسیدهای نیتروژناز و کربن منوکسید آلاینده های خطرناک موجود در دود اتومبیل می باشند . واکنش های شیمیایی و تجزیه گازها توسط کاتالیزور انجام می گردد و این آلاینده های خطرناک را به کمترین میزان می‌رساند. همین طور کاتالیزور، اکسیت ازت که ماده‌ای سمی می باشد را به گاز ازت که یک گاز بی‌خطر به حساب می آید، تبدیل می‌کند.

 خرابی کاتالیزور و دلایل آن

هنگامی که کاتالیزور خراب شد ابتدا باید مشکل آن را حل و سپس برای تعویض آن اقدام کنید. به دلیل اینکه قبل از پیدا کردن دلیل خرابی با تعویض آن مشکل کاتالیزور حل نمی شود. از دلایل خرابی کاتالیزور می توان گرم شدن بیش از حدموتور، ضربه فیزیکی شدید، خرابی سیستم جرقه اتومبیل و مکمل های تقلبی و انژکتورشور نام برد.

همچنین نشانه های زیر نشان دهنده وجود مشکل در کاتالیزور است:

•  افزایش ناگهانی مصرف سوخت
•  افت شتاب خودرو
• روشن نشدن اتومبیل یا بد استارت خوردن آن
• ردشدن خودرو در تست آلایندگی
• احساس بویی بد شبیه تخم مرغ گندیده
• روشن شدن چراغ چک در پشت آمپر
• لرزش خودرو در دورآرام
• صدایی شبیه تکان خوردن سنگریزه هنگام دست زدن به کاتالیزور در زمان سرد بودن خودرو
• کم شدن دمای کاتالیزور (اندازه گیری با دستگاه حرارت سنج اینفرارد)

کار مبدل کاتالیست

مبدل کاتالیست یا کاتالیزور قطعه ای است برای کاهش آلایندگی هوا و بین موتور خودرو و اگزوز بسته می‌شود و نسبت سوخت به هوا را در بهترین حالت تنظیم می‌کند و مانع خروج سریع گازهای سمی می شود. همچنین این قطعه مبدل گازهای مضر HC، CO و NOx به گازهای : CO2، H2O و N2 می باشد.

حذف کاتالیست و معایب آن

بالارفتن مصرف سوخت، صدای موتور و آلایندگی اتومبیل تا حدود ۳۰ برابر از معایب حذف کاتالیزور می باشد.

حذف کاتالیست و مزایای آن

در ابتدا باعث افزایش شتاب خودرو و قدرت موتور به مقدار خیلی کم می گردد. اما با سپری شدن زمان موتور به علت افزایش کار دارای استهلاک شده و این افزایش شتاب دیگر به چشم نمی آید.

زمان تعویض کاتالیزور

زمان استفاده مفید از این قطعه تقریبا ۱۰۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰۰ کیلومتر می باشد و بعد از این مقدار کارکرد خودرو عملا کارایی خود را از دست می دهد و میزان آلایندگی تا ۵ برابر بیشتر می شود.

تست صحت عملکرد مبدل کاتالیست از سال ۹۱ با طرح کاهش آلایندگی هوا در معاینه فنی اجباری شد.