کلاچ چیست و چگونه کار می کند؟
سید جواد قائم مقامی:در خودرو مجموعه ای تحت عنوان کلاچ وجود دارد که در اصطلاح عامیانه به آن کلاج یا کلاژ نیز می گویند. معنی لغوی کلاچ برگرفته از کلمه آلمانی به معنای اتصال می باشد. در اصل کلاچ کلید قطع و وصل نیرو بین موتور و گیربکس(جعبه دنده) است.
کلاچ یک مجموعه است که ازقسمتهای اصلی دیسک،صفحه کلاچ،بلبرینگ کلاچ، دوشاخه،پدال کلاچ واجزاء دیگری بسته به نوع سیستم کلاج که هیرولیکی یا پنوماتیکی یا الکتریکی یا مکانیکی است، تشکیل شده است.
پدال کلاچ درهر دوسیستم فرمان راست و فرمان چپ در سمت چپ قرار دارد. فشردن پدال کلاج باعث می شود که سیستم کلاج آزاد شود و رها کردن پدال کلاج باعث می شود که کلاج درگیر شود و بین موتور و گیربکس عملیات انتقال نیرو انجام شود.
برای افراد مبتدی که قصد یادگرفتن رانندگی را دارند،توضیح مختصری می دهیم تا به علت خاموش شدن خودرو در هنگام رهاکردن ناگهانی پدال کلاچ پی ببرند.
در انتهای موتور قطعه ای به نام فلایویل یا چرخ طیار وجود دارد که توسط همین فلایویل نیرو به گیربکس منتقل می شود.ولی چگونه؟
فلایویل در حال چرخیدن است. حال این نیرو باید توسط دوجزء از اجزای مهم سیستم کلاچ به گیربکس منتقل شود. دیسک کلاچ و صفحه کلاچ که به اشتباه به آن دیکس هم می گویند.صفحه کلاچ قطعه ای است دایره ای شکل که بر روی خود لنت دارد و بسته به نوع،مدل و نوع کاربرد بر روی آن فنریا دیافراگم های ضربه گیر برای جلوگیری از ارتعاشات وجود دارد. صفحه کلاچ بر روی دیسک قرار دارد و به واسطه دوشاخه کلاچ و دیگر ادوات مربوطه با فلایویل درگیر می شود و آزاد می شود یعنی نیرو را از موتور به گیربکس منتقل می کند و قطع می کند.
زمانی که پدال کلاچ فشرده می شود یا اصطلاحا کلاچ می گیریم دیسک از فلایویل فاصله می گیرد.در این حالت ارتباط بین موتور و گیربکس قطع است. اهرم تعویض دنده را در موقعیت دنده یک قرار می دهیم و قصد حرکت کردن داریم.
شروع می کنیم به رها کردن پدال کلاچ آن هم به آرامی و یواش یواش و همزمان شروع به گاز دادن می کنیم تا خودرو حرکت کند.وقتی اصولی و به آرامی این کار را انجام می دهیم صفحه کلاچی که حرکت ندارد یواش یواش خود را به فلایویل نزدیک می کند و به آرامی با فلایویل درگیر شده و نیروی فلایویل به صفحه کلاچ و بعد به گیربکس منتقل می شود و خودرو به حرکت در می آید.
زمانی که کلاچ را بدون وقفه و یکباره یا اصلاحا تیز ول می کینم یا رها می کنیم،صفحه کلاچ بدون وقفه به فلایویل نزدیک می شود و نه تنها با حرکت فلایویل یکپارچه نمی شود بلکه باعث می شود فلایویل را از حرکت بازدارد و موجب پریدن خودرو به جلو می شود.همان حرکت یا پرش قورباغه ای است.
