پیشگیری از بیماری ها در گله های طیور

الف - بهداشت در مرغداریها :
نکاتی که باید در این مورد رعایت نمود
1- انتخاب جوجه های سالم : از مهمترین اصولی که باید به آن توجه نمود تهیه جوجه سالم می باشد زیرا از پرورش جوجه های ضعیف و مشکوک نمی توان انتظار نتیجه خوب و عوائد کافی داشت . اگر جوجه از نظر منظوری که پرورش داده می شود مناسب نباشد راندمان مطلوب را نخواهد داشت و ضایعات بالا می رود زیرا ضریب تبدیل بالا رفته و درصد تلفات زیاد می شود . برای تشخیص جوجه های ضعیف و بیمار از جوجه های سالم و قوی می توان از آزمایشات زیر استفاده کرد .
-- جوجه های که در هنگام تحویل گرفتن تمام یا قسمتی از بدنشان رطوب باشد ، باید حذف گردد.
-- جوجه هایی که آثار فلجی نشان می دهند باید شناخته وحذف شوند .
-- جوجه های که ورم ناف دارند باید شناخته وحذف شوند .
-- جوجه های ریز وضعیف وآنهایی که دارای منقار کج وغیر عادی هستند باید حذف گردد .
ب- تغذیه مناسب : از نظر ژنتیکی نژاد های که دارای رشد سریع و تولید زیاد می باشند باید تغذیه مناسب نیز داشته باشند . در غیر این صورت به سرعت آثار کمبود غذایی و بیماریهای ناشی از آن در گله ظاهر می شود . از این رو باید جیره غذایی حساب شده با توجه به نژاد وسن و شرایط محلی و فصل در اختیار آنها قرار داد . زیرا چنانچه مقدار غذا کم یا زیاد تر از حد لازم باشد  ، بیماریهای تغذیه ای در گله ایجاد شده و زمیبه را برای شیوع بیماریهای عفونی آماده می کند .
ج- شرایط لانه و تراکم مناسب : برای اینکه بیماریها به آسانی از یک مرغداری به مرغداری دیگر منتقل نشود ، با ید مرغداری ها به اندازه کافی از هم فاصله داشته باشند .
د- نگهداری گله بر حسب سن : مسئله سن در پیشگیری از بیماریها بسیار مهم است . مرغهای بالغ ممکن است اغلب حامل بیماریهای عفونی و انگلی به خصوص انگلهای رودهای و کوکسیدیوز باشند ، بدون اینکه هیچ گونه نشان ظاهری در آنه وجود داشته باشد ، ولی این مرغ ها به آسانی می توانند مرغها و جوجه های جوان ار آلوده کنند از این رو هرگز نباید جوجه های کوچک وگله های جوان و مسن را در کنار هم نگهداری کرد .
ن- معدوم کردن تلفات : لاشه های مرغهای تلف شده اغلب منشا خطر ناکی برای بیماری در مرغداری می باشند . ولذا باید آنها را در کوره های مخصوص سوزاند . اگر این کوره ها وجود نداشته باشند باید در مرغداری از چاه استفاده کرد و هر چند روز یکبار به مقدار کافی آهک و یا ماده ضد عفونی در چاه ریخت .
و – تشخیص مرغهای بیمار و ضعیف : اگر جدا کردن مرغ های بیمار به سرعت انجام گیرد ، علاوه بر اینکه ممکن است از خطر اشاعه وتوسعه بیماری در بین بقیه مرغ ها جلوگیری کرد ، مرغ های مبتلا نیز زیاد لاغر نشده و از نظر مصرف انسانی نیز مشکلی نخواهند داشت .
ه – جلوگیری از ورود آلودگی از خارج به مرغداری : چون تشکیلات هر مرغداری به انحاء مختلف با محیط خارج در تماس است و این ارتباط روزمره گاهی ممکن است سبب انتقال عوامل بیماریزا به داخل مرغداری شود ، بدین لحاظ باید این راه ها را شناخت و از نظر جلوگیری از اشاعه بیماری به داخل مرغداری تدابیر لازم را اتخاذ کرد .
-- ماشین حمل دان بیشتر مرغداری ها غذای مرغ را به صورت آماده و یا به صورت مواد اولیه از کارخانجات خریداری می کنند . اغلب دیده شده است که کامیون و یا گونی هایی که برای حمل این مواد به کار برده می شوند به علت تماس داشتن با مرغداری های گوناگون آلودگی را از یک مرغداری به مرغداری دیگر منتقل می کنند .برای جلوگیری از این امر توصیه می شود که مواد اولیه به صورت آماده به وسیله ماشین های اختصاصی و گونی هائی حمل شود که هیچ گونه آلودگی نداشته باشد .ضمنا" سعی شود که ماشین ها قبل ار ورود و پس از خروج از مرغداری ها به خوبی ضد عفونی گردند.
-- کارتن های حمل تخم مرغ: این کارتن ها به علت اینکه به مرغداری ها، و مراکز فروش مختلف برده می شوند سبب اشاعه بیماریهای مختلف انگلی و میکروبی و ویروسی در مرغداری های سالم گردند . بدین جهت یا باید از کارتون نو برای هر دفعه مصرف کرد ویا چنانچه امکان پذیر است قبل از ورود به مرغداری ها آنها را  ضد عفونی کرد یا حداقل دور از لانه ها نگهداری نمود.
-- قفس حمل مرغ: قفس های حمل مرغ که توسط خریداران تهیه می شود ،اغلب از یک مرغداری به مرغداری دیگر حمل می شود که ممکن است سبب انتقال آلودگی در مرغداری های سالم گردد.
-- ورود افراد مختلف به مرغداری: افراد مختلف به خصوص کسانی که از نظر شغلی مانند دکتران دامپزشک، ویزیتورهای دارویی ، کارگران وامثال آنها که با مرغداری های مختلف سر وکار دارند ممکن است آلودگی را از یک مرغداری به مرغداری دیگر منتقل کنند .چنانچه ورود این قبیل افراد به مرغداری ضروری باشد باید  کفش و لباس خود را تعویض نمایند. ضد عفونی کفش ها در جلو درب ورودی برای هر نوع ویزیتور ضروری است.
 بیماری C.R.D ( بیماری مزمن تنفسی) CHRONIC RESPIRATORY DISEASE
یکی از بیماریهای مهم تنفسی در طیور است . عامل آن  مایکو پلاسما می باشد .مایکوپلاسما گالی سپتیکوم ایجاد بیماری C.R.D را در پرندگان باعث می شود .
نشانه ها و دوره بیماری:
بیماری از سن یک هفتگی به بعد در تمام دوره زندگی مرغ ممکن است بروز کند چون یک بیماری تنفسی است. بنابراین نشانه های آن در دستگاه تنفسی دیده می شود. نشانه ها به صورت زکام بروز می کند که شامل تورم ملتحمه چشم ، ریزش  از چشم و بینی ، صداهای تنفسی و تنفس با دهان باز مشاهده می شود، سرفه وعطسه نیز از نشانه های بیماری است .پرندگان مبتلا دارای رشد ضعیف بوده ومعمولا از خوردن و آشامیدن در فرم های شدید امتناء می کنند. میزان مرگ و میر بیماری به تنهایی زیاد نیست و معمولا" 3-5 درصد بیشتر نمی باشد ولی در صورتیکه با بیماری دیگری مخلوط شود مرگ ومیر بالا رفته وگاهی تا 20% درصد نیز می رسد. عوامل مستعد کننده زیادی در پیشرفت بیماری دخالت دارندکه مهمترین آنها عبارنتد از نیو کاسل ، بیماری برونشیت و کلی باسیلوز می باشند.عوامل ضعیف کننده که ناشی از بدی پرورش و همچنین بدی تغذیه و یا بیماریهایی نظیر کوکسیدوز، در تشدید بیماری موثر است. تهویه ساین از مسائل بسیار مهم پرورش طیور است .
درمان :
درمان بیماری معمولا" با استفاده از آنتی بیوتیکیهای موثر بر روی مایکوپلاسما صورت می گیرد که مهمترین آنها تایلوزین ،اسپیرامایسین، تتراسیکلین ،لینکومایسین، لکو مایسین می باشد .این داروها را می توان به صورت مخلوط با آب ، غذا و بعضی از آنها را به فرم تزریقی مصرف نمود . علائم ظاهری C.R.D تا حدودی شبیه به نیوکاسل است ولی البته در اینجا تلفات مانند بیماری نیوکاسل وجود ندارد . از علائم عمده بیماری سرفه و عطسه و خرخر کردن و گاهی آب آمدن از بینی است . در ضمن چشم ها حالت آبکی و بادکرده به خود می گیرند و اینحالت است که مرغدارها به آنها سر بادکرده می گویند و اغلب خیال می کنند که  مرغهایشان به کریزا مبتلا شده اند. در حالی که این حالت بیشر مربوط است به C.R.D نه کریزا، زیرا در کریزا صورت ورم می کند ، ضمنا" کریزا از 14 هفتگی به بالا بروز می کند. این تشخیص تفریق C.R.D و کریزا می باشد.
پیشگیری :
برای پیشگیری از بروز C.R.Dدو نوع اقدام را می بایست تواما" انجام داد. یکی از این دو اقدام به کار بستن اصول پرورش وبهداشت صحیح است  دیگری از بین بردن میکروب C.R.D موجود در بدن جوجه ها با استفاده از داروها در روزهای اولیه است .
رعایت نکات فنی و اصول علمی در پرورش : از نظر پرورش و بهداشت مهمترین مسئله ای که باید به آن توجه کرد موضوع تهویه صحیح می باشد . با توجه به اینکه گرمای کافی به خصوص در چهار هفته اول برای جوجه لازم است ونبایستی این گرما را با بستن پنجره و هواکش تامین کرد . وجود گازآمونیاک و گازکربنیک در اثر تهویه بد و کم شدن میزان اکسیژن در به وجود آمدن این بیماری نقش مهمی دارد . علاوه بر به کار بستن اصول صحیح پرورش و به خصوص تهویه بایستی برای از بین بردن میکروب C.R.D که از روز اول در بدن جوجه ها است نیز اقداماتی به عمل آورد . برای این منظور بایستی در همان روزهای اول زندگی جوجه در آب آشامیدنی جوجه آنتی بیوتیکی که بر روی میکروب C.R.D موثر باشد اضافه کرد .

منبع :
1- پرورش علمی عملی دکتر جواد پوررضا انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان
2- تغذیه مرغ اسکات
3- پرورش طیور گلیان (انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
4- تغذیه دام مکدونالد