(WPS(Welding Procedure spcification) & PQR (Procedure Qualification Record

در نظر بگيريد در کارخانه ای بزرگ که تعداد زيادی پروژه در دست انجام است مسئول کنترل کيفي و يا ناظر هستيم. و با انواع و اقسام حالات جوشکاری برخورد ميکني ؛ انواع الکترودها,  ورقها با ضخامتهاي متفاوت,  ماشينهای مختلف که تحت شرايط خاصی تنظيم شده است، جوشكاران كه اغلب به  روش سنتي(بدون رعايت اصول علمي) جوشكاري ميكنند را در نظر بگيريد. بهترين کار چک کردن کار با کتابچه ای است که به عنوان   WPS(Welding Procedure spcification )معروف است. هر چند کاربرد اصلی اين دفترچه برای  پرسنل توليد است اما در واقع زبان مشترک توليد کننده  و بازرس و ناظر ميباشد که در بعضی مواقع کارفرماهای بزرگ  خودشان WPSمورد قبول خود را به  سازنده ارائه ميکنند و بنای بازرسی  ها را بر اساس آن قرار ميدهند. فکر ميکنم تا حدودی مفهوم را  ساده کرده باشم.

 استاندارد مرجعAWSَََحدود  170  نوع اتصال را با پوزيشنهای متفاوت معرفی کرده و انواع پارامترهای جوشکاری را برای تمامی انواع فرايندها (SMAW،MIG/MAG،TIG،SAW،…) معرفي کرده اين متغيرها شامل محدوده ضخامت مجاز برای نوع اتصال ،دامنه تغييرات  مجاز برای آمپر،ولتاژ،قطر الکترود،نوع پودر،زاويه کونيک کردن،روش پيشگرم و پسگرم  و. . . میباشد. که بخشی از وظيفه QC_ MAN  کنترل ميزان تطابق روش جاری جوشکاری با روش مشخص شده در  WPS است. در بعضی از موارد خاص که استاندارد روش خاصی ارائه نداده اغلب يک طراح جوش بنا به تجربيات خود پروسيجری ارائه میدهد. در بعضی شرکتهای بزرگ برای هر پروژه ای يک دفترچه WPS  موجود است اما از آنجا  که  روشها و امکانات موجود هر کارخانه اغلب ثابت است لذا بنظر میرسد که نيازی به  -WPS  هاي متفاوت نباشد. و تجربه نشان داده که برای کارهای مشخص و ثابت  بهتر است يک WPS  تهيه شود و از تعدد ايجاد مدارک و مستندات دست وپاگير جلوگيری شود. يک WPS  معمولي ميتواند  در حدود  200- 250  صفحه  باشد.يعنی به همين تعداد اتصالات مختلف را نشان داده و روش جوشکاری مربوطه  را  توضيح داده  است.

PQR  

(Procedure Qualification Record)

ابتدا توضيح کوتاهی در مورد خود PQR  لازم است که بايد گفت PQR  نتايج آزمايشات  مخرب و غير مخرب در مورد يک نوع متخصص جوش است.که از طرف آزمايشگاههای معتبر بايد ارايه شود.حال به اين سوال میرسيم که از کجا اعتبار يک WPS  را بفهميم؟ ومديران خط توليد يا تضمين کيفيت و يا ناظران و کنترل کيفيت  چطور از اعتبار WPS  اطمينان حاصل  ميکنند؟

قطعا آن قسمت از WPS که از متن استاندارد استخراج شده نياز به اينکار ندارد چراکه تمامی موارد پيشنهادی  استاتدارد هم حاصل تجربيات گروه زيادی از متخصصان بوده  است وفلسفه استفاده از استاندارد کوتاه کردن مسير تجربه است تا زودتر  به نتيجه  دلخواه برسيم.ولی جدا از نحوه برداشت ما از استاندارد در استاندارد AWSمشخصا  به اين موضوع اشاره شده که برای موارد پيشنهادی استاندارد  نيازی به PQR نيست.

اما برای آن مواردی که از استاندارد  استخراج نشده و پيشنهاد واحد طراحی و يا مشاور طرح بوده بايد حتما PQR  تهيه شود.

روش تهيه PQR:

فرض کنيم نياز داريم برای  70  نوع از انواع اتصالات PQR  تهيه کنيم.آيا بايد  70نمونه تهيه  کنيم؟ و آيا اين کار عاقلانه است؟ مسلما خير.

بنابر جداول مربوط به تهيه نمونه برای PQR  ميتوان تعداد بسيار کمتری برای تاييديه روش جوشکاری

( PQR)  تهيه  کرد به اين ترتيب که در جداول  مربوطه بنا بر تغييرات ضخامت قطعات در اتصالات شبيه به هم تعداد نمونه و نوع و تعداد آزمايشات برای آن نمونه  معرفی شده. که پس از فرستادن قطعات به  آزمايشگاههای ذيصلاح و گرفتن جواب مثبت ميتوان به آن WPS  اعتماد کرد و جوشکاری را آغاز کرد.

مثال:

فرض کنيد دفترچه WPS  را براي تهيه PQR  در اختيار داريد.مراحل زير برای تهيه PQR پيشنهاد میشود.

1- اتصالاتی که  در استاندارد وجود دارد راتنها  با متن استاندارد مطابقت دهيد تا چيزی از قلم نيفتاده باشد و تلرانسها دقيقا استخراج شده باشد و نظاير اين...

2- در مورد اتصالات شبيه به هم با مراجع  به  استاندارد يکی از پرکاربردترين ضخامتها را انتخاب کنيد.برای کارهای سازه ای و اتصال نوع Grooveفرض كنيد که  45  نوع ضخامت مختلف به شما معرفی شده . بهترين کار اين است که با مراجعه به جداول استاندارد بهترين نمونه برای تهيه PQR  انتخاب كنيم كه اين بهترين انتخاب اغلب پرکاربردترين يا حساسترين اتصال است.مثلا Groove با ضخامت  30-30 که بنابر جدول استاندارد ميبينيم که اين نوع اتصال محدوده ضخامتیmm  3  تاmm  60  را با اعتبار مي بخشد يعنی برای ضخامت  2  تا  60  ديگر نيازی به تهيه PQR  نداريم و اين از مزايای استفاده از استاندارد است.

3- حال که نمونه مورد نظر راانتخاب کرديم بايد در ابعاد مشخص(طول و عرض) که باز هم در استاندارد  آمده است آنرا تهيه کنيم و توسط يک جوشکار که دارای کارت صلاحيت جوشکاری در حالت مربوطه (1G-2G-1F-2Fو غيره) است جوشکاری انجام  شود.

4- قطعه موردنظر را به آزمايشگاههای معتبر ارسال ميکنيم  تا تحت تستهای مختلف قرار  گيرد. اين تستها اغلب خمش کناره ، راديوگرافی ،ماکرواچ ،شکست و ... است.

5- پس از اعلام نتيجه مثبت آزمايشگاه ميتوان  جوشکاری را آغاز نمود.

در پايان  اين مطلب ذکر اين نکته لازم است  که  شايد توضيحات کمی ناقص باشد اما اگر کسی در حيطه اين کار باشد کاملا متوجه توضيحات میشود .