اصطلاحات تخصصی محیط زیست

لجن فعال (Activated Sludge)

روش تصفیه ثانویه بیولوژیکی است که فاضلاب تحت شرایط هوازی با حضور لجن فعال قرار می گیرد. حضور میکروارگانیزم ها در این فرایند باعث حذف آلاینده ها و مواد آلی از فاضلاب می گردد. یک مرحله ته نشینی جهت جداسازی لجن از پساب نیاز می باشد.

اکسیژن خواهی بیولوژیکی (Biological Oxygen Demand) یا BOD

میزان اکسیژنی که مصرف می گردد توسط فعالیت های میکروبیولوژیکی وقتی یک نمونه تحت شرایط استاندارد و در مدت زمان ۵ روزه در دمای ۲۰ درجه را BOD می گویند. این روش یکی از معیارهای تعیین قابلیت زوال بیولوژیکی میکروارگانیزم ها در نمونه می باشد.

 فیلتر بیولوژیکی (بیوفیلتر) Biological filter

یکی از انواع تصفیه ثانویه بیولوژیکی است که شامل بستری از مواد چسبنده (پلاستیک، الیاف، سنگ و غیره) می باشد که میکروارگانیزم ها با مصرف اکسیژن بر روی سطح بستر چسبیده و باعث زوال مواد آلی می گردند.

آشغال خرد کن (comminutor)

یک وسیله ای است که جهت خرد کردن و تبدیل تکه های بزرگ به تکه های کوچک در تصفیه خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

هوادهی گسترده ( Extended Aeration)

یک نوع روش تصفیه بیولوژیکی ثانویه می باشد که در این روش میکروارگانیزم ها در مخزن هوادهی معلق بوده و تحت تاثیر هوای کافی و طولانی مدت (بین ۱۸ تا ۳۰ ساعت) دچار زوال بیولوژیکی فاضلاب می شوند. این روش معمولا بازده بسیار بالایی در حذف مواد آلی دارد.

 PH

معیاری جهت سنجش اسیدیته یا قلیاییت آب و براساس غلظت یون هیدروژن H  مثبت در آب می باشد. مقدار PH برابر است با  منفی غلظت یون H مثبت در آب می باشد. بنابراین نمونه ای با PH برابر۶، ۱۰ برابر از نمونه ای با PH  برابر ۷ قدرت اسیدی بیشتری دارد. نمونه با PH=7 را به عنوان نمونه خنثی در نظر می گیرند. اسیدهای قوی می توانند PH های منفی داشته باشند. به عنوان مثال نمونه ای با PH=-1 دارای غلظت هیدروزنی برابر با ۱۰ مول بر لیتر خواهد داشت. بازهای قوی غلظت یون هیدروژن پایین و هیدروکسیل بالایی دارند. قویترین باز قلیاییت برابر ۱۴ دارد. بسیار کمی از باکتری ها در PH های بالاتر از ۱۱ می توانند زندگی کنند.

ذرات معلق جامد (Suspended Solid):

ذرات معلق در یک مایع که شامل ذرات قابل ته نشینی و ذرات غیر قابل ته نشینی می باشد. کل ذرات معلق با عبور نمونه از یک فیلتر با قطر ذرات حدود ۰٫۴۵ میکرومتر و خشک کردن کاغذ در درجه حرارت ۱۰۵ درجه سانتیگراد به مدت یک ساعت و وزن کردن صافی بدست خواهد آمد. اختلاف وزن صافی در حالت اول با حالت ثانویه که شامل ذرات معلق می باشد، تمایانگر وزن ذرات جامد فیلتر شونده می باشد.

ذرات معلق جامد فرار (Suspended Solid Volatile)

ذراتی که قابلیت فرار از نمونه و تبدیل شدن به دی کسید کربن را دارند را ذرات جامد فرار گویند. در صورتی که نمونه مانده شده بر روی صافی را در دمای ۵۵۰ درجه حرارت دهیم، ذرات جامد فرار آن ، تبخیر می گردند.

اندیس حجمی لجن (Sludge Volume Index)

معیاری جهت تعیین قابلیت ته نشینی لجن در واحدهای لجن فعال می باشد. معمولا اندیس حجمی لجن بین ۸۰ تا ۱۲۰ نشان دهنده خاصیت ته نشینی مناسب لجن در واحد ته نشینی می باشد.

کلیفرم (Fecal Coliform)

باکتری هایی که در داخل بدن انسان و حیوانات زندگی می کنند. دسته مهمی از این باکتری ها به نام اشریا کولای (Escherichia coli) وجود دارند که در فاضلاب های انسانی به وفور یافت می شوند.

 کدورت (Turbidity)

آبی که دارای ذرات معلق قابل رویت به صورت شناور باشد کدر می گردد. کدورت آب می تواند دراثر خاک، سیلیس ، مواد رسی و آهک ها و جلبک های مرده بوجود آید.کدورت آب معمولا با دستگاه هایی که مقدار و غلظت عبور نور (اسپکتوفتومتر) را می سنجند اندازه گیری می شود. در روش اندازه گیری مقدار کدورت، غلظت عبور نور از آب مورد نظر، در مقایسه با عبور نور از محلول استاندارد سنجیده می شود. محلول استاندارد معمولا با استفاده از سوسپانسیون فرمازین و یا سوسپانسیونی از اکسید سیلیس (SiO2) که با غلظت معینی ساخته شده فراهم می گردد.

در حال حاضر بیشتر از دستگاهی به نام Nephleometer برای سنجش کدورت استفاده می گردد بنابراین نتایج بدست آمده از این نوع کدورت بر حسب NTU یا Nephleometer Turbidity Unit بیان می گردد. برای حذف کدورت در صنعت تصفیه آب و فاضلاب از فرایندهایی مثل فیلتراسیون، ته نشینی، و انعقاد و لخته سازی استفاده می گردد.

سختی (Hardness)

سختی آب به خاطر حضور املاح (کاتیون های) دو ظرفیتی در آب می باشد. از مهمترین فلزات دو ظرفیتی که در آب یافت می شوند کلسیم و منیزیم می باشد (آهن و منگنز به ندرت در آب های سطحی در غلظت قابل توجهی وجود دارند). آبهای زیرزمینی از نظر سختی غلظت بیشتری در مقایسه با آبهای سطحی دارا می باشند. آبهای با سختی زیاد باعث تشدید بیماری های عروقی می گردند. آبهایی که هیچگونه سختی ندارند (مانند آب خروجی دستگاه های اسمز معکوس) نیز برای سلامتی مناسب نمی باشند و معمولا مقداری سختی به صورت دستی به آب افزوده می شود.

بطور کلی سختی را بر دو نوع سختی موقت و سختی کل تعریف می کنند. سختی کل مربوط به کل املاح کاتیون های دو ظرفیتی است. در حالیکه سختی موقت مربوط به کربنات و بیکربنات های کلسیم و منیزیم است چون در مجاورت حرارت ایجاد رسوب می کنند به سختی موقت نامیده می شوند.

چون سختی کربناته (سختی موقت) بسیار نامحلول تر از سختی دائم (مثل CaCl2 یا CaSo4) می باشد بنابراین بیشتر از سختی دائم ایجاد اشکال می کند.