نکاتی در رابطه با لوازم آرایشی و بهداشتی و شیمی آنها

محصولات حالت دهنده مو، همگی از نظر شیمیایی پلیمرهای حل شده در حلال مایع هستند. از نظر ترکیب شیمیایی ژل، موس‌ و فوم، پلیمرهایی بر پایه آب بوده اسپری بر پایه الکل و کرم‌ها بر پایه روغن‌هستند.
وظیفه پلیمرهای موجود در این ترکیبات آن است که رشته‌های مو را به هم متصل کند، ضمن آنکه، پوشش پلیمری محیط بر تارهای به هم چسبیده مو، باعث افزایش حجم کلی آنها نیز می‌ شود.موها به دو صورت به هم اتصال پیدا می‌کنند. اتصال جانبی که در آن موها به صورت طولی به هم می‌چسبند و اتصال نقطه‌ای که در آن تارهای مو، در یک نقطه، یکدیگر را قطع می کنند.فرآورده حالت دهنده مو، باید به گونه‌ای توسط تولید کننده طراحی و بوسیله مصرف کننده به کار برده شود که اتصال تارهای مو، عمدتا از نوع جانبی باشد. زیرا اتصال تارهای مو، به این شیوه، علاوه بر حجم بیشتر، آنها را به شکل ملایمتری در کنار هم نگاه داشته و آسیب کمتری به کوتیکل وارد می کند .

ژل با موچه می‌کند؟با استفاده از این فرآورده می‌توانید مدل دلخواه خود را برای مدت نسبتا طولانی بر روی مو تثبیت کنید. در حال حاضر ژل‌های مو به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند:
ژل‌های روغنی یا میکرو ژل‌ها به صورت امولسیون های شفاف روغن در آب عرضه می‌شوند. ( قطرات روغن آنقدر کوچکند که امولسیون شفاف به نظر می رسد.) این نوع ژل‌ها بیشترجهت ایجاد درخشندگی و گره گشایی از مو در هنگام برس و یا شانه کردن استفاده می شوند.
ژل‌های پلیمری یا ژل‌های حقیقی، مخلوطی از آب، یک عامل حالت دهنده و یک پلیمر تثبیت کننده با وزن ملکولی بالا هستند . وقتی که این مواد روی مو قرار می‌گیرند، رشته‌های مو با مخلوط آب و پلیمر پوشانده می‌شوند. سپس آب از روی مو تبخیر شده و لایه نازکی از پلیمر روی آن را می‌پوشاند. این پلیمر باید پوششی سبک، قابل انعطاف و شفاف روی مو بر جای گذارد و درخشندگی خاصی به آن بدهد، ضمن آنکه گره‌ها و الکتریسته ساکن مو تاحدی کاهش یابد.
یک روش مناسب استفاده از ژل این است که پس از شستشو با شامپوی مناسب، آب اضافی را با استفاده از حوله (با روش گذاشتن و برداشتن) از روی مو بزدائید. سپس مقداری ژل در کف دست خود قرار داده و پس از پخش آن بر روی دست به طور یکنواخت روی مو پخش کنید (به گونه‌ای که قشر نازکی از آن روی تار موها را بپوشاند) و به آرامی گره موها را باز کنید و آنها را شانه کنید.هر چه مقدار ماده مصرف شده کمتر باشد، موها شل‌تر خواهند ایستاد ولی مصرف بیش از حد این مواد نیز موجب کدر شدن موها می‌شود به طوری‌ که این مواد مانند دانه‌های برف یا شوره‌ی سر روی موها جمع می‌شوند.

اسپری مو:

اسپری های مو دو دسته اند:

اسپری مدل دهنده که برای مدل دادن به موها به کار می روند.
 اسپری تثبیت کننده که برای تثبیت مدل مو، استفاده می شوند.
انواع مختلف اسپری برای انواع مختلف مو در بازار فروخته می شود که علاوه بر مواد تشکیل دهنده فرمول آنها، در نحوه پخش قطرات با هم تفاوت دارندو نحوه پخش قطرات نیز رابطه مستقیم با افشانک اسپری دارد.

هر چه قطرات اسپری با اندازه درشت تری پراکنده شوند، موها با قدرت بیشتری به هم متصل می‌شوند ولی در عوض دیرتر خشک می‌شوند و مو حالت چسبناک به خود می‌گیرد.
بر عکس هرچه اندازه قطره های اسپری کوچکتر باشد قدرت اتصال موها کمتر شده، زودتر خشک می‌شود و با برطرف شدن حالت چسبناک احساس بهتری در اثر استعمال فراورده در هنگام لمس موها، برای مصرف کننده بر جای می ماند.

ترکیب شیمیایی اسپری مورزین معمولی در افشانه‌های مو ، پلیمر افزایشی پلی ونییل پیرولیدون (PVP) است. این رزین در فرمولبندیهای افشانه ،با یک پلاستی سایزر ( ماده نرم کننده پلاستیک ) ، یک ماده دافع آب و یک مخلوط حلال ـ پیشران آمیخته می‌شود. پلاستی سایزر موجب می‌شود که پلاستیک، نرم و بیشتر انعطاف پذیر باشد. غلظت رزین افشانه‌های مو در حدود 4% است.

افزاینده‌های دیگر ، مانند روغنهای سیلیکونی ، بیشتر برای براق کردن مو به افشانه‌ها افزوده می‌شود. چونPVP میل به گرفتن رطوبت دارد، سعی می‌شود که بجای آن ، از پلمیرهایی که خاصیت نمگیری کمتری دارند، استفاده می‌شود. مثلا کوپلیمیری که به نسبت 40: 60، از پیرولیدون ازونییل و استات وینیل ساخته شده است، کنترل رطوبت را به نحو بهتری انجام می‌دهد.

فر مو:موی مرطوب ، یک و نیم برابر طول موی خشک کشیده می‌شود، زیرا آب که دارایPH=V است، بعضی از پیوندهای یونی را ضعیف می‌کند و موجب تورم کراتین می‌شود. اتصالهای عرضی دی سولفید میان دوز غیر پروتئین در مو وجود دارند که پیچیدن مو بر بیگودی ، سبب ایجاد کشش در اتصالهای عرضی می‌شود. در فر سرد ، این اتصالهای عرضی با یک عامل کاهنده شکسته و کشش ایجاد شده برطرف می‌شود. سپس یک عامل اکسیدکننده ، اتصالهای عرضی را مجددا ایجاد می‌کند و مو ، شکل بیگودی را به خود می‌گیرد.

ترکیب شیمیایی فر مو

متداولترین عامل کاهنده‌ای که برای شکسته شدن اتصالهای عرضی بکار می‌رود، اسید تیوگلیکولیک است و عوامل اکسید کننده و معمول ، عبارتند از پراکسید هیدورژن و پربوراتها و سدیم یا برومات پتاسیم. یک نوع محلول خنثی کننده متداول ، شامل یک یا چند عامل اکسید کننده حل شده در آب است. وجود آب و یک باز قوی در محلول اکسید کننده به شکستن و تشکیل مجدد پیوندهای میان مولکولهای پروتئینی مجاور هم نیز کمک می‌کند. اما بکار بردن بسیار مکرر یک باز قوی ، سبب شکنندگی و بی‌جان شدن مو می‌شود.

مواد شیمیایی بکار رفته در موبرهاسولفید سدیم، سولفید کلسیم و سولفید استرنسیم ( همه این سولفیدها در آب محلولند ) و کلسیم یتوگلیکولات. کلسیم یتوگلیکولات(CaHCH2COO2) ، نمک همان اسیدی است که برای شکستن پیوندهای S - Sمیان پروتئین هادر فر دائمی بکار می‌رود.

مکانیسم عملمواد شیمیایی موجود در موبر ، خاصیت نرم کردن کراتین پوست دارند. در ضمن ترموها را به اندازه‌ای تخریب می‌کنند که بدون زحمت با دست کنده می‌شوند. بدین ترتیب که سولفیدهای محلول در آب ، همگی بر اثر هیدرولیز یون سولفید در آب ، بازهای قوی ایجاد می‌کنند. این ترکیبات از لحاظ شیمیایی بر مو اثر می‌کنند. پیوندهای موجود در زنجیرهای پروتئینی را می‌شکنند و با این عمل ، پروتئین به آمینو اسیدهای محلول و پپتیدهای کوچک شکسته ، از پوست جدا می‌شوند.ریشه مو با مواد فوق از بین نمی‌رود و از این جهت ، مو دو مرتبه رشد می‌نماید.

مرطوب کننده ها:پوست خشك دچار ترك خوردگي ، چروكيدگي و از دست دادن اثر حفاظتي بدن در مقابل نفوذ ميكروبها شده كه اين امر مي تواند باعث ايجاد درد و خارش گردد .مرطوب كننده ها مانع از دست دادن آب توسط ايجاد يك لايهء روغني روي پوست مي شوند . اين مواد مي توانند آب موجود در پوست را حفظ كنند و يا آب را از لايه هاي داخلي تر پوست به لايه خارجي جذب نمايند . موادي كه مانع از دست دادن آب پوست مي شوند شامل پترولاتوم ، روغن معدني ، لانولين و محصولات سيليكون ميباشند . موادي كه آب را جذب مي كنند نيز شامل گليسيرين ، پروپيلن گليكول ، پروتئين ها و بعضي ويتامين ها هستند .

پودرها :پودرها، حالت براق پوست را ثابت می نمایند و پوست را در مقابل تغییرات آب و هوا محافظت می کنند. پودرها که تا اندازه ای خشک هستند، بیشتر برای پوست های چرب مناسب می باشند. از پودر هنگامی می توان در پوست خشک استفاده نمود که قبلا پوست با ماده ای چرب پوشیده شده باشد.پودر حاوی تالک می باشد و ضمن جذب عرق، حالت روغنی پوست را نیز تخفیف می دهد. املاح پودرهای سفید خیلی سبک بوده همچنین نشاسته برنج موجود در پودرها تاثیر مفیدی بر پوست دارند. از سوی دیگر، “کائولن” موجود در پودرها ، شفافیت و براقی پوست را از بین می برد. پودرهای حاوی پودرابریشم، خاصیت جذب کنندگی دارند و رطوبت پوست را می گیرند. البته در برخی موارد رنگ ها و عطرهای موجود در پودرها ، حساسیت در پوست ایجاد می کنند که به تدریج و طی چند هفته التیام می یابند.

ریمل:دکتر «مسعود داودى» متخصص پوست و مو در مورد ریمل و اثرات آن مى گوید: ریمل ها از نظر شکل ساختارى به دو نوع پودرى ومایع در بازار ایران عرضه مى شوند، پایه اصلى ریمل هاى مایع به صورت آب و روغن است، ریمل هایى که پایه اصلى آنها روغن است در برابر عرق کردن و ریزش اشک مقاوم هستند ولى متأسفانه خشک شدن آنها روى مژه ها به مدت طولانى صورت مى گیرد ولى ریمل هایى که پایه اصلى آنها آب است دقیقاً برخلاف ریمل هاى مزبور هستند وى معتقد است: متأسفانه ریمل هاى مایع به خصوص آنهایى که پایه اصلى آنها آبکى است محیط مناسبى براى رشد و نمو میکروب ها هستند و با تکثیر این میکروب ها و حضور مداوم آنها در نزدیک چشم مى تواند عفونت هاى چشمى ، التهاب، قرمزى ، ترشحات غلیظ ، خارش و حتى پوسته ریزى لبه پلک را ایجاد نمایند؛ همچنین در موارد شدیدتر این ریمل ها به قرنیه چشم آسیب مى رسانند و در نهایت لک قرنیه و اشکال در بینایى را به وجود مى آورند و این علائم با ادامه مصرف افزایش مى یابد بنابراین به دلیل حساس بودن ناحیه اطراف چشم، بهتر است از این ریمل ها کمتر استفاده شود.

وى مى گوید: وجود مواد رنگى، عطرى و نگهدارنده موجود در داخل ریمل ها نیز مى تواند حساسیت هاى پوستى را افزایش دهد، وجود این مواد به دلیل جلوگیرى از خراب شدن ترکیبات موجود است و حتى بعضى از اوقات براى مقابله با میکروب ها از آنتى بیوتیک هاى پیشگیرى کننده استفاده مى کنند تا حتى المقدور احتمال عفونت ها در هنگام مصرف کاهش یابد. این متخصص مى گوید: افرادى که با استفاده مکرر از ریمل ها دچار التهاب و حساسیت مى شوند، ریزش مژه ها در آنها به مراتب بیش از سایرین خواهد بود.

دکتر داودى مى گوید: متأسفانه ریمل هایى که پایه اصلى آنها از روغن تشکیل شده است به دلیل این که به سختى پاک مى شوند، موجب افزایش ریزش مژه ها و چسبندگى آنها مى شوند . وى معتقد است استفاده از ریمل ها و یا هرگونه لوازم آرایشى ممنوعیت خاصى ندارد حتى افرادى که به دلیل بیمارى هاى مختلف مژه هایشان کم پشت شده و یا در اثر تصادف مژه هاى خود را از دست داده اند، مى توانند با استفاده از ریمل ظاهر چهره خود را تا حدى به صورت طبیعى برگردانند ولى باید از مصرف زیاد و دائمى ریمل که شانس ابتلا به عفونت و حساسیت را افزایش مى دهد خوددارى کنند. وى معتقد است: براى پاک کردن انواع ریمل هاى پودرى و مایع مى توان از آب استفاده کرد اما براى پاک کردن ریمل هاى روغنى که اصطلاحاً «واترپروف» نامیده مى شوند باید از محلول آب و صابون استفاده کرد.

لاك ناخن باید دارای ویژگیهای زیر باشد:لاک باید یك لایه غیرمحلول در آب، روی ناخن ایجاد كند، در رطوبتهای بالا شفافیت خود را حفط كند و در مقابل تأثیرات نور، آب سرد و گرم، مواد شوینده (صابون و دترجنتها)، لباس و ظروف مقاوم و پایدار باشد. لایه لاك ایجاد شده روی سطح ناخن خوب بچسبد. از انعطاف و استحكام مناسب برخوردار باشد و تحت شرایط معمولی ترك نخورد. همچنین شكسته، پاك و جاری نشود. لاك ناخن باید قابلیت كشش خوبی بر روی ناخن داشته باشد، از قوام و زمان خشك شدن مناسب برخوردار باشد و همچنین از یك سطح صاف و یكنواخت برخوردار باشد. در اثر نگهداری طولانی مدت در انبار یكنواختی را حفظ كند و كاملاً برای پوست و ناخن بی ضرر باشد.

▪ لاك ناخن جهت برخورداری از ویژگیهای ذكر شده از تركیبات زیرساخته میشود:

سازنده فیلم، نرم كننده، حلال، پیگمنتهای رنگ و اسانس. هماهنگی تركیبات با یكدیگر و پایداری آنها در حلال و حلالیت آنها در حلالهای مخلوط حائز اهمیت است.

اكثراً نیتروسلولز، ترجیحاً با قوام پایین به كار میرود و به ندرت از اتیل سلولز و استیل سلولز استفاده میشود.

تاریخچه
از بدو تمدن انسان و كشف داروهای گیاهی، انسان در این فكر بود كه بتواند درمان بیماریهای جلدی را از راه پوست انجام دهد. شروع به ساخت مرهمها كرد و به تدریج به این فكر افتاد كه علاوه بر استفاده از مرهمها به عنوان دارو از آنها به عنوان زیبایی و زینت نیز استفاده كند، بیشترین خدمت در این راه توسط درباریان و حرم سراها صورت گرفت. مصر جزء قدیمی ترین كشورهایی است كه از این نوع داروها استفاده میكرده است كه آثار رنگ بر روی زنان مومیایی مربوط به 1600 سال قبل از میلاد مسیح بدست آمده است. ولی ساخت و استفاده كرم‌ها و پمادهایی با این شكل قدمتی آن چنان ندارند. شاید تنها كرم یا پمادی را كه میتوان از زمان قدیم نام برد روغن‌های حیوانی و موم زنبور عسل باشد كه تركیبات دارویی به آنها می افزودند. پس از مصر دول بزرگ ایران و تا حدودی روم شروع به استفاده از این لوازم و وسایل نمودند. اگر به تمدن سرخ پوستان یا سیاه پوستان كه در قالب قبیله می زیستند توجه كنید آثاری از استفاده این ابزار آلات و مواد آراستن قدیمی مشاهده می گردد. در قبایل سیاه پوست استفاده از رنگ‌های گیاهی و معدنی بسیار متداول بوده است به حدی كه از رنگ‌هایی كه از اكسید فلزات به دست می آید به عنوان زینت بخش بدن به خصوص صورت استفاده می كردند. در قبایل سرخ پوست علاوه بر استفاده از این موارد از خون حیوانات نیز به عنوان جلادهنده درمان زخم و رنگ استفاده می شده است. بیشتر كه می‌آییم به تدریج این مواد شكلهای مدرن تری به خود می گیرد. بیشترین مواد آرایشی كه به انگلستان وارد شده پس از جنگهای صلیبی بود كه از حرمسراهای مشرق زمین بخصوص هندوستان و ایران بود. در زمان حكومت ملكه الیزابت اول در انگلستان استفاده از این لوازم اوج چشمگیری پیدا كرد به طوری كه لوازم آرایشی یكی از لوازم ضروری اتاق خواب محسوب شده و تمول افراد به كیفیت آنها می افزود. اما تاریخ آغاز فعالیتهای كارخانجات لوازم آرایشی و بهداشتی به اوایل قرن نوزدهم میلادی بر می گردد. هم زمان با پیشرفت صنایع مواد رنگی، كارخانه‌های لوازم آرایشی و بهداشتی نیز به شكل امروزی آن رشد كرد.