ورمی کمپوست چیست ؟

ورمی کمپوست چیست؟

   ورمی کمپوست، عبارت است از کود آلی بیولوژیک که دراثر عبور مداوم و آرام مواد آلی در حال پوسیدگی از دستگاه گوارش گونه هایی از کرم های خاکی و دفع این مواد از بدن کرم، حاصل می شود. این مواد هنگام عبور از بدن کرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش (موکوس)، ویتامین ها و آنزیم ها شده که در نهایت به عنوان یک کود آلی غنی شده و بسیار مفید برای ساختمان و بهبود عناصر غذایی خاک، تولید و مورد مصرف واقع می گردد. بنابراین، ورمی کمپوست عبارت است از فضولات کرم به همراه درصدی از مواد آلی و غذایی بستر و لاشه کرم ها.

برتری ورمی کمپوست به کمپوست معمولی

ورمی کامپوست ماده ای شبیه به پیت است که به خوبی تغییر فرم یافته و ساختار ,تخلخل,تهویه و زهکشی و ظرفیت نگهداری رطوبت ان در حد عالی می باشد.تولید ورمی کامپوست تعداد ریز موجودات بیماری زای گیاهی را به شدت کاهش داده و بنابراین از این نظر برتری نسبی به کمپوست معمولی دارد.همچنین معدنی شدن نیتروژن در فرایند ورمی کمپوست سریع تر کمپوست می باشد.

 کود تولیدی در این روش,فاقد بوی نامطبوع و فعالیت حشرات مزاحم میباشد.    

گونه های مختلف کرم .

کرم های خاکی ، بی مهرگان موجود در خاک هستند که همراه با ریز موجودات دیگر خاک خدمات کلی چون تجزیه بقایای آلی را بر عهده دارند و در نتیجه در سیستم طبیعی نقش تامین کنندگان مواد غذایی را بر عهده دارند . عمل کرم های خاکی در جهت تشکیل ، توسعه و نگهداری خاک حتی از زمان داروین تا قرن 19 قرن اخیر ناشناخته بود ، ولی ورمی تکنولوژی ( صنعت تولید و پرورش کرم ) تا اواسط قرن بیستم ناشناخته بود . کشورهای متعددی که این این صنعت را شناخته و با آن سروکار دارند ؛ ایالات متحده آمریکا ، مکزیک ، آلمان ، ایتالیا ، هلند ، سوئیس ، اتریش ، ژاپن ، فیلیپین و تایلند می باشند .

کرم های خاکی = منبع تجزیه مواد

 ابتدا چارلز داروین ( 1881 ) بر روی نقش کرم های خاکی در تجزیه اجساد جانوران و بقایای گیاهان در خاک مطالعه نمود

     به طور کلی در حدود 2700 گونه مختلف از کرم های خاکی وجود دارند که بسته به موضوع کار و هدف، گونه انتخابی متفاوت خواهد بود.

مرفولوژی کرم‌های خاکی

کرم‌های خاکی دارای بدنی کشیده بند بند فاقد استخوان دارای کوتیکول حامل تارها و دستگاه گوارش لوله‌ مانند که به مجرای دفعی ختم می‌شود هستند.

این جانور اغلب دو جنسی یا هرمافرودیت هستند و هنگام بلوغ بر روی اپیدرم آنها یک منطقه متورم ظاهر می‌شود که آن را کمربند تناسلی گویند این قسمت پیله‌ای ترشح می‌کند که تخمها را در بر می‌گیرد.

کرم‌های خاکی فاقد مرحله مشخص لاروی بوده و نوزدان آنها پس از خروج از تخم و پیله رفته رفته بالغ می‌شوند.

مناسب ترین گونه کرم خاکی برای تولید ورمی کمپوست

   به منظور مدیریت و بهبود ساختمان خاک مورد استفاده قرارLampite mauritti به طور مثال گونه میگیرد بودهEisenia foetidaولی مناسب ترین گونه برای تولید ورمی کمپوست، گونه که به رنگ قهوه ای مایل به قرمز و کوچکتر از کرم های خاکی معمولی می باشد. کرم ها جزو جانوران هرمافرودیت می باشند، یعنی هر کرم اندام های نر و مادگی را توامان دارد، ولی نهایتا کرم با اتصال به (clitellum) جفت دیگر از طریق دو کلیتلوم و تبادل اسپرم عمل جفت گیری را انجام می دهد.

سپس هر کرم یک کیسه تخم ریزی در کلیتلوم خود تشکیل می دهد. (کلیتلوم قسمتی برجسته در تنه کرم است و در بند های نزدیک سر یک کرم بالغ قرار دارد). کیسه های تخم ریزی یا همان کوکون ها به رنگ زرد کهربایی بوده و در داخل آن حدود 7-3 نوزاد لارو وجود دارد.

   بنابراین افزایش تعداد کرم ها در هر نسل به صورت تصاعد نسبتا هندسی، خواهد بود. وزن هر کرم بالغ بین 5/0 تا 1 گرم بوده و در هر کیلوگرم حدود 1000 تا 2000 نخ کرم وجود دارد. فاصله بین دو نسل (از تخم تا تخم) در شرایط نرمال حدود 3 ماه بوده و عمر کرم ها بین یک تا دو سال متغیر است.

کادیلاک کرم ها

   گونه ایزینیا فتیدا که به آن کرم کودساز و کادیلاک کرم ها نیز گفته می شود، از بستری که شامل مواد نیمه پوسیده مانند کود گاوی، کود اسبی (کودها باید خشک باشند)، کاه و کلش غلات و برخی زایدات و بقایای گیاهی می باشد، تغذیه می کند. در داخل این بستر اصلی می توان مواد تازه ای چون زایدات سبزیجات و میوه جات، مواد آلی و قابل تجزیه زباله های خانگی، پسماندهای کارخانجات غذایی و حتی لجن و فاضلاب (به جز فاضلاب صنعتی)، اضافه نمود. رطوبت مطلوب بستر، هوادهی، تغذیه و جلوگیری از سفت شدن بستر و نگهداریPHدر حد 8-7 از نکات کلیدی در تولید ورمی کمپوست می باشد.

تغذیه خوراک کرم

 همه نوع زباله‌تر شهری و فضولات حیوانی بجز مواد سنگی،‌ شیشه‏ای،‌ پلاستیکی، فلزی و گوشتی خام و چربی، غذای این کرم می‏باشد. به همین دلیل اسم دیگر این کرم، کرم آشغال‏خوار است

به عنوان مثال:

. در ایران هر شهروند ایرانی روزی 700 گرم و هر روستایی روزی 300 گرم زباله خانگی تولید می‏کند که 70 درصد آن خوراک این کرم می‏باشد. و هر روستایی روزی 400 گرم فضولات حیوانی تولید می‏کند که 100 درصد آن خوراک این کرم می‏باشد. این کرم حداقل معادل وزن خود در روز غذا می‏خورد و 60 تا 90 درصد آن به کود تبدیل می‏شود و مابقی غذای خورده شده برای تکثیر و افزایش وزن و تعداد کرم مصرف می‏شود

زیستگاه اصلی:

کرم‌ها قادر به تحمل دما و یا گرمای زیاد و یا کم نیستند، بطوریکه در سرمای زیر نقطه یخبندان در طی چند ساعت همگی آنها از بین می‌روند. همینطور بیشتر آنها در صورتیکه حرارت محیط بمدت چند روز به بیش از 25 درجه سانتی‌گراد برسد قادر به ادامه زندگی نخواهند بود و معمولاً برای مقابله با حرارت‌های نامتناسب به دالان‌های زیر زمینی خود پناه می‌برند.

 شرایط آب و هوایی فصول مختلف در واکنش عمودی و افقی کرم‌های خاکی دخالت مستقیم داشته و نه تنها در یک دوره سالیانه بلکه در طول شبانه روز نیز تعداد فعالیت و حرکت عمودی و افقی آنها اختلافات زیادی از خود نشان می‌دهند. به طوری که در طول شبانه روز هنگام طلوع و غروب آفتاب فعالیت کرم‌ها در سطح خاک بیشتر می‌شود و به همین ترتیب در فصولی که آب و هوا تعادل بیشتری دارند، تعداد و جمعیت کرم‌های خاکی در سطح افزایش یافته و در مقابل در فصولی که شرایط نامناسب می‌شود این جانوران دوره‌های سکون اختیاری برای خود انتخاب می‌کنند.

مصارف کرم:در سایر کشورها از این کرم بدلیل داشتن پروتئین 70 درصدی در موارد زیر استفاده می‏شود:

1.      مصرف پروتئینی انسانی:در سایر کشورها از جمله در کشور آمریکا غذای مصرفی مردم است همانند انواع کنسرو جهت سالاد، غذاهای پختنی، انواع نوشیدنی و ... به عنوان مثال از گرانترین غذاهای فروشگاه‌های زنجیره‏ای مک دونالد می‌باشد، با توجه به فرهنگ ما استفاده از آن هدف نمی‏باشد. (خود کرم به عنوان پروتئین)

2.      مصرف پروتئینی حیوانی:با توجه به ازدیاد جمعیت و نیاز مردم به مواد پروتئینی سالم، تولید و پرورش دام، طیور و آبزیان، نقش اساسی در تامین نیازهای مردم و تقویت بنیه اقتصادی روستاییان و کشاورزان را دارد.در این میان تغذیه دام، طیور و آبزیان با کرم خاکی به عنوان ماده غذایی دارای پروتئین زیاد باعث افزایش کیفیت محصولات شده و نیاز کشور به واردات محصولاتی چون دان مرغ، انواع مکمل‌های غذایی دام و آرد ماهی را کاهش می‌دهد. از این گونه برای اولین بار در قرن 18میلادی برای تغذیه دام و طیور استفاده شد.امروزه در تغذیه مرحله لاروی آبزیان، تمایل به استفاده از غذای زنده وجود دارد، زیرا در بسیاری از موارد، دانش بشری هنوز قادر به تامین مصنوعی کلیه نیازهای غذایی لارو نبوده و پوشش این نیاز با غذای زنده راه حل مطلوب و مطمئنی است.مهمترین غذای زنده مصرفی کرم‌خاکی است که درصد پروتئین آن بیش از سایر گونه‌هاست و علاوه بر آن دارای امگا3 نیز می‌باشد.استفاده از این گونه به جای محصولات جانبی علاوه بر افزایش درصد رشد و کیفیت گوشت، از نظر اقتصادی نیز به‌صرفه‌تر است و تولید آن نیاز کشور به واردات محصولات فوق را که از زمان هجوم شانه دار ژله‌ای به دریای خزر و کاهش کیلکا به عنوان ماده اصلی آرد ماهی و افزایش قیمت آرد ماهی و واردات آن را به همراه داشته است، کاهش می دهد.

3.      به عنوان مواد اولیه در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی:همانطور که قبلا هم گفته شد این کرم به دلیل داشتن پروتئین و امگا3 فراوان به عنوان یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده محصولات آرایشی و بهداشتی می‌باشد.در سال 1985 شرکتDOVEبرای اولین بار استفاده از این کرم را در محصولات خود آغاز نمود و اولین سری محصولات خود با عنوان جوان کنند‌گان پوست در سال 1987 به بازار عرضه نمود، اما هم اکنون بیشتر شرکتهای پیشتاز در این صنعت با تولید انواع شامپو، صابون، کرم، انواع پودرهای روشن کننده و تقویتی و ... استمرار به تولید با این کرم را در دستور کار خود قرار داده اند. در این بین می‌توان به محصول شرکتFace-Lift با نام تجاریG2Gاشاره نمود که یکی از گران قیمت‌ترین محصولات آرایشی جهان می‌باشد.

4.      به عنوان مواد اولیه در تولید دارو:از جمله یکی از مهمترین مصارف جدید این کرم که به کمک صنعت داروسازی و پزشکی آمده تولید محصولات دارویی و پزشکی می باشد، که داروهای مکمل غذایی، انواع آرامش بخش‌ها، داروهای ضد سرطان را شامل می‌شود.

فضولات کرم:این کرم، در روز بیش از وزن خود غذا می‏خورد و 60 تا 90 درصد آن را به فضولاتی به نام کود کرمی‌کمپوست تبدیل می‏کند و این کود دارای حداقل 5 خاصیت زیر است:

1.      بی بو است.

2.      مانع از ایجاد علف هرز می‏شود.

3.      استفاده از این نوع کود، کیفیت محصولات کشاورزی را نسبت به کود شیمیایی عملاً‌ حدود 50 درصد و کمیت (تعداد در واحد سطح) آنها را نیز چیزی در حدود 20 تا 70 درصد افزایش می‏دهد، و به علاوه مشکلات مربوط به باقی ماندن کود شیمیایی در مواد غذایی را ندارد. با توجه به تولید حدود 100 میلیون تن تولیدات کشاورزی در سال 1386، معادل 20 میلیون تن افزایش محصول بدون هزینه در پی خواهد داشت.

4.      بدلیل خاصیت اسفنجی کود تولید شده در نگهداشت آب و آزاد سازی تدریجی آب موجود، از این کود به همراه فنّاوری خاص، اقدام به بارور نمودن و حاصلخیزی زمین‏های شوره‏زار، شیمیایی شده،‌ کوهپایه و غیرقابل کشت می‏شود

5.      از همه مهمتر، بدلیل فقدان هر نوع مواد شیمیایی، محصول کشاورزی تولیدی با استفاده از این کود، ارگانیک است و قیمت محصول کشاورزی ارگانیک در سطح جهانی، بین 2 تا 5 برابر قیمت محصول کشاورزی عادی است. این صنعت با توجه به اینکه در حفظ و استفاده بهینه از محیط زیست و کاهش هزینه‌های حمل و نقل و دفع زباله‌ها و فضولات نقش قابل توجهی دارد می‌تواند در پیشرفت اقتصاد و توسعه پایدار کشور بسیار مفید باشد. در حال حاضر کشورهای کانادا، ایتالیا، ژاپن، فیلیپین، آمریکا و هند کارخانه‌های زیادی را در زمینه این صنعت و مخصوصا سامانه‌های بازیافت در ابعاد وسیع به اجرا درآورده‌اند و از منافع آن بهره‌مند شدهاند. این صنعت در زمینه کشاورزی، باغداری و تولید چای کمپوست کاربردهای فراوانی دارد. هرکشور سالانه میلیون­ها تن زباله تولید میکند که منبع بسیار با ارزشی برای تولید ورمی‌کمپوست و خلق ارزش است.

به عنوان مثال هند سالانه 25 میلیون تن زباله تولید می‌کند که درصد قابل توجهی از آن به کود ورمی‌کمپوست تبدیل می‌شود. هم اکنون در کانادا هر هفته 75 تن زباله توسط ورمی‌کمپوست بازیافت می‌شود. شرکتAmerican Earthworm Companyدر سال 1978 اولین کارخانه خود را با ظرفیت 500 تن در ماه راه‌اندازی کرد و شرکتAoka Sangyo Co. Ltdدر ژاپن نیز سه کارخانه 1000 تن در سال دارد که ضایعات صنایع غذایی را به ورمی‌کمپوست تبدیل می‌نماید. در حال حاضر 3000 کارخانه ورمی کمپوست در ژاپن وجود دارد که هر یک ظرفیت 5 تا 50 تن در ماه دارند. اکنون نوبت ایران است تا وارد صنعت ورمی کمپوست و فنّاوری‌های تجاری آن شود.

تغذیه خوراک کرم:همه نوع زباله‌تر شهری و فضولات حیوانی بجز مواد سنگی،‌ شیشه‏ای،‌ پلاستیکی، فلزی و گوشتی خام و چربی، غذای این کرم می‏باشد. به همین دلیل اسم دیگر این کرم، کرم آشغال‏خوار است. در ایران هر شهروند ایرانی روزی 700 گرم و هر روستایی روزی 300 گرم زباله خانگی تولید می‏کند که 70 درصد آن خوراک این کرم می‏باشد. و هر روستایی روزی 400 گرم فضولات حیوانی تولید می‏کند که 100 درصد آن خوراک این کرم می‏باشد. این کرم حداقل معادل وزن خود در روز غذا می‏خورد و 60 تا 90 درصد آن به کود تبدیل می‏شود و مابقی غذای خورده شده برای تکثیر و افزایش وزن و تعداد کرم مصرف می‏شود.

توجیح فنی و اقتصادی و بهداشتی طرح مذکور

1-1-   درصورت اجرای طرح ساماندهی و کنترل مشاغل پر زباله ویژه پسماندهای آلی هر شهر در مرحله اول به میزان روزانه 30تن مواد آلی دارای 80 درصد رطوبت که نقش عمده‌ای در تولید شیرابه را دارد در محل دفن تخلیه نمی‌کنند که این موضوع مزایای زیر را دارد.

الف- کاهش حجم زباله

ب- کاهش تولید شیرابه

پ – کاهش گازهای ناشی از تخمیر بی هوازی

ت- کاهش هزینه‌های دفن

ث – حذف مشکلات زیست محیطی و بهداشتی ناشی از تخلیه شیرابه در معابر

ج – کاهش امکان استفاده دام در محل دفن زباله

چ – بازگشت صحیح و کاملا بهداشتی مواد آلی به چرخه مصرف در صنعت کشاورزی

دیگر مصارف کرم

در سایر کشورها از این کرم بدلیل داشتن پروتئین 70 درصدی و امگا3 در موارد زیر استفاده می‏شود

1-مصرف پروتئینی انسانی:در سایر کشورها از جمله در کشور آمریکا غذای مصرفی مردم است همانند انواع کنسرو جهت سالاد، غذاهای پختنی، انواع نوشیدنی و ... به عنوان مثال از گرانترین غذاهای فروشگاه‌های زنجیره‏ای مک دونالد می‌باشد

بسیاری از کشورهای آفریقایی و آسیای میانه از گونه ای کرم خاکی در رژیم غذایی خود بهره می برند

همچنین در کشور ژاپن از کرم خاکی برای ساخت مشروب استفاده می کنند..

2-مصرف پروتئینی حیوانی:با توجه به ازدیاد جمعیت و نیاز مردم به مواد پروتئینی سالم، تولید و پرورش دام، طیور و آبزیان، نقش اساسی در تامین نیازهای مردم و تقویت بنیه اقتصادی روستاییان و کشاورزان را دارد.در این میان تغذیه دام، طیور و آبزیان با کرم خاکی به عنوان ماده غذایی دارای پروتئین زیاد باعث افزایش کیفیت محصولات شده و نیاز کشور به واردات محصولاتی چون دان مرغ، انواع مکمل‌های غذایی دام و آرد ماهی را کاهش می‌دهد. از این گونه برای اولین بار در قرن 18میلادی برای تغذیه دام و طیور استفاده شد.

.3-به عنوان مواد اولیه در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی:همانطور که قبلا هم گفته شد این کرم به دلیل داشتن پروتئین و امگا3 فراوان به عنوان یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده doveمحصولات آرایشی و بهداشتی می‌باشد.در سال 1985 شرکت

برای اولین بار استفاده از این کرم را در محصولات خود آغاز نمود و اولین سری محصولات خود با عنوان جوان کنند‌گان پوست در سال 1987 به بازار عرضه نمود، اما هم اکنون بیشتر شرکتهای پیشتاز در این صنعت با تولید انواع شامپو، صابون، کرم، انواع پودرهای روشن کننده و تقویتی و ... استمرار به تولید با این کرم را در دستور کار خود قرار داده اند. در این بین می‌توان به محصول اشاره کرد. GC-2    با نام تجاری     FACE- LIFT شرکت  .

4-تولید محصولات دارویی:کرم خاکی از جنبه ی عملکرد پروتئین و درمان آبله,بیماری های دندان,رماتیسم,زردی,سنگ مثانه,وتسهیل زایمان,افزایش میل جنسی و درمان مارگزیدگی اهمیت دارد.بافت کرم خاکی همچنین به عنوان تب بر برای پائین نگه داشتن دمای بدن به کار می رود.در ژاپن 4 نوع از داروهای بدست آمده از کرم خاکی که کاملا شناخته شدهاند عبارتند از: