کمبود عرضه بنزین سوپر و با کیفیت در کشور و راه‌حل مناسب برای آسیب ندیدن خودرو
این روزها که متاسفانه مجددا کمبود شدید بنزین سوپر در کشور مشاهده می‌شود و خودروهای به‌روز خصوصا مجهز به سیستم پرخوران(سوپرشارژ و توربوشارژ) دچار مشکل شده‌اند، سوال اصلی این است که تکلیف افرادی که به هر دلیل به بنزین سوپر دسترسی ندارند چیست؟ و باید چه عکس‌العملی داشته باشند تا خودروی آنها از نظر فنی کمتر آسیب ببیند. اما قبل از بیان بهترین راه‌حل در این شرایط، اجازه دهید با دو مفهوم عدد اکتان و ناک بیشتر آشنا شویم.
پدیده خودسوزی (Pre-Ignition/Self-Ignition)
یکی از عوامل مؤثر برای افزایش راندمان موتور، افزایش نسبت تراکم مخلوط سوخت و هوا است. لازم به ذکر است در صورت متراکم سازی سوخت نامناسب، دمای آن بیش از دمای اشتعال گردیده و بدون نیاز به جرقه‌زنی شمع ها، به صورت خود به خود احتراق انجام می شود. به این پدیده به اصطلاح " اشتعال خود به خود یا خودسوزی" می گویند که مطلوب نیست.
یکی از مهمترین عوامل در بروز چنین پدیده ای عدد اکتان سوخت است. عدد اکتان معیاری است برای نشان دادن مقاومت سوخت‌ها در مقابل فشار، گرما و شروع احتراق خود بخود (بدون جرقه). یعنی هر چقدر عدد اکتان سوخت بالاتر باشد، امکان استفاده از نسبت تراکم های بالاتر فراهم می شود.
معمولاً عدد اکتان سوخت مصرفی هر خودرو، توسط شرکت سازنده روی درب باک خودرو درج می شود.
بنزین با کیفیت پائین احتمال خودسوزی و احتراق های درون سیلندر، قبل از موعد را افزایش می دهد که عوارض زیر را در پی خواهد داشت:
1. کاهش راندمان موتور
2. بد کار کردن موتور
3. داغ کردن موتور
4. بالا رفتن میزان مصرف سوخت
5. اعمال ضربات ناگهانی به قطعات موتور و افزایش احتمال آسیب دیدگی آنها
ناک(Knock)
زمانی کــه مخلوط سوخت کــه ماده ای با قابلیت اشتعال بالاست پیش از رسیدن پیستون ها به نقطه مرگ بالا و زده شدن جرقه توسط شمع منفجر شود (بخاطر متراکم شدن و دمای بالا)؛ موتور دچار کوبش (Knock) خواهد شد کــه این مساله برای موتور بسیار مضر می باشد.
در اثر ناک زدن، دمای محفظه احتراق خودرو بالا مي‌رود، به سوپاپ ها فشار می آورد و در اثر حرارت و ضربه خطر ذوب شدن، سوراخ شدن و شکستن پیستون وجود دارد.
هر چقدر نسبت تراکم پیشرانه بیشتر باشد، احتمال وقوع پدیده ناک افزایش می یابد. این موضوع در خودروهای مجهز به سیستم پرخوران (سوپر شارژ و توربو) به دلیل تراکم هوای ورودی به موتور و همينطور دمای بالاتر آن، اهميت بسیار بیشتری دارد.
اگر اکتان سوخت پایین باشد (بنزین با کیفیت پائین)، هنگام بالارفتن از سربالایی یا حرکت با دور موتور پایین با دنده مرده، موتور شروع به ناک زدن می کند.
Knock چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
این پدیده باعث افزایش آلودگی، کاهش قدرت موتور، صدمه به موتور شامل: از بین رفتن پیستون‌ها، تابدیدگی شاتون‌ها و در مواردی سوراخ شدن آنها، معیوب شدن سیلندر و فشار نامتناسب به میل‌لنگ و مجموعه یاتاقان‌ها می‌شود.
با خودرویی که Knock می‌زند چگونه رفتار کنیم؟
حال تحت هر شرایطی، فرض کنید به بنزین با کیفیت دسترسی نداریم که این روزها بسیاری از مالکان خودروهای بروز در شهرستان‌ها و تهران چنین مشکلی را دارند. در این شرایط فشار را از روی پیشرانه کم کنید. از کولر خودرو و تجهیزات برقی کمترین استفاده را داشته باشید، در دور موتورهای پایین کمترین فشار را بر روی پدال گاز وارد نمایید و در سربالایی‌ها با دور موتور بالاتر حرکت کنید.
بطور کل توصیه می‌شود در شرایطی کــه سوخت مناسبی مصرف نمی‌‌کنید، از هرگونه فشار و شتاب‌گیری و تخته گاز رفتن پرهیز نمایید، همچنین همواره سعی کنید دور موتور خودرو در محدوده ميانی مجاز باشد، ضمن اینکــه برای شتاب‌گیری، بهترین راهکار استفاده از دنده‌های سنگین‌تر در کنار فشار حداقلی بر روی پدال گاز است.
امیدواریم دلیل کمبود بنزین سوپر هر آنچه باشد، به زودی مرتفع شود زیرا تعداد خودروهایی که در این میان آسیب می بینند و دچار خطر هستند، بسیار بالا می باشد.
