خواص گرده گل (Pollen)

 گرده  گل (Pollen) چیست ؟

در فرهنگ لغات خارجی دانه گرده و گرده دارای تعاریف مختلفی می باشند. در سال ۱۷۶۰ برای اولین بار کلمه گرده (Pollen)  در زبان انگلیسی مورد استفاده قرار گرفته است. گرده از یک لغت لاتین گرفته شده و به معنای پودر نرم می باشد و در فرهنگ لغت آمزیکایی به مواد پودر مانندی می‌گویند که در بساک گیاهان گلدار تولید می‌شود و به عنوان یک اندام نر در گیاهان نقش تولیدمثلی دارد و در بعضی از فرهنگ لغات به صورت هاگ‌های میکروسکپی کوچکی در گیاهان تولید کننده دانه تعریف شده است.

گیاهان قدرت حرکت ندارند و مانند سایر موجودات قادر به انتخاب جفت خویش نمی‌باشند. آنها مقدار زیادی دانه گرده تولید می‌نمایند که از نظر نقش تولید مثلی در گیاهان حائز اهمیت بوده و به عنوان اندام تولید مثلی نر در آنها می‌باشد. عوامل مختلفی مانند حشرات و باد و در موارد معدودی آب و حشرات نقش انتقال دانه‌های به کلاله مادگی را ایفا می‌کنند و بدین وسیله باعث تداوم حیات و بقای گیاهان می‌شوند.

میزان پروتئین دانه‌های گرده بیش از ۴۰ درصد بوده که در گونه‌های گیاهی متفاوت است. ترکیبات اسیدهای آمینه به صورت آزاد و یا ترکیب قادر به تامین نباز غذایی لاروهای زنبور‌عسل می‌باشد. جمع‌آوری دانه‌های گرده کار بسیار دشواری است ولی زنبور‌عسل با سرعت و مهارت خاصی آنها را جمع‌آوری می‌نماید. هر زنبور عسل قادر به جمع‌آوری و حمل پنج میلیون دانه گرده می‌باشد که عمدتاً در بند اول(پنجه) پاهای سوم بسته‌بندی شده و به کندو حمل می‌شوند اما به لحاظ اینکه بدن این حشره مملو از موهای انبوه و منشعب است ، دانه‌های گرده به این موها نیز می‌چسبند و راندمان کار گرده افشانی در گیاهان به مقدار زیادی افزایش می‌یابد و بدین علت زنبورعسل نقش بسیار مهم و چشمگیری در افزایش کمی و کیفی بسیاری از محصولات کشاورزی ایفا می‌نماید.

خواص شیمایی :

دامنه تغییرات شیمیایی موجود در دانه‌های گرده عبارتند از : پروتئین ۹ تا ۳۷ درصد ، مواد معدنی (براساس وزن خشک) ۳ تا ۷ درصد ، رطوبت (دانه گرده تازه) ۹ تا ۳۶ درصد که این عدد براساس رطوبت روزانه محیط متغییر است و میانگین آن ۹ درصد می‌باشد.     

نوع ترکیب میانگین دامنه تغییرات
پروتئین خام ۶/۲۱ ۸۷/۲۹ - ۰۲/۷
عصاره اتری ۹۶/۴ ۴۴/۱۴ - ۹۴/۰
قندهای احیا کننده ۷۱/۲۵ ۲۱/۴۱ - ۲۸/۱۸
قندهای غیر احیا کننده ۷۱/۲ ۹- ۰
نشاسته ۵۵/۲ ۶۱/۱۰- ۰
خاکستر ۷۰/۲ ۳۶/۶ - ۹۱/۰
آب ۱۶/۱۱ ۲۳/۱۶ - ۰۱/۷
موادغیرمشخص ۵۵/۲۸ ۸۷/۳۵ - ۶۵/۲۶
 

جدول ۱-  ترکیبات شیمیایی موجود در دانه گرده

کربوئیدرات :

گرده شامل قندهای احیا کننده (مخلوتی از دکستروز و لولز) می‌باشد حدود ۳۰ درصد این قندها را ممکن است زنبور به گرده بیافزاید زیرا دانه‌های گرده جمع‌آوری شده توسط دست یا وسایل مکانیکی دارای مقدار کمتری قند می‌باشند. میزان کربوئیدرات در دانه گرده تازه به طور متوسط ۳۱ درصد است. مهمترین قندهای گرده سوکروز، فروکتوز، گالاکتوز، مانوز،گزیلوز و نشاسته می‌باشند.

پروتئین :

میزان متوسط پروتئین گرده در حدود ۲۲ درصد و بین ۷ تا ۴۰ درصد متغییر می‌باشد. بیش از ۱۹ اسید آمینه در گرده وجود دارد که بیش از ۵۰ درصد کل مقدار پروتئین و ۱۳ درصد وزن خشک آن را تشکیل می‌دهد. تمامی اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز انسان در ترکیب پروتئین دانه گرده وجود دارند.

ترکیب درصد
آرژنین ۷/۴
هیستیدین ۵/۱
ایزولوسین ۷/۴
لوسین ۶/۵
لیزین ۷/۵
متیونین ۷/۱
فنیل‌آلانین ۵/۳
ترئونین ۶/۴
 تریپتوفان ۶/۱
والین ۶
اسیدگلوتامیک ۱/۹

جدول ۲- اسیدهای آمینه موجود در دانه گرده
ویتامین‌ها :  

ویتامین‌ها موادی هستند که برای رشد طبیعی م��جودات زنده ضروری می‌باشند. به طورکلی ویتامین‌های مختلفی در دانه گرده شناسایی شده است. فقدان آنها در رژیم غذایی باعث بروز بیماری‌های مختلفی می‌شود.

ویتامین‌های موجود در دانه گرده عبارتند از :

پرو ویتامین A

ویتامین‌های گروه B

ویتامین C

ویتامین E

مواد معدنی :

گرده گل از نظر مواد معدنی غنی بوده و دارای ۲/۹ تا ۸/۳ درصد مواد معدنی است. ۱۳ نوع ماده معدنی مختلف که برای رژیم غذایی انسان نیز ضروری هستند، در گرده گل وجود دارند که در جدول زیر مشاهده می کنید.

متداول‌ترین عناصر موجود در دانه‌های گرده به ترتیب پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، آهن، مس، منگنز می‌باشد.

نام ترکیب مقدار
سدیم ۶۹/۱۸ - ۸۳/۵
منگنز ۹۶/۷ - ۵۳/۳
آلومینیم ۸۲/۳ - ۱۹/۰
سلنیم ۵۳/۱۴ - ۴۸/۱
فسفر ۹۳/۳۹ - ۷۶/۲۲
کلسیم ۶۸/۸ - ۴۸/۳
منیزیم ۵۱/۱ - ۲۰/۰
آهن ۷۸/۳ - ۱۱/۰
 مس ۷/۹ - ۰۶/۰

جدول ۳- مواد معدنی موجود در دانه گرده(در صد گرم ماده خشک)

   آنزیم‌ها :

 دانه‌های گرده از نظر میزان آنزیم‌ها غنی می‌باشند. برخی از آنزیم‌های موجود در دانه گرده عباتند از :

·  آمیلاز

·  کوزیماز

·  دیسفراز

·  هیدرولاز

·  لاکتیک دهیدروژناز

·  اکسیدوردوکتاز

·  فسفاتاز

·  ساکاراز بالا

  جمع‌آوری گرده توسط زنبور :
  زنبور‌عسل با توجه به شرایط آب و هوایی و نیاز کلنی معمولا در سن ۲۱ روز قادر به جمع‌آوری شهد، گرده و آب می‌باشد. ۲۵ درصد زنبورهای کارگر گرده و ۱۷ درصد شهد و گرده و سایر زنبوران فقط شهد جمع‌آوری می‌کنند.

هر زنبور کارگر در طول یک روز در حدود ۱ تا ۵۰۰ گل را ملاغات می‌کند و بین ۱۰ تا ۳۰ میلی‌گرم گرده به کندو حمل می‌کند. یک زنبور کارگر برای پر کردن سبد گرده در حدود ۱۰ تا ۱۵ پرواز انجام می‌دهد که با توجه به تعداد گل،  فاصله کلنی از منبع غذا و میزان وفور گل در آن منطقه فرغ می‌کند. این مسئله باعث تفاوت‌های قابل توجهی بین تولید گردهدر مناطق مختلف می‌باشد. معمولاً مقدار گرده جمع‌اوری شده توسط یک کلنی در طول یک فصل ۳۵ کیلوگرم می‌باشد.

به طور کلی جمع‌آوری گرده توسط زنبور‌عسل به عوامل مختلفی بستگی دارد که عبارتند از:

درجه حرارت: زنبورعسل بین دمای ۸ تا ۳۵ درجه سانتیگراد گرده گلها را جمع‌آوری می‌کند.

سرعت باد: چنانچه سرعت باد از ۱۷ کیلومتر در ساعت بیشتر شود از فعالیت زنبورهای گرده‌آور کاسته شده و تدریجاً متوقف می‌شود.

    مصارف دارویی گرده :
 
 محققین برای تعیین اثرات دارویی گرده بر روی بعضی از بیماری‌ها آزمایش‌های انجام داده‌اند.

وجود هورمون‌های تحریک کننده جنسی در گرده ثابت شده است و به عنوان یک تقویت کننده عمومی برای درمان بعضی از بیماری‌ها در تعدادی از کلینیک‌ها و بیمارستان‌های اروپا و آسیای شرقی مورد استفاده قرار گرفته است.

بعضی از محققان معتقدند که مصرف گرده برای سلامتی غدد پروستات مؤثر است همچنین گرده در درمان بیماری‌های عصبی مؤثر می‌باشد، افرادی که به مدت یک هفته از گرده استفاده کرده‌اندکمتر عصبی شده و به زندگی خوشبین‌تر و فعال‌تر شده‌اند بطوری‌که این اشخاص علاقه زیادی به کار داشته و حالت افسردگی در آنها بهبود یافته است.

پزشکان گرده را در درمان علائم دیابت مؤثر تشخیص داده‌اند و همچنین در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند که گرده دارای آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین است و قادر به جلوگیری از رشد برخی میکرو‌ارگانیسم‌ها می‌باشد.

بطور‌کلی در منابع و مقالات داخلی و خارجی موجود، گرده در موارد زیر مؤثر می‌باشد:

-          به عنوان یک محرک وسیع‌الطیف در بهبود وضعیت عمومی بدن

-          پیشگیری و درمان بیماری‌های پروستات

-          درمان ناتوانیهای جنسی

-          رفع حساسيت ( بيماران حساس به گرده گل در صورت خوردن عسل و يا شان عسل(عسل با موم) به خاطر داشتن گرده گل در آنها، تدريجا درجه حساسيت کاهش يافته و بهبود مي يابند.(

-          تنظيم کننده عمل روده(گرده گل فعاليت روده را عادي کرده و تنظيم کننده قابل توجهي براي آن مي باشد. مخصوصا گرده هايي که توسط زنبورداران جمع آوري مي شود نوعي ماده غذايي عالي براي روده محسوب مي شود. گاهي اوقات آن را پليس روده مي نامند).

-          کاهش فشار خون

-          جلوگیری از پیری زودرس

-          درمان ورم روده بزرگ و معده

-          کاهش تب

-          درمان بیماری‌های عصبی

-          درمان سندرم افسردگی

-            تنظیم فعالیت متابولیسمی ( گرده گل اختلالات در کارايي اعمال بدن را تنظيم نموده و متابوليسم هاي ناقص را متعادل مي سازد.(

-          مؤثر در نرم کردن پوست

-          درمان يبوست توسط گرده گل بسيار موثر است. اين ماده با تخميرهاي روده اي و کوليت ها مبارزه مي کند. در درمان کولي باسيلوز و باکتري هاي روده اي بسيار موثر است.

-          گرده گل به افرادي که دوران نقاهت را مي گذرانند و يا به افراد خسته و ضعيف نيرو مي بخشد. به افرادي که دچار بي اشتهايي هستند امکان مي دهد اشتهايي خود را بازيابند.

-          گرده گل به طور کلي در کمبودهاي مواد معدني، تاخير در رشد و شير دادن تجويز مي شود.

گرد آوری و تنظیم : AIDE HONEY  آید هانی 3557616-041 / 09149780050