آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع

 وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی 

معاونت روابط کار اداره کل بازرسی کار 

آئین نامه ایمنی و کار در ارتفاع 

شرکت کار در ارتفاع ویونا 

www.viuna.co
02166374957

Training@irata.asia

کلیات و تعاریف : هدف : هدف از تدوین این آیین نامه ، ایمن سازی محیط کار و صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور و پیشگیری از حوادث ناشی از کار در کلیه کارگاه هایی می باشد که عملیات کار در ارتفاع و فرایندهای مرتبط ، در آنها انجام می گیرد . دامنه شمول : مقررا ت این آیین نامه به استناد ماده 85 قانون کار جمـــهوری اسلامی ایران تدوین گردیده و برای کلیه کارگاه های مشمول قانون مذکور لازم الاجرا می باشد . کار در ارتفاع : هر کار یا فعالیتی که موقعیت انجام آن ، در ارتفاع بیش از 1/2 متر نسبت به سطح مبنا انجام گیرد . سطح مبنا : اولین سطح زیرین جایگاه کار یا سکوی کار در ارتفاع ، که بصورت ایمن گسترش یافته است . مراجع ذیصلاح آموزشی : به مراکزی اطلاق می گردد که مجوز لازم را از سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور یا سایر مراکز بین المللی معتبر اخذ نموده باشند . مجری ذیصلاح :شخص حقیقی یا حقوقی است که صلاحیت ، تجربه و مهارت انجام کار را به صورت علمی و فنی داشته و می تواند با استفاده از نیروی کارآمد و شخص ذیصلاح نسبت به انجام عملیات برپایی ، تغییرات و جمع آوری تجهیزات سامانه کار در ارتفاع اقدام نماید . شخص ذیصلاح : 3 متخصصی است با دانش فنی و مهارت لازم مطابق با شرایط این آیین نامه که با گذراندن دوره های آموزشی از مراجع ذیصلاح آموزشی ، توانایی سرپرستی و نظارت بر کار در ارتفاع را داشته باشد . ضمنا نامبرده می تواند نماینده مجری ذیصلاح یا کارفرما باشد . عامل کار در ارتفاع : فردی است که آموزش های متناسب با نوع کار در ارتفاع را حسب شرایط گذرانده و نسبت به اخذ گواهینامه مربوط از مراجع ذیصلاح آموزشی اقدام نموده و قادر به انجام کار بصورت ایمن می باشد . حفاظت از سقوط : مجموعه تدابیر و اقداماتی است که به منظور پیشگیری از سقوط یا کاهش عوارض و صدمات ناشی از آن انجام می شود . روش های ایمن انجام کار در ارتفاع : الف-سامانه محدود کننده : سامانه ای است که از قرارگیری فرد در وضعیت سقوط جلوگیری می کند و به دو شکل عمومی نظیر ، نرده حفاظتی و فردی شامل نقطه اتصال ، لنیارد و کمربند حمایل بند کامل بدن مورد استفاده قرار می گیرد . ب-سامانه متوقف کننده : سامانه ای است که با استفاده از تجهیزات مناسب ، در صورت انجام سقوط ، با جذب انرژی ناشی از سقوط باعث کاهش شدت صدمات و جراحات وارده به عامل کار در ارتفاع کار می گردد . که به دو شکل فردی شامل ،کمربند حمایل بند کامل بدن ، طناب ایمنی و نظایر آنها و عمومی مانند تور ایمنی مورد استفاده قرار می گیرد . ج-دسترسی با طناب :این روش شامل دو سامانه ایمن مجزا می باشد : یکی به عنوان طناب دسترسی و دیگری تحت عنوان طناب پشتیبان عمل می نماید که شامل ، کمربند حمایل بند کامل بدن همراه با وسایل دیگری برای صعود و فرود به جایگاه کار ، و یا از آن و نیز موقعیت استقرار مناسب استفاده می شود . فاصله ایمن : حداقل فاصله ای است که برای جلوگیری از برخورد فرد هنگام سقوط با سطح مبنا مورد استفاده قرارمی گیرد . لنیارد : 4 طناب یا تسمه ای است که به منظور ایجاد ارتباط بین عامل کار در ارتفاع با نقطه یا طناب تکیه گاه یا سازه ثابت با کمترین ایجاد مزاحمت مورد استفاده قرار می گیرد . کمربند ایمنی : وسیله ای است از جنس الیاف طبیعی یا مصنوعی با ترکیبات پلیمری که ناحیه کمر را می پوشاند . حمایل بند کامل بدن ( هارنس ) :پوششی است از جنس الیاف با ترکیبات پلیمری و مقاوم که عموما از انتهای بالای ران تا روی سطح کتف را پوشانده و توسط قلابهایی که به روی آن متصل است ، فرد را به سایر تجهیزات سامانه های کار در ارتفاع وصل می کند . قلاب قفل شونده ( کارابین ) : ابزاری است حلقه ای شکل که برای اتصال اجزاء سامانه های کار در ارتفاع به یکدیگر ، مورد استـــفاده قرار می گیرد و به دو شکل پیچی یا قفل خودکار ، ایمن می گردد . شوک گیر :ابزاری است که در روش های ایمن انجام کار در ارتفاع ، به منظور کاهش اثر نیروی ضربه حاصل از سقوط ، مورد استفاده قرار می گیرد . انواع طناب : تکیه گاهی ، عملیات ، ایمنی ، دینامیکی ، نیمه استاتیک ، پشتیبان طناب تکیه گاهی :طنابی است انعطاف پذیر که از یک سمت به تکیه گاه ایمن متصل گردیده و به منظور حفاظت و محدود سازی فرد در برابر سقوط عمل می کند . طناب عملیات : طنابی از نوع تکیه گاهی است که برای حالت معلق ، موقعیت گیری و محدودسازی فرد در عملیات صعود و فرود مورد استفاده قرار می گیرد . طناب ایمنی : 5 طنابی از نوع تکیه گاهی است که در زمان سرخوردن عامل کار در ارتفاع ، از دست دادن موقعیت اولیه وی عمل نموده و فرد را در حین سقوط متوقف می نماید . طناب دینامیک : طنابی است با خاصیت کشسانی که برای جذب شوک ناشی از سقوط و به حداقل رساندن نیروی برخورد مورد استفاده قرار می گیرد. انواع نردبان : یک طرفه قابل حمل ، دو طرفه ، ثابت ، ریلی ، ثابت سقفی ( پله مرغی ) ، کشویی ، طنابی داربست : ساختاری است موقتی ، که برای ایجاد یک یا چند جایگاه کار به منظور حفظ و نگهداری کارگران و مصالح در ارتفاع و فراهم نمودن دسترسی کارگران به تراز بالاتر، مورد استفاده قرار میگیرد و به انواع ثابت ، متحرک ، دیوارکوب ، معلق و نردبانی تقسیم می شود. اجزاء داربست :پایه ، کفشک ، تیر ، دستک ، اتصالات یا بست ها ، راه دسترسی ، کف پوش سکو ، پاخور ، تیر میانی حفاظتی ، تیر بالایی حفاظتی ، بالشتک ، صفحه پایه بالشتک : صفحه ای است از جنس چوب ، فلز و یا بتن که برای گسترش بار وارده از لوله پایه یا کفشک به زمین مورد استفاده قرار می گیرد . راه دسترسی : برای رسیدن ایمن عامل کار در ارتفاع کار به تراز مربوطه مورد استفاده قرار می گیرد .مهار:قطعه ای است که بصورت مایل و افقی در ترازهای مختلف بر روی داربست نصب گردیده و به عنوان باربر عمل می کند . بادبند : 6 قطعه ای است که در طول ، عرض یا ارتفاع ( عمودی یا مورب ) برای جلوگیری از حرکت جانبی در داربست نصب می گردد . بالابر سیار : ماشین سیاری است که برای انتقال افراد برای کار در ارتفاع ، از داخل سکو ( محفظه ایمن ) استفاده می شود با این دید که افراد می توانند در یک موقعیت دسترسی خاص به داخل سکو سوار یا پیاده شوند و به دو گروه اصلی زیر تقسیم می شوند : گروه الف : بالابر سیاری که تصویر عمودی مرکز ثقل بار همواره داخل خط واژگونی است . گروه ب : بالابر سیاری که تصویر عمودی مرکز ثقل بار ممکن است خارج از خط واژگونی باشد . و براساس نوع حرکت به سه گروه زیر تقسیم می شوند :نوع اول : بالابر سیاری که حرکت آن فقط در موقعیت ترافیکی مجاز می باشد . نوع دوم : بالابر سیاری که در زمان بالا بودن سکو می تواند حرکت نماید و بالابر از مکانی بر روی شاسی کنترل می شود . نوع سوم : بالابر سیاری که در زمان بالا بودن سکو می تواند حرکت نماید و بالابر از درون سکو کنترل می شود. ضریب ایمنی : نسبتی است که از تقسیم حداکثر نیروی وارده به سازه که می تواند سازه در برابر شکست یا تخریب مقاومت نموده به نیروی وارده ناشی در زمان بهره برداری که به همان عضو وارد می گردد . این ضریب هرگز نباید کمتر از 2/4 باشد . ( براساس استاندارد 92A ANSI و 280BSEN ) حد بار کاری : حداکثر باری است که توســط بخشی از تجهیزات در وضعیت مشخص شده توسط شرکت ســازنده ، مجاز به بهره برداری و استفاده از دستگاه یا تجهبرات می باشد . بار کاری ایمن ( SWL ) : حداکثر حمل بار در شرایط ایمن که برای بخشی از تجهیزات ، در وضعیت های مشخص در نظر گرفته می شود. توجه 1 : تصاویر بعضی از مواد آیین نامه در ضمیمه پیوست می باشد . 7 توجه 2 : کلیه واحدهای مورد استفاده در این آیین نامه براساس سیستم متریک می باشد .