الیاف دی استات و تری استات سلولز و کاربرد آنها در نساجی

نخ های یکسره یا فیلامنتی دی استات سلولز به دلیل شفافیت و درخشندگی در تولید انواع روتختی ها، رومبلی، رو میزی، کناره، روسری، دستمال، لباس های زنانه و مردانه، آستری، انواع پارچه ها و... استفاده می شوند.

الیاف استات سلولز اولین بار در سال 1921 به صورت تجاری تولید و به بازار عرضه شدند. طرز تهیه ی الیاف استات سلولز به این صورت است که سلولز در اسید استیک حرارت داده می شود و استات سلولز به دست می آید.

خواص الیاف دی استات سلولز

رنگ الیاف دی استات سلولز سفید است و به صورت الیاف شفاف، نیمه شفاف و کدر تولید می شوند هم چنین نرمی و پری الیاف در سطح این الیاف چین خوردگی هایی ایجاد می کند.

خاصیت ارتجاعی و بازگشت پذیری الیاف دی استات سلولز از الیاف ویسکوزریون بهتر است و اگر این الیاف تا حدود 6.5 درصد کشیده شوند مانند لاستیک عمل می کنند و به حالت اولیه باز می گردند.

مقاومت این الیاف از الیاف ویسکوزریون بهتر است به خصوص در حالت مرطوب این الیاف فقط 30 درصد از مقاومت خود را از دست می دهند.

از نظر الکتریکی این الیاف عایق الکتریسیته هستند و خاصیت عایق الکتریکی آنها بهتر از الیافی مثل پنبه، ابریشم، پشم می باشد و این به دلیل جذب رطوبت پایین این الیاف می باشد. یکی از کاربرد های الیاف دی استات سلولز این است که برای عایق سیم ها و کابل های انتقال برق مورد استفاده قرار می گیرد ولی در اثر اصطکاک الکتریسیته ی ساکن که در این الیاف ایجاد می شود اشکالاتی را در عملیات تولید نخ و ریسندگی به وجود می آورد و برای کم کردن مشکل الکتریسیته ی ساکن باید رطوبت ریسندگی در حد استاندارد نگهداری شود.

جذب رطوبت الیاف دی استات سلولز به خاطر کم شدن تعداد گروه های هیدروکسیل نسبت به جذب رطوبت دیگر الیاف سلولزی مثل پنبه کمتر است.

مقطع عرضی این الیاف دارای فرورفتگی هایی است که سطح آنها را به صورت انحنا های برآمده درآورده است و منظر طولی الیاف دی استات سلولز به صورت صاف با خطوط تیره ی یکسره می باشد که در واقع سایه قسمت های فرورفته مقطع عرضی بر روی طول لیف می باشد.

وزن مخصوص این الیاف بستگی به درصد استیل شدن به گروه های هیدروکسیل بستگی دارد. هم چنین چگالی الیاف دی استات سلولز کمتر از الیاف پنبه است.

لیف دی استات سلولز، یک لیف ترمو پلاستیک است. یعنی این لیف در اثر حرارت ابتدا نرم و سپس ذوب می شود. الیاف دی استات سلولز در 190 درجه ی سانتی گراد نرم می شود و در دمای 232 درجه ی سانتی گراد ذوب می شوند. دمای اتو برای این الیاف حدود 110 درجه ی سانتی گراد است.

الیاف دی استات سلولز ذاتا سفید و روشن هستند و احتیاج به سفید گری ندارند ولی اگر لازم شد از سفید کننده استفاده شود باید از سفید کننده های ضعیف استفاده شود و در صورتی که از کلر برای سفید گری استفاده شود باید از محلول رقیق این ماده و دمای پایین استفاده شود.

این الیاف نسبت به مواد قلیایی حساس می باشند و اگر الیاف دی استات سلولز در محلول قلیایی جوشانده شوند درخشندگی و شفافیت خود را ازدست می دهند، این الیاف در محلول های قلیایی حالت صابونی پیدا می کنند و به سلولز تبدیل می گردند و خاصیت آنها تغییر می کند.اسید های غلیظ آلی مثل اسیداستیک الیاف دی استات سلولز را در خود حل می کنند ولی اسید های ضعیف اثر مخربی بر این الیاف ندارند.

الیاف تری استات سلولز

در تهیه ی استات سلولز ابتدا تری استات سلولز تولید می شود و این کار با استیله کردن سلولز به وسیله ی انیدریداستیک انجام می شود. در ادامه کاربرد ها و خواص تری استات سلولز را نیز توضیح می دهیم.

الیاف تری استات سلولز به خاطر ویژگی ها و خصوصیاتی مانند جذب رطوبت کم، ثبات حرارتی خوبی که دارند، چین و چروک در آنها ایجاد نمی شود به همین دلیل این الیاف برای پارچه های حلقوی تاری مناسب هستند و در تولید انواع رومبلی ها، رومیزی ها، روتختی ها کاربرد دارند و به دلیل درخشندگی بالایی که دارند جلای آنها نیز موجب زیبایی آنها می شود.

 یکی از کاربرد های دیگر تری استات در مخلوط با الیاف پشم است که باعث کاهش چروک پذیری پارچه ها و پتو های پشمی می شود.

الیاف تری استات سلولز برای تولید پارچه های پلیسه دار و چین دار نیز مورد استفاده قرار می گیرند از این الیاف در مخلوط با الیاف ویسکوز، پنبه، کتان نیز استفاده می شود و در این صورت الیاف تری استات سلولز باعث اتو پذیری بیشتر پارچه می شود و از چروک پارچه های ویسکوزی و پنبه ای جلوگیری می کنند.

خواص الیاف تری استات سلولز

مقاومت این الیاف در برابر نور خورشید بسیار بالا است.

جذب رطوبت الیاف تری استات سلولز بسیار کمتر از الیاف دی استات سلولز است. جذب رطوبت تری استات سلولز حدود 4.5 درصد در حالت عادی و حدود 2.5 تا 3 درصد بعد از عملیات حرارتی است. تری استات سلولز در حالت تر حدود 70 درصد مقاومت خود را حفظ می کند.

رفتار این الیاف در برابر حرارت مانند رفتار الیاف ترمو پلاستیک است.

بسیاری از حلال های آلی بر روی تری استات سلولز بی تاثیر هستند و آسیب قلیا ها بر تری استات کمتر از دی استات سلولز است.

استون به عنوان حلال دی استات است، تری استات را حل نمی کند و فقط آن را متورم می کند.

مقاومت الکتریکی این الیاف به ویژه اگر این الیاف آغشته به روغن های ریسندگی باشند بسیار بالا است و مقاومت الیاف تری استات سلولز از بسیاری از الیاف نساجی در مقابل الکتریسیته بیشتر است.

سطح مقطع عرضی این الیاف مانند دی استات سلولز دارای فرورفتگی هایی است که سطح مقطع آن را به صورت انحنا های محیطی در می آورد. مقطع طولی الیاف تری استات سلولز نیز صاف و با خطوط طولی است که خطوط طولی در اصل سایه ی خطوط فرورفته بر روی سطح طولی لیف است.

مقاومت تری استات سلولز در برابر اسید های رقیق بالا است ولی اسید های غلیظ به این الیاف آسیب می زنند.

چگالی این الیاف 1.3 گرم بر سانتی متر مکعب است.

مقاومت این الیاف در حالت خشک 1.2 تا 1.4 گرم بر دنیر و در حالت تر 0.7 تا 0.8 گرم بر دنیر است.