سالمونلوز - بیماری پلوروم
سالمونلوز- بیماری پولوروم [۱]
مقدمه و مترادف‌ها
پولوروم یک بیماری عفونی قابل انتقال از راه تخم در طیور است که به‌ویژه در جوجه بوقلمون‌ها و ماکیان بروز می‌یابد. این بیماری در پرندگان جوان اسهال سفید و مرگ و میر فراوانی را موجب می‌شود؛ ولی در بالغین، سبب ایجاد حاملین ظاهراً سالم خواهد شد.
سبب شناسی
سالمونلا پولوروم
وقوع و اهمیت اقتصادی
بیماری پولوروم (اسهال سفید باسیلی [۲]) به‌طور بالقوه دارای انتشاری جهانی است ولی در بسیاری از کشورها در عمل به گله‌های غیرتجاری محدود می‌شود. عفونت، منجر به بروز تلفات فراوان در جوجه‌های جوان می‌گردد. در ۲۰ سال گذشته عمدة خسارات اقتصادی، ناشی از اعتبارات صرف شده برای پایش حضور عفونت بوده است؛ زیرا در بسیاری از نواحی جهان ریشه‌کنی بیماری صورت پذیرفته است. بسیاری از گونه‌های پرندگان ممکن است به‌طور طبیعی مبتلا شوند؛ ولی معمولاً در همه‌گیرشناسی بیماری اثر مهمی ندارند. امکان ابتلای مرغ و بوقلمون در تمامی سنین وجود دارد؛ ولی بیماری در سنین زیر ۴ هفتگی خسارات بیشتری را موجب خواهد شد.
انتقال
مهمترین وسیلة بقا و انتشار باکتری پرندگان عفونی هستند. انتقال عمودی از طریق تخمدان به‌وقوع می‌پیوندد و شاید ۳۳% از تخم‌های تولید شده به‌وسیلة پرندگان عفونی، آلوده باشند. انتقال افقی از طریق تماس مستقیم با حاملین بهبود یافته یا درگیر به‌صورت بالینی و یا توسط تماس غیرمستقیم با پوشش‌های پرسنل، بستر و تجهیزات آلوده صورت می‌پذیرد. پاتوژن قادر به حفظ حیات خود در خاک به‌مدت یکسال است.
ظاهر بالینی
شیوع بیماری در گروه‌های تحت تأثیر ماکیان اغلب متجاوز از ۴۰% است، تلفات نیز از هنگام هچ قابل مشاهده می‌باشد و طی ۲۱ روز اول زندگی ادامه خواهد یافت. جوجه‌های تحت تأثیر دپرس و بی‌اشتها هستند و به تجمع در زیر تشکیلات مادر مصنوعی تمایل دارند. شاید دفع اسهال سفیدرنگ فراوان توسط پرندگان درگیر صورت گیرد و تجمع مواد مدفوعی چسبیده به پرهای اطراف ناحیۀ مقعد مشاهده گردد. از سن ۱۴ روزگی به بعد، پرندگان تحت تأثیر عقب افتادگی از رشد، کیفیت نامناسب پرها و مکرراً لنگش (به‌دنبال آرتریت [۳]) را بروز خواهند داد.
آسیب شناسی
بزرگ‌شدگی کبد و طحال در جوجه‌های درگیر قابل مشاهده است. اُمفالیت (التهاب ناف) [۴] نیز اغلب ایجاد می‌گردد. در موارد مزمن، حضور آبسه در ارگان‌های احشایی (قلب، ریه، کبد و سروز داخلی) و تیفلیت پنیری مزمن [۵] که از طریق وجود کست‌های خاکستری در سکوم مشخص می‌گردد قابل مشاهده خواهد بود.
تشخیص
جداسازی و تعیین هویت سالمونلا پولوروم از کبد، روده‌ها و کیسۀ‌زرده با استفاده از کشت غنی‌سازی مناسب [۶] و تکنیک‌های استاندارد میکروبیولوژیک امکان‌پذیر می‌باشد. همچنین، از طریق انجام آزمون سریع آگلوتیناسیون خون کامل بر روی پلیت [۷] امکان شناسایی حاملین بهبود یافته موجود است. هیچ ضایعة پاتوگنومونیکی در این بیماری مشاهده نمی‌شود. سایر عفونت‌های سالمونلایی، آسپرژیلوس و سایر عفونت‌های قارچی (به خاطر جراحات ریه)، جراحات مفاصل (در اثر مایکوپلاسما سینوویه، پاستورلا مولتوسیدا، استاف و اریزیپلاس)، جراحات نئوپلاستیک (ندول‌های قلبی)، عفونت با یرسینیا توبرکولوزیس (ندول‌های کبد) و جراحات تخمدان (در اثر کلی‌فرم‌ها، استاف، استرپ، پاستورلا و سایر سالمونلاها) باید در هنگام تشخیص تفریقی در نظر گرفته شوند.
پیشگیری
جوجه‌های مولد و پرورشی باید از هچری‌هایی عاری از سالمونلا پولوروم منشأ داشته باشند و گواهی عاری بودن این مراکز از آلودگی توسط یک آژانس دولتی مسئول صادر شده باشد. می‌توان پایش گله‌های مولد را از طریق انجام آزمون سریع آگلوتیناسیون خون کامل بر روی پلیت انجام داد. به‌منظور شناسایی و حذف حاملین، پس از رسیدن پرندگان به بلوغ ایمونولوژیک در ۱۶ هفتگی دو تست سرولوژیک به فاصلة ۴-۲ هفته انجام می‌شود و در صورت منفی بودن نتایج، تکرار سالیانة آزمون انجام می‌گیرد. ولی در صورت مثبت بودن نتایج آزمون سرولوژی، باید تأیید از طریق باکتریولوژی انجام شود. اعمال تدابیر مستحکم امنیت زیستی به‌منظور ممانعت از معرفی پاتوژن از گله‌های خانگی (که به‌عنوان مخازن سالمونلا پولوروم محسوب می‌شوند) ضروری است. ریشه‌کنی جوندگان نیز به‌عنوان جزء مهمی از کنترل در نظر گرفته می‌شود.
درمان
درمان قابل توصیه‌ای موجود نیست. به‌منظور حذف حاملین مزمن، گله‌های تحت تأثیر را باید تخلیه و حذف کرد.
