سالمونلوز- پاراتیفوئید

سالمونلوز- پاراتیفوئید [۱]

مقدمه و مترادف‌ها

پاراتیفوئید یکی از بیماری‌های حاد یا مزمن طیور، بسیاری از دیگر پرندگان، بی‌مهرگان، حشرات و حتی پستانداران است که به‌وسیلة سالمونلاهایی که فاقد میزبان اختصاصی هستند، ایجاد می‌گردد. در پرندگان، این عفونت برای اولین بار در سال ۱۹۸۵ در یک مورد آنتریت عفونی کبوتر گزارش شد. ابتلا به این عفونت شاید به ندرت در پرندگان جوان و بسیار حساس باعث بروز بیماری حاد و سیستمیک شود ولی معمولاً مهمترین ویژگی آن کلونیزاسیون باکتری در روده و ارگان‌های داخلی است؛ که موجب شِدینگ باکتری، آلودگی لاشه‌ها و تولید تخم‌های آلوده می‌شود.

سبب شناسی

سایر گونه‌های جنس سالمونلا به غیر از پولوروم و گالیناروم.

وقوع

در سیستم‌های پرورش یک‌پارچۀ [۲] ماکیان تخم‌گذار تجاری و جوجه‌های گوشتی به‌عنوان یک مشکل جهانی در نظر گرفته می‌شود. احتمال بروز عفونت‌های پاراتیفوئیدی در موش صحرایی، موش خانگی، سایر جوندگان، بسیاری از خزندگان و برخی از حشرات نیز وجود دارد. موارد بروز عفونت در افراد انسانی نیز فراوان است. بهطور کلی اعداد بسیار متفاوتی در مورد شیوع سالمونلا در محیط پرورش، گوشت و تخممرغ انتشار یافته است که میتواند برحسب زمان و مکان متفاوت باشد. برای مثال، در ایالات متحدة آمریکا در سطح ملی میزان آلودگی تخم‌مرغ‌ها با سالمونلا اِنتریتیدیس ۰۰۵/۰% برآورد شده است.

اهمیت اقتصادی

برخی از گونه‌های جنس سالمونلا شامل سالمونلا انتریتیدیس (فاژتایپ ۴) [۳]، شاید مشابه با سالمونلا پولوروم سبب بروز تلفات فراوان در جوجه‌ها گردند. عموماً در ۱۴ روز اول زندگی جوجه‌ها، گونه‌های پاراتیفوئید جنس سالمونلا موجب بروز تلفاتی تا ۳% خواهند شد. گونه‌های پاراتیفوئید سالمونلا مسئول ایجاد عفونت‌های قابل انتقال از طریق غذا در مصرف کنندگان تخم‌مرغ (سالمونلا انترتیدیس) و گوشت طیور (سالمونلا تیفی موریوم [۴]، سالمونلا آگونا [۵]، سالمونلا هیدلبرگ [۶] و احتمالاً تا ۵۰ سروتیپ دیگر که به‌طور مکرر مشاهده می‌گردند) می‌باشند. در مزارع تخم‌گذار تجاری به‌ازای هر ۱۲ عدد تخم‌مرغ، یک سنت صرف اعمال تدابیر پیشگیرانه می‌شود تا تخم‌های تولید شده عاری از سالمونلا انتریتیدیس باشند.

انتقال

سالمونلا انترتیدیس به‌شکل عمودی، از طریق تخمدان و مجاری تخم‌بر انتقال می‌یابد. سایر گونه‌های سالمونلا نیز شاید به‌صورت مکانیکی از طریق آلودگی مدفوعی پوستۀ تخم و یا در گله‌های دچار تضعیف ایمنی به‌ندرت از طریق تخمدان انتقال یابند. اجزای آلودۀ با منشأ حیوانی [۷] در خوراک طیور، اغلب مسئول معرفی سالمونلوز پاراتیفوئید به سیستم‌های پرورش یک‌پارچة طیور یا تمامی کشورها هستند. این وضعیت از طریق بازیابی یا چرخش مجدد مواد خوراکی محصول جانبی و آلوده که از گله‌های تخم‌گذار تجاری و جوجه‌های گوشتی عفونی منشأ گرفته‌اند، دوام خواهد یافت. جوندگان و سوسک‌های بستر به‌عنوان مخازن عفونت در نظر گرفته می‌شوند و معرفی سالمونلوز پاراتیفوئید شاید توسط تجهیزات آلوده، پرسنل و پرندگان آزادزی صورت پذیرد.

یافته‌های بالینی

یافته‌های بالینی ناشی از وقوع این عفونت‌ها تنها در جوجه‌های جوان (در ۷ هفتة اول زندگی) مشاهده می‌شود. مهمترین علایم شامل خواب‌آلودگی، اسهال شدید و از دست رفتن قابل توجه آب بدن، چسبندگی یا خیس شدن ناحیة اطراف مخرج، اُفتادگی بال‌ها و تجمع جوجه‌ها در اطراف منابع حرارتی هستند. تلفات افزایش یافته و عدم یکنواختی در جوجه‌ها نیز مشاهده شده است. در گله‌های بالغ به‌دنبال عفونت پاراتیفوئید هیچ‌گونه یافتۀ بالینی اختصاصی قایل مشاهده نیست. عفونت با فاژتایپ ۴ سالمونلا انتریتیدیس از طریق عمودی منجر به عواقبی مشابه با بیماری پولوروم در جوجه‌ها می‌گردد.

آسیب شناسی

بزرگ‌شدگی طحال و کبد [۸] و ندرتاً آنتریت و پریتونیت در موارد حاد قابل مشاهده است. اُمفالیت نیز شاید در جوجه‌ها قابل مشاهده باشد.

تشخیص

تأیید تشخیص از طریق جداسازی و تعیین هویت گونه‌های سالمونلا از کبد، طحال، روده‌ها یا خون قلب صورت می‌گیرد. پایش معمول و میکروبیولوژیک کبد، طحال و روده‌ها در نمونه‌های پس از مرگ، شدیداً قابل توصیه است. همچنین، تعدادی کیت آزمون اختصاصی بر پایۀ الایزا به‌منظور رَدیابی پادتن‌های ضد سالمونلا انتریتیدیس در دسترس هستند.

پیشگیری

از طریق اعمال برنامه‌های منسجم پایش میکروبیولوژیک همراه با تدابیر مناسب امنیت زیستی (حذف کامل حاملین سالمونلا انتریتیدیس و به‌طور پیشرونده سالمونلا تیفی‌موریوم)، کاهش شیوع در گله‌های مولد امکان‌پذیر است. بهداشت لانه‌های تخم‌گذاری به بهترین شکل حفظ شود و در صورت لزوم مواد داخل آنها به‌صورت مستمر تعویض گردد. تنها جمع‌آوری تخم‌مرغ‌های فاقد آلودگی سطحی انجام گیرد و دوددِهی آنها قبل از انبارسازی صورت پذیرد. به‌منظور ممانعت از کلونیزاسیون روده‌ای این گونه‌ها در ماکیان، کاربرد ترکیبات حذف کنندة رقابتی (که یا از محتویات روده‌ای ماکیان بالغ منشأ دارند یا حاصل از کشت بی‌هوازی این محتویات هستند. این فرآورده‌ها معمولاً دربرگیرندة اجرامی از قبیل اشریشیاکلای، باسیلوس، لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتریوم و ساکارومایسز هستند) قابل توصیه است. این فرآورده‌ها علاوه بر تولید ترکیبات مهاری برعلیه رشد و تکثیر سالمونلا، به‌هنگام اتصال به گیرنده‌های روده‌ای نیز با این اجرام رقابت خواهند کرد. کنترل سالمونلا انتریتیدیس در سطح تجاری با استفاده از واکسن‌های زنده و اصلاح شدۀ [۹] سالمونلا تیفی‌موریوم به تنهایی و یا همراه با تجویز واکسن غیرفعال سالمونلا انتریتیدیس (امولسیون تقویت کننده [۱۰]) در هنگام تخم‌گذاری انجام می‌گیرد.

درمان

تجویز محلول خوراکی کیمیاداکسی- اس®، کیمیا پریم ۴۸®، کیمیا تری‌متوکس®، فلورون® یا کیمیا فلور ۱۰® موجب سرکوب تلفات شده ولی قادر به حذف عفونت نیست.