آبله پرندگان
آبلۀ پرندگان [۱]
سبب شناسی
ویروسی متعلق به جنس آبلۀ پرندگان
وقوع و اهمیت اقتصادی
بیماری در بیشتر کشورهای دارای آب و هوای گرم و مرطوب به‌وقوع می‌پیوندد و جوجه‌های گوشتی مکرراً با فرم دیفتریتیک [۲] عفونت تحت تأثیر قرار می‌گیرند. خسارات ناشی از این بیماری در نتیجۀ سرکوب میزان رشد و درجه‌بندی ضعیف [۳] به‌دلیل بروز درماتیت است و آبلة پرندگان به‌طور اولیه سبب بروز تلفات نمی‌گردد. عفونت گله‌های مولد و تخم‌گذار تجاری بالغ و حساس منجر به بروز کاهش تولید تخم خواهد شد.
انتقال
انتقال ویروس به‌وسیلة پشه‌ها صورت می‌پذیرد. انتقال مستقیم نیز در داخل گله‌ها از طریق تماس پرندگان عفونی با پرندگان حساس شاید به‌وقوع پیوندد.
یافته‌های بالینی
جراحات صورتی کانونی بر روی تاج و ریش و نواحی فاقد پر بدن قابل مشاهده هستند. این کانون‌ها بزرگ شده و قطر آنها به ۵/۰ تا ۱ میلی‌متر افزایش می‌یابد و به جراحاتی سیاه رنگ و دلمه مانند تبدیل می‌شوند که برای ۲ هفته دوام داشته و در ادامه دچار فلسی شدن و ترمیم می‌گردند. در جوجه‌های گوشتی به‌ویژه نرهای با پردرآوری آهسته[۴] که به سویه‌های دارای قابلیت تعیین جنسیت خودبه خودی [۵] تعلق دارند، شاید جراحات به هم متصل شونده و وسیع در ناحیۀ پشتی بدن ایجاد گردد. رال‌های ملایم تنفسی در نتیجۀ بروز تراکئیت در جوجه‌های گوشتی به‌ویژه در صورت برخورداری از تهویۀ نامطلوب شاید به‌وقوع پیوندد.
آسیب شناسی
انجام بررسی هیستولوژیک حضور گنجیدگی‌های داخل سیتوپلاسمی [۶] اختصاصی را در پوست و مخاطات نای عفونی آشکار خواهد کرد. شکل دیفتریتیک بیماری از طریق حضور نواحی هیپرپلازی ندولار [۷] در مخاطات حلق و نای شناسایی می‌گردد. ماکیانی که در اثر ابتلا به فرم دیفتریتیک آبله تلف می‌شوند شاید در اثر گیر افتادن توده‌ای از اپتیلیوم پوسته پوسته شده در منفذ ورودی حنجره دچار خفگی شده باشند.
تشخیص
جراحات جلدی اختصاصی و مشخصۀ بیماری هستند. بررسی هیستولوژیک بافت‌های تحت تأثیر حضور گنجیدگی‌های داخل سیتوپلاسمی (اجرام بولینجر [۸]) را در پوست و مخاطات تنفسی تأیید خواهد کرد.
پیشگیری
در نواحی اندمیک، ایمن سازی با استفاده از یک واکسن ملایم و تخفیف حدت یافته از آبله پرندگان که حاوی ویروسی متعلق به جنس ماکیان است، تقریباً در سن ۸ هفتگی قابل توصیه می‌باشد. در مناطقی که در معرض قرارگیری اولیه (زود هنگام) به‌وقوع می‌پیوندد، شاید واکسیناسیون در سن پایین‌تر صورت گیرد. در برخی نواحی، جوجه‌های گوشتی به‌طور معمول از طریق تزریق زیرجلدی در سن یک‌روزگی برعلیه آبلۀ پرندگان واکسینه می‌شوند، ولی با توجه به آشکارشدن اثرات تداخلی پادتن‌های مادری، عملکرد این روش واکسیناسیون سؤال برانگیز است و مورد تردید قرار دارد.
در مناطقی که گله‌ها دچار مایکوپلاسموز انتقال یافته به‌صورت عمودی هستند، از طریق تجویز واکسن‌های دارای ویروس آبلۀ کبوتر می‌توان از بروز واکنش‌های نامطلوب به‌دنبال انجام واکسیناسیون برعلیه آبلۀ پرندگان ممانعت کرد.
درمان
* تجویز ویتامین A.D3.E® یا مولتی‌ویتامین + اسیدآمینه® به‌منظور ترمیم هرچه سریعتره جراحات جلدی و مخاطی، در آب آشامیدنی پرندگان درگیر
* تجویز آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف از قبیل انروفلوکساسین ۱۰%®، فلورفنیکل ۱۰%®، داکسیژن ۱۰®، دیفلو ۱۰®، سولفاتریم ۴۸®، اورال تی اس®، لینکومایسین + اسپکتینومایسین® و اکسی‌تتراسایکلین ۵۰% ws® به‌منظور ممانعت از فعالیت عفونت‌های باکتریایی ثانویه
* ضدعفونی کردن جراحات جلدی با ترکیبات کارآمدی از قبیل پوویداین ۱۰%®
