عوامل ايجاد خطاي توزين در باسكول
به طور کلي هر وسيلهي ساخت دست بشر و از آن جمله ابزارهاي الکترونيکي و مکانيکي حتي اگر پس از ساخت مورد استفاده واقع نشده باشد نيز پس از دوره زماني خاصي نياز به بررسي و سرويس مجدد دارد. دلايل نياز به اين بررسي و سرويس مجدد را ميتوان در فرسودگي و استهلاک آنها جست که خود معلول عوامل طبيعي مانند آب و هوا، سرما و گرما، گرد و خاک، تابش خورشيد، فشار ناشي از وزن جسم، رطوبت محيط و ... ميباشد. اين عوامل طبيعي با گذشت زمان موجب بوجود آمدن تغييراتي در ساختارهاي فيزيکي و شيميايي بخشهاي مکانيکي و الکترونيکي اين ابزارها شده و آنها را از حالت استاندارد اوليه و کارکرد معمول خود خارج ميسازند.
عوامل ايجاد خطاي توزين در باسکولهاي مکانيکي
به عنوان مثال اکثر مشکلاتي که بر اثر مرور زمان در باسکولهاي مکانيکي ايجاد ميشود به دليل زنگزدگي، استهلاک و ساييدگي قطعات بر روي يکديگر به وجود ميآيد؛ که ميتوان در بازديدهاي دورهاي با تميز نمودن گرد و خاک، سمباده کاري زنگها، شستشوي قطعات تيغچه، بالشتک و ساچمهها با گازوئيل و سپس روغن کاري آنها در فواصل زماني معين (حدوداً هر ماه يکبار) از بوجود آمدن سايدگيها جلوگيري نموده و استهلاک آن را به حداقل رساند و عمر مفيد باسکول را به مقدار قابل توجهي افزايش داد.
عوامل ايجاد خطاي توزين در باسکولهاي الکترونيکي
در باسکولهاي الکترونيکي برخلاف باسکولهاي مکانيکي، مشکل خطا در توزين در بيشتر موارد به عوامل طبيعي مانند تغيير آب و هوا، تغيير دماي محيط، سرما و گرما و رطوبت بستگي دارد. باسکولهاي الکترونيکي داراي قطعات کليدي و مهمي به نام حسگر وزن (لودسل) هستند که ساختار و عملکرد آنها بر پايهي مقاومتهاي الکتريکي استوار است. از اين رو تغييرات دما و رطوبت ميتواند تأثيرات بسيار مخربي بر عملکرد آنها بگذارد. البته شرکتهاي سازنده اين لودسلها سعي بر آن دارند تا با به کارگيري فناوريهاي علمي و روز دنيا در طراحي و ساخت آنها، اثرات مخرب تغييرات دما و رطوبت محيط بر لودسلها را به حداقل ممکن برسانند؛ اما هر چه فناوريهاي علمي پيچيده و جديدتري در ساخت لودسلها و بالا بردن سطح کيفيت آنها مورد استفاده قرار گيرد، هزينه تمام شده و قيمت لودسلها نيز به طبع آن بيشتر خواهد شد. درست به دليل اين طيف متفاوت کيفيت ساخت لودسلها است که ميتوان آنها را از قيمتهاي 40 و 60 دلاري در بازار
پيدا نمود تا قيمت 1200 دلاري! در حالي که اين ميزان اختلاف قيمت فاحش هرگز ارتباطي به مقدار آهن بکار رفته در ساخت لودسلها ندارد و اختلاف قيمت فقط به خاطر نوع تکنولوژي و فناوري ساخت آنهاست. به عنوان مثال يکي از مهمترين نکاتي که در ساخت لودسلهاي باکيفيت و مرغوب رعايت ميشود، تحت کنترل درآوردن تأثيرات ناشي از عوامل متغير بر شرايط کاري و محيطي، مانند وضعيت آب و هوا، تغييرات دما و رطوبت بر لودسل ميباشد. بدين معنا که شرکت سازنده، بازه تغييرات دمايي و رطوبتي و ساير عوامل تأثيرگذار بر دقت لودسل را از پيش در نظر گرفته و طوري آن را توليد و عايق بندي و تحت شرايط مختلف آزمون نموده است که از ثبوت دقت لودسل تحت آن بازه تغييرات و شرايط ذکر شده مطمئن گشته است؛ و مسلماً هزينه انجام اين آزمايشات و کيفيت مرغوب و برتر اين لودسلها بر قيمت تمام شده آنها تأثير مستقيم گذاشته و گرانتر به بازار عرضه خواهند شد. لودسلهاي با کيفيت مرغوبتر و پيشرفتهتر، داراي مشخصات فني از قبل تعيين شدهاي هستند که ممکن است با توجه به شرايط کاري و محيطي مختلف رخ دهند. به عنوان مثال دماي هوا در فصول مختلف سال در ايران بطور متوسط ممکن است از 15- درجه تا 50+ درجه سانتيگراد تغيير پيدا کند، بنابراين لودسلي با کيفيتتر و مناسبتر
است که مقدار بيشتري از اين گستره دمايي را در مشخصات فني خود پوشش دهد؛ و آن بدين معناست که در گستره دمايي ذکر شده در مشخصات فني لودسل، عملکرد کاري آن يکسان و يکنواخت بوده و خروجي آن تحت تأثير تغييرات دما قرار نخواهد گرفت.
عکس اين قضيه نيز درست ميباشد. لودسلهاي ارزان قيمت تحت شرايط تغييرات آب و هوايي (دما و رطوبت) داراي بيشترين خطا هستند. براي اثبات اين موضوع کافيست باسکولي را که داراي لودسلهاي ارزان قيمتي هست به روش زير آزمون نماييد: شيء سنگيني که بيش از نصف ظرفيت باسکول وزن دارد را بدون تغيير در وزن آن در دو زمان متفاوت يک روز با باسکول مذکور توزين نماييد؛ خواهيد ديد که وزن نشان داده شده هنگام صبح زود که هوا خنک ميباشد با وزن نشان داده شده هنگام ظهر که دماي هوا بالاتر رفته است اختلاف محسوسي خواهد داشت. هر چه اين اختلاف دما بيشتر باشد (مثلاً در فصل تابستان)، اختلاف وزن جسم مشابه مورد توزين در دو زمان مختلف يک روز نيز بيشتر خواهد بود. به طوري که طي مشاهدات عيني گاه تا بيش از 150 کيلوگرم خطا در توزين 20 تن بار نيز در اين نوع باسکولها ديده شده است؛ که اکثراً به دليل استفاده از لودسلهاي نامرغوب و حساس به تغييرات دما و رطوبت (اکثراً ساخت کشور چين)
ميباشد.
ساير عوامل ايجاد خطا در باسکولها
به طور کلي دقت هر باسکول به صحت و عملکرد صحيح اجزاي اصلي تشکيلدهنده آن يعني صفحه (پلاتفرم) باسکول، فونداسيون، و قطعات الکترونيک بستگي دارد. در بخش قبل بر نقش کيفيت، و اهميت فناوري ساخت در مرغوبيت لودسل که اصليترين قطعه الکترونيکي است تأکيد نموديم. اما در برخي مواقع نيز علت وجود خطا در توزين، عدم کارکرد صحيح صفحه باسکول و يا فونداسيون آن ميباشد. انحناي (شکم دادن) صفحه باسکول به دليل ضعف قطر ورق آن نسبت به وزن اعمال شده در باسکولهاي فلزي، ترک خوردن و شکستگي صفحه باسکول در باسکولهاي نوع بتني، پر شدن زير صفحه باسکول با سنگ و شن و گل و لاي، نشست و ايجاد خلل و فرج در فونداسيون در زير محل قرارگيري لودسل به دليل مشکلات بتنريزي، مثالهايي از عوامل بوجود آورنده خطا در توزين به شمار ميآيد.