بررسی و شناخت موتور XU7 و اجزاء، سنسورها و عملگرهای آن (پژو۴۰۵ ،پژوپارس ،سمند ،سورن)

مرجع مقاله : سایت کارگیگ cargeek.ir

اين سيستم تركیب شده از :

1. كنترل يونیت سیستم سوخت رسانی و جرقه
2. باک بنزین
3. پمپ بنزین برقی
4. رله دوبل
5. فیلتر سوخت
6. انژكتور
7. رگولاتور فشار بنزین
8. مجرای توزيع سوخت و مانيفولد هوای ورودی
9. دریچه گاز
10. پتانسیومتر دریچه گاز
11. استپ موتور
12. سنسور فشار مانیفولدر
13. سنسور دمای مايع سيستم خنک كننده موتور
14. سنسور دور موتور
15. کویل دوبل
16. باتری
17. سوئیچ اصلی
18. لامپ عیب یاب سیستم سوخت رسانی و جرقه
19. کانکتور اتصال به دستگاه عیب یاب
20. سنسور دمای هوای ورودی
21. پيش گرم كن دریچه گاز
22. سنسور سرعت خودرو

كنترل يونیت موتور (ECU) سیستم سوخت رسانی و جرقه :

اين دستگاه عملكرد خود را بر مبنای بسياری از اطلاعاتی كه از سنسورهای مختلف دریافت می دارد تنظيم می كند و عمليات های زير را تحت كنترل قرار می دهد :

محاسبه زمان و مراحل تنظيم پاشش بوسیله :

- تصحيح برنامه
- خود انطباقی
- موقعيت استارت زدن
- تصحيح ارتفاع ( ارتفاع محل كاركرد خودرو )
- قطع سوخت هنگام كاهش سرعت و اتصال مجدد
- تصحیح ولتاژ باتری
- تصحیح شرایط گذرا

محاسبه زمان جرقه در كويل دوبل بوسیله :

- تصحيح برنامه
- تصحیح دینامیكی
- كنترل ولتاژ كویل

کنترل عملكرد كنترل كننده های كمكی شامل : 

- پمپ بنزین برقی
- كمپرسور كولر ( سيستم تهويه )
- لامپ عيب ياب سيستم سوخت رسانی و جرقه (چراغ چک)
- سرعت سنج
- محدوده سرعت موتور
- استپ موتور

سنسور فشار هوای ورودی مانيفولد MAP :

* در مدل های جدیدتر سنسور فشار و دمای هوای ورودی یکی شده اند.

اين سنسور بطور مداوم فشار درونی مانيفولد هوای ورودی را اندازه گيری ميكند و از نوع پیزو الکتریک می باشد . ( يعني با تغييرات فشار ، مقدار مقاومت الكتريكی آن تغيير می کند. )

ولتاژ مثبت 5 ولت بوسيله ECU به اين سنسور اعمال می شود و اين سنسور به ازای هر فشاری ، یک ولتاژ متناسب به ECU بر مي گرداند .

اين اطلاعات به ECU اجازه مي دهد تا جريان تزريق را متناسب با وضعيت های مختلف موتور ، و با ارتفاعات مختلف وفق دهد .

همچنين اين اطلاعات برای تغيير آوانس های زمان جرقه به كار می رود .

مقاله تکمیلی : آشنایی با مپ سنسور و نحوه تست و تعویض آن (سنسور فشار هوای منیفولد - Manifold Absolute Pressure Sensor)

تصحيح ارتفاع :

مقدار مكش هوا در موتور نسبت به فشار اتمسفر تغيير می کند و همچنين فشار اتمسفر به ارتفاع محل كاركرد خودرو بستگي دارد . سنسور فشار ، در داخل مانيفولد هوا قرار دارد كه تغييرات را محاسبه كرده و به تناسب آن زمان كنترل پاشش را تنظيم مي نمايد و بر اساس اين تنظيم بنزين تزريق می کند . اين اندازه گیری هنگامی صورت می گیرد كه موتور روشن و تحت بار زياد و در دور كم می باشد .

سنسور فشار مانيفولد هوای ورودی ( 1312 ) در حالت سوئيچ باز و موتور روشن در حال كار می باشد و اطلاعات فشار هوای ورودی را به (ECU (1320 مي دهد . اين سنسور با 5VDC كار می کند و اين ولتاژ را از طريق پايه 14 و سيم شماره 1355 از (ECU (1320 دريافت می کند.

سنسور دمای هوای ورودی MAT :

اين سنسور روي بدنه دريچه گاز نصب شده و اطلاعات مربوط به دماي هوای ورودی به مانيفولد را به ECU مي دهد . اين سنسور از نوع (Negative Temperature Coefficient ) NTC می باشد ، و با افزايش دما ، مقدار مقاومت الکتریکی آن كاهش مي يابد .

پايه 1 سنسور (1240) به منفي (بدنه) احتياج دارد كه از طريق سيم شماره (1342) و پايه 16 (ECU) تامين می شود و اطلاعات دماي هوای ورودی از طريق سيم شماره ( 1243) به پايه 31 (ECU) داده می شود . اين اطلاعات را به روش تغييرات ولتاژ بين O.4V تا 4.8V به ECU بدهد و (ECU (1320 بر طبق آن تصميم گیری كند ، همچنين در زمان موتور روشن فعال می باشد و پس از خاموش شدن موتور از كار مي افتد .

سنسور دور موتور :

سنسور دور موتور شامل یک پيچ است كه دور یک هسته مغناطیسی پيچيده شده است . هنگامی كه دنده های فلايويل در مقابل اين سنسور قرار می گیرند ، تغییراتی در ميدان مغناطیسی حاصل شده و باعث توليد یک ولتاژ متناوب a.c می شود ، که فركانس و دامنه اين ولتاژ متناسب با دور موتور RPM می باشد . سنسور دور موتور روي پوسته كلاچ نصب شده كه در برابر 60 دنده فلايويل قرار دارد . دو عدد از دنده‌های فلايويل برای تشخيص TDC حذف شده اند . اين سنسور دور موتور را حس می کند و یک سيگنال سينوسي مطابق با دور فلايويل به ECU از طريق سيم هاي 132 و 133 ارسال می کند و از طريق همين سنسور ECU متوجه روشن شدن موتور می شود ، لازم بذكر است كه سيم هاي 133 و 132 داراي شيلد منفي ( بدنه ) می باشند تا روي سيگنال ارسالی به ECU نويز نيافتد . اين سنسور در زمان موتور روشن كار می کند كه از اين سنسور برای محاسبه زمان هاي احتراق استفاده می شود.

پتانسيومتر وضعيت دريچه گاز(سنسور زاویه دریچه گاز) :

اين پتانسيومتر وضعيت دريچه گاز را به اطلاع ECU مي رساند . اين اطلاعات برای تشخيص دور آرام ( در حالت آزاد بودن پدال گاز ) ، تشخيص حالت تمام گاز ( فشرده بودن كامل ، پدال گاز ) كاهش سرعت و خاموش شدن بكار مي رود همچنين در حالت اضطراري سنسور فشار مانيفولد هوای ورودی خراب شده عمل می کند .

ECU به اين پتانسيومتر یک ولتاژ 5VDC مي دهد گه با تغييرات دريچه گاز یک ولتاژ متناسب به ECU بر مي گرداند .

اين سنسور از طريق سيم هاي 1350 ، 1352 ، 1351 به پايه هاي 14 ، 30 و 16 ،

(ECU (1320 متصل می شود ، ضمنا اين سنسور در حالت سوئيچ باز و موتور روشن كار می کند تا (ECU (1320 دقيقا از موقعيت دريچه گاز مطلع می شود .

سنسور دمای مايع سیستم خنک كننده موتور :

این سنسور ( حرارت سنج ترمیستور ) در سيستم خنک كننده موتور قرار دارد ( بالای سيلندر ) و وضعیت حرارت حرارت موتور را به ECU اطلاع می دهد . اين سنسور از نوع NTC می باشد . اين سنسور شامل دو پايه می باشد و پايه شماره 2 آن از طریق سیم شماره M125 به منفی ( بدنه ) متصل می باشد و پايه شماره 1آن از طريق سيم شماره 1235 به شماره ECU 13 منتقل می شود و اين اطلاعات را با روش تغييرات ولتاژ بین 0.4 v تا 4.8 v به ECU می دهد.

لازم به ذكر است اين سنسور از زمان سوئیچ باز بكار می افتد ودر حالت موتور خاموش از كار می افتد.

سنسور سرعت خودرو :

اين سنسور اثر هال ، روی كابل سرعت سنج در محور خروجی گیربكس قرار دارد و بوسیله ولتاژ 12V تغذيه می شود . اين سنسور اطلاعات را به ECU هشت پالس در هر دور – از سرعت 2Km/h به بالا  می دهد ، كه تعیین كننده ضریب نسبت دنده می باشد و برای بهبود عملكرد خودرو مورد استفاده قرار می گیرد .

ولتاژ مثبت ورودی به پايه یک سنسور (1620) از طريق سيم شماره ( C C 17 ) و بعد از سوئيچ CA00 تامين می شود و اين سنسور با تبديل سرعت خودرو به پالس‌های الکتریکی آن را به پايه 27 (ECU) از طريق سيم شماره ( 1360 ) اعمال می کند.

رله دوبل :

رله دوبل روی سينی فن قرار دارد و دارای 15 پایه می باشد و در چهار حالت ذيل كار می کند .

1- موتور خاموش:

يك ولتاژ مثبت دائم از طريق جعبه تقسيم (BB10) به پايه 2 رله دوبل اعمال می شود و پس از عبور از بوبين رله سمت راست ( رله سمت راست داخل رله دوبل ) و از طريق سيم شماره 1233 به پايه چهار (1320)ECU می رسد و اين ولتاژ مثبت دائم برای حفظ اطلاعات داخل حافظه ECU و از طرفی برای شروع بكار ، آماده باشد ، مصرف دارد .

ضمنا هر رله داخل رله دوبل دارای دو ديود متصل به دو سر بوبين برای از بين بردن ولتاژ معكوس در هنگام قطع ولتاژ بويين رله می باشد و ديگري برای جلوگیری از ولتاژ منفي بر روي بوبين رله می باشد .

2- سوئيچ باز :

در اين حالت پس از اينكه سوئيچ باز می شود ولتاژ مثبت باتری پس از عبور از جعبه تقسيم BB10 و از طريق شماره CC به پايه 14 رله دوبل می رسد و پس از عبور از بويين رله سمت چپ داخل رله دوبل (1304) و از طريق سيم شماره 1236 وارد سنسور اينرسی (1203) شده و پس از خروج از اين سنسور و از طريق شماره 1236A وارد پايه بیست و سه (1320)ECU شده و در اين هنگام است كه (ECU (1320 متوجه می شود كه سوئيچ باز شده است و در اين زمان (ECU (1320 پايه 4 خود را منفی ( بدنه ) می کند و بواسطه اين عمل رله سمت راست داخل رله دوبل (1304) بوبينش دارای ولتاژ منفی می شود . ( از طرفي ولتاژ مثبت را اين بوبين از طريق سيم شماره BB21 و جعبه تقسيم قبلا دريافت كرده ) و عمل می کند ، و باعث می شود كنتاكتهايش بهم بچسبند و ولتاژ مثبت وارده به كنتاكتهاي اين رله ، سيم شماره 1217 به پايه سی و پنج (ECU (1320 برسد و از اين به بعد (ECU (1320 ، ولتاژ مثبت خود را از اين پايه (35) تامين می کند .

3-موتور روشن :

در اين حالت پس از اينكه (ECU (3120 پالس هايی از طرف سنسور دور موتور (1313) دريافت كرده ، متوجه روشن شدن موتور می شود و در ازای آن پايه 23 خود را منفی (بدنه) می کند تا رله سمت چپ داخل رله دوبل (1304) فعال شود ، در نتيجه ولتاژ مثبت باتری به پمپ بنزین برقی (1210) از طريق سيم شماره 120 و كويل دوبل (1135) از طريق سيم شماره 1264 و پيش گرم كن هوای ورودی (1270) از طريق سيم 126 و انژكتورها از طريق سيم شماره 1210 می رسد . شايان ذكر است بعد از 4 الی 5 ثانيه بعد از خاموش كردن موتور سيستم به حالت موتور خاموش بر می گردد .

تذكر: پايه 16 (ECU – 1320) دارای یک منفی (بدنه) ايزوله شده می باشد كه برای سنسورهاي حساس استفاده می شود و نبايد به منفی (بدنه) خودرو متصل گردد.

كويل دوبل :

اين كويل از نوع استاتيكی – دوبل می باشد . (سيستم دلكو وجود ندارد) .

(ECU (1320 عمل تقسيم ولتاژ را انجام می دهد و در هر لحظه دو تا از خروجی هاي كويل دارای ولتاژ بالا می باشد و يا به عبارتی ترتيب جرقه را خود (ECU (1320 تعيين می کند .

با توجه به اطلاعاتي كه سنسور دور به ECU می دهد و نشانگر TDC (نقطه مرگ بالا) می باشد ، و كنترل يونيت (1320) ترتيب جرقه را بصورت (3 با 2 و 1 با 4) اعمال می کند .

اين كويل چهار عدد خروجي دارد كه به چهار عدد شمع روی سرسيلندر متصل می باشد و یک ولتاژ مثبت از طريق سيم شماره 1264 و رله دوبل به سر مشترک اوليه هاي كويل متصل می باشد ، و دو سر ديگر اوليه های كويل از طريق سيم هاي شماره 113 و 114 به پايه های 1 و 19 از (ECU (1320 متصل می باشند كه با منفي (بدنه) شدن اين پايه ها توسط (ECU (1320 در پانويه های كويل دوبل ولتاژ مثبت (حدود 15000 ولت) برای عمليات جرقه زنی خواهيم داشت . لازم به ذكر است خازن متصل به پايه شماره 4 كويل دوبل و برنه آن برای گرفتن نويزهای توليدی سيستم كويل و حذف نويزهای مزاحم برای سيستم ها ي الكترونيكی می باشد .

استپ موتور ( موتور مرحله ای ) :

استپ موتور بر روي بدنه دريچه گاز نصب شده است و بصورت الکتریکی توسط كنترل يونيت (1320) ، كنترل می شود .

اين قطعه جربان هوا به داخل دريچه گاز را كنترل می کند در صورتی كه :

- تهيه یک جريان هوای اضافه در مرحله سرد راه اندازی
- كنترل دور آرام ، مطابق با بار موتور و حرارت آن
- بهبود حالت های گذرا ( مثل روشن شدن كولر )

اين قطعه یک موتور DC مرحله ای می باشد كه به هر بار ولتاژ مثبت و منفی (بدنه) هايي كه به پايه های D,C,B,A آن داده می شود ، شفت اين موتور یک پله (Step) به راست و يا چپ می چرخد ( لازم به ذكر است كه ولتاژ مثبت و منفی با یک منطق خاصی به پايه های اين استپ موتور اعمال می شود .)

با توجه به اينكه شفت اين موتور با هربار چرخش 1.8 درجه به چپ يا راست مي گردد، در نتيجه به 200 مرحله یک دور كامل می زند و از طرفی شفت اين موتور به یک ميله مارپيچ متصل است كه به هر پله (STEP) ، 0.04 mm به جلو يا عقب می رود .

* بعد از خاموش كردن موتور ، ولتاژ به مدت 4 تا 5 ثانيه به استپ موتور داده می شود.

مقاله تکمیلی : معرفی و آموزش عیب یابی ، تمیز کردن ، بازکردن و تعمیر استپر موتور

انژكتورها :

انژكتورها از نوع كنترل الكترو مغناطیسی می باشند .

پالس هاي الکتریکی كه از طرف (ECU (1320 فرستاده می شود یک ميدان مغناطیسی در سيم پيچ بوبين ايجاد می کند ، در اثر اين ميدان مغناطیسی هسته جذب مي گردد و سوزن انژكتور از جاي خود حركت می کند .

سوخت فشرده به سرعت بالا از سوپاپ تزريق مي گردد .

موتورهاي XU7JP به انژكتورهايی مجهزند كه در خط تغذيه سوخت پنهان می باشند و از كناره تغذيه می شوند .

چهار عدد پايه 1 انژكتورها به هم ، متصل و از طريق سيم شماره 1320 به پايه 18 ، (ECU (1320 متصل می باشند و از چهار عدد پايه 2 انژكتورها به هم متصل و از طريق سيم شماره 1224/1210 به پايه 4 رله دوبل (1304) متصل می باشند و ولتاژ مثبت باتری را از همين طريق رله دوبل (1304) دريافت می کند و با منفی (بدنه) شدن (منفی مقطع يا پالسی) پايه هجده (ECU (1320 انژكتورها با توجه به اينكه سوخت با فشار پشت آن ها قرار دارد ، شروع به پاشش سوخت می کند .استپ موتور (1255) از طريق سيم های 1244، 1245، 1246 ، 1247 به پايه هاي 3 ، 2، 20، 21 از (ECU (1320 متصل است .

پمپ بنزین برقی :

در مدل های پائین تر پمپ بنزین برقی در خارج از باک بنزين نصب شده است .در مدل های بالاتر پمپ بنزین زیر صندلی عقب درون اتاق قرار گرفته است.
نوع درون اتاق بدلیل خنک شدن توسط بنزین و گرم نشدن بوسیله گرمای آسفالت و تعویض ساده تر بهتر است.

در انواع داخل اتاق فشارشکن درون خود مجموعه پمپ هست و یک شلنگ به سمت موتور رفته ، در حالیکه در انواع قدیمی تر 2 شلنگ برای رفت و برگشت + رگولاتور فشار بنزین روی ریل سوخت قرار دارد.

فشار ارسالی بنزین توسط پمپ سر ریل سوخت در مدل های قدیمی 6 بار و در مدل های جدید 3 تا 4 بار است.

برای آنكه فشار بنزين در سيستم سوخت ثابت بماند جريان ارسالی پمپ بايد بيش از نياز موتور باشد .

در حالت سوئيچ باز برای 3 تا 5 ثانيه اين پمپ فعال می شود تا ریل اصلی سوخت را پر از بنزين كند و اگر در اين مدت خودرو استارت زده نشود ، پمپ از كار می افتد و بعد از استارت زدن و در حالت موتور روشن پمپ بنزین برقی از طريق پايه شماره 13 رله دوبل (1304) و سيم شماره 120 و فيوز C1260 ، ولتاژ مثبت را دريافت می کند و با توجه به داشتن (بدنه) دائم شروع بكار می کند .

لازم به ذكر است كه C1260 فيوز پمپ بنزين می باشد و پمپ بنزین برقی در تمام زمان موتور روشن فعال می باشد .

پيش گرمكن دريچه گاز :

اين قطعه برای گرم كردن دريچه ورودی هوا می باشد و در آب و هوای سرد و مرطوب برای كنترل مناسب دور آرام بكار می رود .

اين قطعه از یک PTC تشكيل شده است و در هنگام موتور روشن ، ولتاژ مثبت را از طريق سيم شماره 127 و فيوز (C1265) و سيم شماره 126 و رله دوبل ( 1304) تامين می کند .

با هرچه گرمتر شدن اين قطعه ، مقاومتش بالاتر می رود و عملا خود اين قطعه ، جريان غبوری از خودش را محدودتر می کند و باعث نسبتا خاموش شدن ، خودش می شود .

رله قطع كن كمپرسور كولر :

ولتاژ مثبت كمپرسور كولر (8020) را پايه 2 سوئيچ 3 مرحله ای (8007) و با توجه به اينكه رله 8015 در اين مسير قرار گرفته است ، تامين می کند .

از طرفی اين ولتاژ مثبت به پايه نه (ECU (1320 هم اعمال می شود تا بواسطه آن Step motor را فرمان بدهد و دور آرام را كنترل كند .

در لحظه ابتداي استارت زدن (حالت زده شده و يا نزده شده كليد كولر) پايه بیست و چهار (ECU (1320 منفی بدنه می شود و به بوبين رله قطع كن كمپرسور كولر (8015) ، توسط سيم 1234 اعمال می شود و با توجه به اينكه اين بوبين پايه ديگرش به واسطه سيم (022) CA از سوئيچ CA ، ولتاژ مثبت را دريافت می کند ، در نتيجه اين رله (8015) عمل كرده و با توجه به مدار بالا ولتاژ كمپرسور كولر (8020) اعمال شود و پس از حدود 2 ثانيه بعد از استارت زدن اگر كليد كولر از قبل زده شده بود و يا زده شود ، (ECU (1320 پايه 24 خود را از حالت منفي ( بدنه) خارج می کند و در نتيجه رله قطع كن كمپرسور كولر (8015) غير فعال می شود و ولتاژ وارده از سوئيچ سه مرحله اي ( 8007) به كمپرسور كولر(8020) می رسد و آنرا روشن می کند .

از طرفی بوبين رله قطع كن كمپرسور كولر (8015) یک سرش به پايه 11 كنترل يونيت سيست خنک كننده موتور (8010) متصل می باشد و اگر درجه حرارت موتور به 115 درجه سانتيگراد برسد .

اين پايه از طرف كنترل يونيت سيستم خنك كننده موتور منفي ( بدنه ) می شود و رله قطع كن كمپرسور كولر (8015) فعال می شود و ولتاژ كمپرسور كولر (8020) را قطع می کند .

توجه:

رله قطع كن كمپرسور كولر(8015) در حالت عادی غير فعال می باشد و وقتی فعال می شود باعث قطع شدن كمپرسور كولر (8020) می شود .

لامپ عيب ياب سيستم سوخت رسانی و جرقه:

اين لامپ در صفحه نشان دهنده ها ، قرار دارد و در زمان سوئيچ باز ، ولتاژ مثبت باتری را از طريق سوئيچ اصلی CAOO و فيوز F12 و از طريق سيم شماره C120 دريافت می کند و همچنين از طريق سيم شماره 480 به پايه شماره 6 از (ECU (1320 متصل می باشد ، در نتيجه در زمان هايي كه عيب دائمي در سيستم سوخت رسانی و جرقه بوجود بيايد ، اين لامپ با منفی (بدنه) شدن پايه 6 (ECU) روشن می شود و نشانگر وجود عيب در سيستم سوخت رسانی و جرقه خواهد بود .

كانكتور اتصال به دستگاه عيب ياب :

اين كانكتور سبز رنگ در داخل جعبه رله داخل موتور قرار دارد و بوسيله سيم هاي شماره 140،141 به پايه های 10،15 از (ECU(1320 متصل می باشد و برای عیب یابی ، تنظيم هوا و سوخت ، تنظيم آوانس در سيستم سوخت رسانی و جرقه بوسيله دستگاه DIAG 2000 NG مورد استفاده قرار می گیرد . وقتی اين كانكتور به دستگاههاي عيب ياب متصل می شود ، اطلاعاتي بين (1320) و دستگاه عيب ياب بصورت ديجيتالی ( 0و1 ) رد و بدل می شود .

نمايشگر دور موتور ( دور سنج ) :

اين دور سنج در صفحه نشان دهنده ها قرار گرفته است و دور موتور را بر حسب دور در دقيقه نمايش مي دهد و پالس های مورد نياز خود را از طريق سيم شماره426 و پايه 5 از (ECU (1320 دريافت می کند .