تعویض روغن گیربکس های اتوماتیک

یکی از دغدغه های دارندگان خودروهای 206 و 206SD و 207i مجهز به گیربکسهای اتوماتیک زمان تعویض روغن گیربکس است. افراد مختلفی راهنماییهایی متفاوت در این زمینه می کنند و بر حسب کیلومتر اعدادی را جهت تعویض روغن اعلام می کنند. درصورتیکه بصورت اصولی به هیچ عنوان نمیتوان بصورت کلی کیلومتر خاصی برای زمان تعویض روغن آنها پیشنهاد داد. چرا که این مساله رابطه مستقیمی به شرایط کارکرد خودرو داشته و از یک خودرو تا خودروی دیگر متفاوت است.

همچنین گیربکسهای اتوماتیک AL4 بر روی خودروهای زیر نیز به کار رفته است و این نکات می تواند مورد استفاده دارندگان این خودروها نیز باشد:

 پژو: 206, 207, 307, 406, 407

• سیتروئن: C3, C4, C5, PICASO

• رنو: CLIO

نحوه عملکرد گیربکس اتوماتیک 

در داخل گیربکسهای AL4 روغن مخصوصی موجود می باشد که اصطلاحاً Life Time(مادام العمر) می باشند. منظور از این اصطلاح این نیست که هیچگاه نیاز به تعویض نخواهند داشت، بلکه حکایت از مدت زمان زیاد کارکرد آنها دارد.

عملکرد این گیربکس هیدروالکترومکانیکی است و با استفاده از فشار روغن و تنظیم مقدار فشار آن نیروی لازم را از موتور به چرخها منتقل می کند. تعویض دنده ها از طریق تغییر مسیر و کنترل فشار جریان روغن در گیربکس توسط شیرهای الکترونیکی(شیربرقی) انجام می شود.

تمامی این اعمال و کنترل قسمتهای مختلف توسط نرم افزاری که بر روی یونیت الکترونیکی گیربکس (TCU) نصب است انجام میگیرد. بنابراین بهینه و به روز بودن نرم افزار نقش مهمی در چگونگی عملکرد و نحوه و نرم بودن تعویض دنده ها دارد. هم از اینروست که آپدیت گیربکس سبب بهبود عملکرد گیربکس و نرم تر شدن تعویض دنده ها و کاهش استهلاک و طول عمر قطعات آن می شود.

زمانی که خودرو روشن است روغن تمام قسمتهای مختلف مکانیکی را روغنکاری می کند. به مرور زمان بر اثر فرسایش قطعات با یکدیگر ذرات معلق به مرور در روغن پخش می شود. ذرات بزرگ که به ندرت بوجود می آید توسط صافی خاصی فیلتر شده و ذرات بسیار ریز دیگر سبب تیره شدن رنگ روغن می شود. نکته بسیار مهم این است که تیره شدن رنگ روغن تنها دلیل بر از دست دادن خاصیت آن نبوده و به دلیل همان خاصیت و طراحی مادام العمری روغن، این موضوع در عملکرد آن تاثیر ناچیزی خواهد گذاشت.

 چیزی که روغن گیربکس را به سرعت دچار استهلاک کرده و سبب از بین رفتن خاصیت اولیه آن می گردد، کارکردن طولانی مدت روغن در دمای بالاست.

نکته کاربردی: چنانچه احساس می کنید گیربکس شما بیش از حد در دمای بالا کار می کند و دایماً فن دور بالا در حال کار کردن است، سیستم خنک کننده گیربکس را بررسی کرده و از صحت عملکرد آن اطمینان حاصل نمایید.

سیستم تشخیص استهلاک روغن

گیربکس AL4 در طراحی خود از سیستمی بهره می برد که میزان استهلاک و آلودگی روغن را تشخیص داده و هر موقع که زمان تعویض روغن فرا برسد، با نمایش پیغامهای مناسب به راننده اطلاع می دهد.

نحوه عملکرد این سیستم بدین صورت است که نرم افزار گیربکس دارای پارامتری تحت عنوان شمارنده روغن است که میزان کارکرد روغن و استهلاک آنرا مشخص می کند. مقدار این شمارنده در زمان خروج خودرو از خط تولید صفر بوده و به مرور و با شروع به کارکرد گیربکس مقدار آن افزایش پیدا می کند. افزایش مقدار این شمارنده با کیلومتر پیمایش خودرو نسبتی ندارد و بر اساس آن زیاد نمی گردد. بلکه مطابق شرایط کارکرد روغن و میزان آلودگی و استهلاک آن به مقدار آن افزوده می گردد.

برای تشخیص میزان آلودگی روغن در داخل گیربکس، سنسوری تعبیه شده که نرم افزار گیربکس با استفاده از آن میزان آلودگی و مدت زمانی که روغن در دمای بالاتر از حد مجاز کار می کند را اندازه گیری می کند و بر این اساس مقدار شمارنده روغن تنظیم می گردد. هر چه گیربکس مدت زمان زیادتری در دمای بالا کار کند مقدار این شمارنده روند صعودی تری به خود می گیرد. (دمای روغن را همواره می توانید بصورت حدودی با نشانگر دمای آب در پشت آمپر کنترل کنید.)

تشخیص زمان تعویض روغن

مقدار شمارنده روغن بسیار مهم است و در واقع شناسنامه گیربکس می باشد و همواره می توان با چک کردن مقدار آن به وضعیت و شرایط کارکرد گیربکس پی برد.

وقتی که شمارنده روغن حدوداً به مقدار 33،000 برسد، زمان تعویض روغن فرا رسیده است. در این هنگام علامت * و S (خطای SS) در نمایشگر دیجیتالی گیربکس در پشت آمپر شروع به چشمک زدن کرده و خطای مرتبط در یونیت گیربکس ثبت می گردد که با دیاگ قابل خواندن و تشخیص است. درصورت نصب بودن صفحه نمایش تایپ بی(صفحه نمایش کامپیوتر سفر) این مورد با نمایش پیغام مناسب به اطلاع راننده خواهد رسید.

مقدار شمارنده روغن را همواره می توان با دیاگ زدن توسط دستگاه دیاگ مخصوص پژو-سیتروئن فرانسوی به نام PPS (و نه دیاگهای ایرانی!) کنترل کرد و خطاهای ثبت شده گیربکس را مشاهده نمود. لذا از دیاگ زدن با دستگاههای دیاگ متفرقه اجتناب نمایید.

بررسی وضعیت کارکرد گیربکس

یکی دیگر از کاربردهای شمارنده روغن گیربکس این است که می توان از روی مقدار آن و با توجه به کیلومتر کارکرد خودرو به این نکته پی برد که آیا گیربکس همواره تحت فشار کارکرده و یا اینکه با آن بسیار نرم و معقول رفتار شده است.

همچنین درصورت صحت مقدار این شمارنده می توان از روی تاریخچه آن به این مهم دست یافت که آیا کیلومتر خودرو دستکاری شده است یا خیر! (این مورد فقط برای خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیکی که شمارنده روغن گیربکس آنها تابحال تغییر نکرده باشد، میسر می باشد)

چک کردن سطح و تعویض روغن

توصیه پژو-سیتروئن درمورد این گیربکسها این است که تا زمان نرسیدن شمارنده روغن گیربکس به عدد مذکور، نیازی به تعویض آن نیست و فقط در طول کارکرد و هر 60،000 کیلومتر، بایستی سطح آن کنترل گردد. چنانچه مقدار آن کم شده بود نسبت به سرریز و رساندن به مقدار مطلوب اقدام کرد. چرا که یکی از دلایل ضربه زدن گیربکس و عدم تعویض به موقع دنده و یا نمایش خطای SS در پشت آمپر به دلیل کمبود روغن می باشد.

اگر چه می توان به دلخواه زودتر از موعد نیز نسبت به تعویض روغن گیربکس اقدام نمود ولی باید توجه داشت که در حالت معمول و بدون باز کردن گیربکس فقط 3 لیتر از 5 لیتر روغن داخل این گیربکس قابل تعویض است. برای تعویض کل 5 لیتر باید بلوک هیدرولیک گیربکس باز گردد. گفتنی است همواره مقدار یک لیتر اضافی برای سرریز و کنترل سطح روغن پس از تعویض جزیی و یا کلی آن مورد نیاز است.

نکته بسیار مهم: طبق دستورالعمل فنی پژو-سیتروئن چنانچه روغن به گیربکس اضافه یا تعویض گردد، می بایست حتماً به ازای هر نیم لیتر 2750 واحد از آخرین مقدار شمارنده توسط دیاگ مخصوص پژو-سیتروئن (PPS) کسر گردد.

این نکته ای است که متاسفانه تقریباً در هیچ تعمیرگاهی رعایت نمی شود. درصورتیکه پس از تعویض روغن حتماً باید با استفاده از دیاگ پژو-سیتروئن فرانسوی طبق رویه فوق نسبت به اصلاح مقدار شمارنده روغن اقدام کرد. درغیر اینصورت سابقه کارکرد گیربکس مخدوش شده و نمی توان از روی مقدار شمارنده طول عمر روغن را تشخیص داد و متعاقباً از آن پس نرم افزار گیربکس مقدار کارکرد روغن را به اشتباه محاسبه خواهد کرد.

خطای Sport-Snow

نمایش علامت * و S در نمایشگر دیجیتالی گیربکس در پشت آمپر بصورت چشمک زن بدون زدن کلیدهای Sport یا Snow در کنار لیور دنده را خطای SS می گویند که حکایت از بروز مشکلی در گیربکس دارد.

این خطا علتهای مختلفی داشته که یکی از علتهای شایع آن خطا در عملکرد شیربرقی ها می باشد. در این صورت گیربکس به حالت خاصی موسوم به Limp Mode سوییچ کرده که در آن کمترین ادوات مکانیکی درگیر هستند. در این حالت گیربکس به دنده 3 رفته و دیگر دنده تعویض نمی کند و به حالت دنده دستی (تیپ ترونیک) نیز نمی رود. این وضعیت تا زمان خاموش کردن خودرو باقی خواهد ماند.

همچنین خطایی مرتبط مبنی بر اینکه کدامیک از شیربرقیها مشکل پیدا کرده است، در نرم افزار گیربکس ثبت می شود که می توان با دیاگ زدن با دستگاه مخصوص دیاگ پژو-سیتروئن فرانسه آنرا بررسی کرد. توجه داشته باشید که خطا ممکن است بصورت موقتی ثبت شده باشد. در اینصورت خطاهای موقتی پس از مدت زمان کوتاهی ظرف چند روز از بین می روند. بنابراین پس از بروز خطا بهتر است هرچه سریعتر نسب به خواندن آن توسط دستگاه دیاگ اقدام کرد.

یکی دیگر از دلایل بروز خطای SS زمان تعویض روغن گیربکس است. با فرارسیدن آن اخطار SS نمایش داده شده و با خاموش شدن خودرو نیز از بین نمی رود. همچنین خطای دایمی نیز در نرم افزار گیربکس ثبت می شود که با دیاگ زدن قابل مشاهده است. (بروز این خطا سبب رفتن گیربکس به حالت Lip Mode نخواهد شد.)