انژکتور و رسوب زدایی آن

با توجه مشکلات ایجاد شده در خصوص کاهش آلودگی و کنترل مصرف سوخت و لزوم استفاده از تکنولوژیهای جدید جهت حل این مشکلات، استفاده از سیستمهای انژکتوری در خودروهای موجود، رایج شده است. 

در سیستمهای انژکتوری موجود از یکسری سنسور مانند: دور موتور، فشار منیفولد(مپ سنسور)، دریچه گاز، سنسور اکسیژن و ... جهت جمع آوری اطلاعات موتور استفاده می گردد. اطلاعات بدست آمده از این سنسورها به مغز الکترونیکی خودرو (ECU) فرستاده شده و پردازش می‌گردد. پس از بررسی این اطلاعات، ECU دستورات اجرائی خود را از طریق عملگرها، روی موتور اعمال می‌نماید. عملگرهای موجود عبارتند از: موتور پله‌ای، کوئل، پمپ بنزین ، انژکتورها و ...

 از میان عملگرهای موجود، انژکتور بنزین بدلیل برخورداری از مشخصات فنی ویژه، از اهمیت خاصی در سیستم کنترلی موتور برخوردار است. در واقع این قطعه یک شیر الکترونیک دقیق است که با استفاده از آن می‌توان میزان سوخت مورد نظر را در زمان تعیین شده (توسط ECU) تهیه نمود. ساختار برش خورده این قطعه در شکل زیر نمایش داده شده است. اجزاء اصلی این قطعه عبارتند از :

1- اورینگ 
2- فیلتر ورودی
3- بدنه انژکتور
4- سلونوئید
5- سوزن انژکتور
6- سوراخ خروجی
7- درپوش محافظ

اهمیت انژکتور

به دلایل زیر قطعه انژکتور یک قطعه پر اهمیت موتور محسوب می‌شود و باید در تولید آن از دقت کافی بهره جست:
الف - با استفاده از اطلاعات ارسالی توسط سنسورها ، ECU محاسبات دقیقی جهت تعیین میزان سوخت مصرفی موتور  انجام می‌دهد. پس از انجام این محاسبات ECU با استفاده از دستورات ارسالی به انژکتور، مقدار پاشش و زمان پاشش سوخت را تعیین می‌نماید. (در واقع پهنای پالس PULSE WIDTH مدت زمان باز شدن انژکتور و پاشش آنرا تعیین می‌نماید)   
 
 ب- از سوی دیگر از آنجائیکه نحوه پاشش سوخت (زاویه پاشش) و موقعیت قرار گیری انژکتور تاثیر بسزائی روی فرآیند اختلاط سوخت و هوا و در نتیجه احتراق موتور دارد، لذا زاویه پاشش و موقعیت مونتاژی انژکتور نیز اهمیت ویژه ای در عملکرد یک موتور دارد.

با توجه به این مطالب، انژکتور یک قطعه بسیار دقیق بوده و باید جهت تولید آن از تکنولوژی مناسب استفاده نمود، بعنوان مثال ابعاد اجزای داخلی مانند سورن و سوراخ و همچنین مشخصات عملکردی سلونوئید و  غیره ... باید با دقت بالائی تولید شود و در صورت بروز هرگونه خطا، در عملکرد قطعه (و در نتیجته موتور) خلل ایجاد می‌ شود. علاوه بر آن در زمان استفاده از آن (بر روی موتور) باید مراقبت های ویژه‌ای جهت حفظ مشخصات عملکری اجزاء این قطعه بعمل آید .
 مشکلات احتمالی وراه حل ها
در قسمت قبل گفته شد که انژکتور یک قطعه دقیق بوده و مشخصات عملکردی آن بسیار مهم می‌باشد. پس از استفاده از این قطعه در مدار سوخت رسانی یک خودرو، ممکن است پس از مدتی مشکلات مختلفی برای این قطعه ایجاد شود. 
یکی از عواملی که باعث بروز مشکل در سیستم سوخت رسانی و در نتیجه انژکتور می‌گردد، کیفیت نامناسب سوخت و وجود ذات ناخالصی می‌باشد. این ذرات به مرور زمان و پس از مدتی در بدنه اجزاء موجود در سیستم سوخت رسانی و مخصوصا انژکتور نفوذ می‌نماید. این فرآیند در شرایط مختلف کاری موتور رخ می‌دهد بعنوان مثال در زمان روشن بودن موتور خودرو، دمای کاری بالا بوده  و سوخت مصرفی و همچنین انژکتورها نیز گرم می‌باشند. پس از خاموش شدن موتور مقداری سوخت در ریل سوخت و انژکتورها باقی می‌ماند و از سوی دیگر دمای موتور و انژکتورها نیز کاهش می‌یابد. این فرآیند باعث رسوب تدریجی ذرات ناخالصی روی اجزاء داخلی انژکتور می‌گردد.
با افزایش مواد زاید و ناخالصی روی اجزاء انژکتور به تدریج مشخصه‌های عملکردی این قطعه تغییر می نماید. بعنوان مثال ابعادی داخلی سوزن و سوراخ تغییر کرده و ممکن است دبی خروجی آن نیز تغییر نماید همچنین ممکن است نحوه پاشش (زاویه پاشش) نیز تغییر پیدا کند. این عوامل باعث عدم عملکرد صحیح موتور می گردد. همچنین ممکن است تغییر نحوه پاشش باعث آسیب دیدگی قطعات دیگر گردد.

بطور کلی ایجاد مشکل در عملکرد انژکتورها، باعث بروز مشکلات زیر خواهد شد:
  كاهش توان و عملكرد موتور
  استارت نامناسب خودرو (روشن شدن نامناسب)
   افزايش آلايندگيهای خروجی 
  کاهش عمر و عملکرد کاتالیست خودرو (Catalyst Converter)
   کاهش عمر و عملکرد سنسور اكسيژن خودرو(Lambda Sensor)
   افزايش مصرف سوخت 
  عدم عملکرد صحیح موتور و لرزش موتور در حالت دور آرام
  درصورت عدم توانائی ECU در کنترل سیستم، موتور بصورت مدار باز
(Open Loop) کار خواهد نمود و چراغ عیب یابی روشن خواهد شد.
با توجه به مطالب گفته شده مشخص می‌شود، درصورتیکه بخواهیم موتور خودور دارای عملکرد صحیحی باشد بایستی از انژکتورهای آن بخوبی مراقبت و نگهداری شود، همچنین تعویض این قطعه نیز راه عملی برای حل مشکل محسوب نمی‌شود زیرا این قطعه گراقیمت می‌باشد و جهت تعویض آن باید هزینه زیادی صرف شود و از سوی دیگر  ممکن است دستیابی به انژکتورهائی که دارای کیفیت مناسب می باشند نیز دشوار باشد.  
راه حل مناسب موجود جهت حل مشکل،  استفاده از دستگاه انژکتور شور می‌باشد. با استفاده از این دستگاه می‌توان عملکرد انژکتور را مورد بررسی قرار داد و رسوبات و ناخالصی موجود را برطرف نمود و انژکتورهای معیوب را شناسائی نمود.  بطور کلی برای جلوگیری از خرابی انژکتور و صحت عملکرد آن باید بین کیلومترهای Km 30000~15000 انژکتور یک خودرو را شستشو نمود.(البته در شرایط کاری متفاوت و خودروهای مختلف این مقدار تغییر می‌نماید)
در شکل 4 نمونه ای از یک دستگاه شستشوی انژکتور و یک نمونه از تست های انجام شده با این دستگاه نمایش داده شده است. در این تست نحوه پاشش چند انژکتور باهم مقایسه شده و مشاهده می‌شود که تنها انژکتور شماره 5  دارای پاشش صحیحی می‌باشد. 
 توضیحات کیفیت پاشش شماره انژکتور
1 نحوه پاشش نسبتا خوب بوده ولی ضعیف می‌باشد نسبتا مناسب 
2 چند شاخه شدن دامنه پاشش بد 
3 چند شاخه شدن دامنه پاشش بد 
4 انحراف پاشش به سمت چپ بد 
5 نحوه پاشش مناسب می‌باشد خوب 
6 پخش شدن پاشش در نزدیکی دهانه انژکتور بد