ورمي كمپوست چيست ؟
برای بزرگنمایی روی تصویر کلیک کنید
كمپوست كرمي ، عبارت است از كود آلي ( Vermicompost ) ورمي كمپوست بيولوژيكي كه در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلي درحال پوسيدگي از دستگاه گوارش گونه ايي از كرم هاي خاكي ودفع اين مواد از بدن كرم حاصل مي گردد . اين مواد هنگام عبور از fدن كرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش ( موكوس ) ، ويتامينها و آنزيمها شده كه در نهايت به عنوان يك كود آلي غني شده و بسيار مفيد براي ساختمان و بهبود عناصر غذايي خاك توليد و مورد مصرف واقع مي گردد . بنابراين ورمي كمپوست عبارت خواهد بود از فضولات کرم به همراه درصدي از مواد آلي و غذايي بستر و لاشه كرمها .
مشخصات كرمها و انتخاب گونه مناسب :
بطور كلي گونه هاي مختلفي از اين كرمها يافت مي گردند كه بسته به موضوع كار و هدف ، گونه انتخابي متفاوت خواهد بود . اين اهداف مي تواند شامل موارد ذيل باشد :
-1 افزايش حاصلخيزي و بهبود ساختمان و مديريت خاك
-2 افزايش محصول
-3 توليد مكمل غذايي جهت دام و آبزيان که براي هر يك از اين فعاليتها يك گونه مناسبتر از ساير گونه ها خواهد بود . بطور مثال به منظور مديريت و بهبود ساختمان خاك مورد استفاده قرار Lampite maurittii گونه مي گيرد.
-1 افزايش حاصلخيزي و بهبود ساختمان و مديريت خاك
-2 افزايش محصول
-3 توليد مكمل غذايي جهت دام و آبزيان که براي هر يك از اين فعاليتها يك گونه مناسبتر از ساير گونه ها خواهد بود . بطور مثال به منظور مديريت و بهبود ساختمان خاك مورد استفاده قرار Lampite maurittii گونه مي گيرد.
مناسبترين گونه براي توليد ورمي كمپوست ، گونه Eisenia foetida بوده كه برنگ قهوه اي مايل به قرمز و كوچكتر از كرمهاي خاكي معمولي مي باشد . اين كرم داراي دو جنس نر و ماده بوده كه كرمهاي ماده درمحل حلقه جنسي وسط بدن خود و پس از جفت گيري ،تخم یا كوكون را تشكيل مي دهند . كوكونها به رنگ زرد كهربايي و در داخل آن حدود 7 نوزاد لارو وجود دارد . بنابر اين افزايش تعداد كرمها در هر نسل بصورت تصاعد نسبتاً هندسي خواهد بود . وزن هر کرم بالغ 0.3 تا 0.7 گرم و در هر کیلو گرم حدود 1000تا2000 نخ کرم وجود دارد. یک نسل اين كرم ( از تخم تا تخم ) در درجه حرارت 25 درجه سانتي گراد حدود سه ماه بوده و عمر كرمها بين 1 تا 2 سال متغيير مي باشد.
تركيب بستر و ميزان تغذيه كرمها :
بستر تغذيه كرمها شامل مواد نيمه پوسيده مانند كودگاوي نيمه پوسيده – كوداسبي – كاه و كلش غلات و برخي زايدات و بقاياي گياهي مي باشد . در داخل اين بستر مي توان مقداري مواد تازه مانند : زايدات سبزيجات و ميوه جات – جزء آلي و قابل تجزيه
زباله هاي خانگي ، پسماندهاي برخي كارخانجات صنايع غذايي ( مانند كارخانجات توليد آب ميوه ، کمپوست ، رب و . . . ) و حتي لجن فاضلاب ( به جز فاضلاب صنعتي ) را اضافه نمود . البته بايد اين نكته را در نظر گرفت كه حدود 85 % اين مواد بستره اي را كود دامي نيمه پوسيده تشكيل خواهد داد . رطوبت مطلوب بستر تغذيه كرمها حدود 70 % وزني بوده و هوادهي و تغذيه و جلوگيري از سفت شدن بستر و نگهداري PH آن در حد 8-7 از نکات مهم می باشد.
زباله هاي خانگي ، پسماندهاي برخي كارخانجات صنايع غذايي ( مانند كارخانجات توليد آب ميوه ، کمپوست ، رب و . . . ) و حتي لجن فاضلاب ( به جز فاضلاب صنعتي ) را اضافه نمود . البته بايد اين نكته را در نظر گرفت كه حدود 85 % اين مواد بستره اي را كود دامي نيمه پوسيده تشكيل خواهد داد . رطوبت مطلوب بستر تغذيه كرمها حدود 70 % وزني بوده و هوادهي و تغذيه و جلوگيري از سفت شدن بستر و نگهداري PH آن در حد 8-7 از نکات مهم می باشد.
مشخصات و نيازهاي فيزيولوژيكي گونه E.feotida
| رنگ | فاز فعاليت | رطوبت قابل تحمل ( % ) | درجه حرارت قابل تحمل ( oc) | وزن كرم بالغ ( gr ) | گونه | تغذيه |
| قهوه اي مايل به قرمز | در طول سال بدون دياپوز | 20-40 | 15-30 | 0/3-1 | E.feotida | كود دامي نيمه پوسيده – بقاياي ميوه جات و سبزيجات |
هر كرم تقريباً به اندازه وزن بدن خود در روز تغذيه مي كند . بنابر اين مدت زمان لازم براي توليد ورمي كمپوست در بستر بستگي به بيوماس ( وزن ) كرم موجود در پشته هاي بستر تغذيه اي كرم ها دارد. نگهداري كرم درون پشته ها به دو منظور صورت مي پذيرد .
-1 افزايش جمعيت كرمها
-2 توليد كود آلي ( ورمي كمپوست )
-1 افزايش جمعيت كرمها
-2 توليد كود آلي ( ورمي كمپوست )
وزن اوليه كرمهاي درون پشته ها براي هدف اول به مراتب كمتر از هدف دوم است . جمعيت مطلوب كرمهاي درون پشته براي توليد ورمي كمپوست حدود 25 % وزني ( نسبت به وزن پشته ) مي باشد كه در اين حالت زمان لازم براي توليد كود آلي در درجه حرارت 25 درجه حدود2 - 1.5 ماه خاهد بود.
روش ايجاد كارگاه توليد ورمي كمپوست :
روشهاي مختلفي براي توليد وجود دارد كه در اينجا ساده ترين روش كه روش پشته اي است شرح داده خواهد شد .
1-يك زمين مسطح بدون كلوخ سنگ و خرده شيشه را انتخاب و سطح آنرا مرطوب و سپس كاملاً بكوبيد تا سفت گردد. علت اين امر جلوگيري از ايجاد هيبريد كرمهاي مورد استفاده با كرمهاي خاكي معمولي و زايل شدن نژاد آنها مي باشد . مي توان در صورت امكان سطح زمين را سيمان و يا آسفالت نمود .
2-كرمها از بارندگي و نور آفتاب گريزان مي باشند در نتيجه بر روي سطح آماده شده در مرحله (1) اقدام به ايجاد سايبان مي گردد.
3-بر روي سطح آماده شده اقدام به ايجاد پشته اي از كود گاوي نيمه پوسيده به شكل گنبدي با عرض 70 سانتيمتر و به ارتفاع 50 سانتي متر و طول دلخواه مي شود.
4-پس از پشته نمودن اقدام به آبياري فراوان پشته ها شود تا شيرابه كود گاوي خارج گردد.
5-در طول بالاترين قسمت پشته اقدام به ايجاد شياري به عمق 15 سانتيمتر نموده و كرمها را داخل شيار در طول پشته بريزيد و سپس كود را روي آن برگردانيد.
6-در طول مدت فعاليت كرمها (تا تبديل كود گاوي به ورمي كمپوست) هر روز به اندازه آبياري چمن روي آن آبپاشي صورت گيرد تا رطوبت مطلوب آن حفظ گردد.
7-پس از مدتي كه مواد بستره اي تبديل به ورمي كمپوست گرديد مي توان اقدام به جداسازي كرمها از پشته نمود كه براي اينكار يا از غربال استفاده مي گردد و يا مي توان با ايجاد يك ماهيچه از كود دامي نيمه پوسيده در كنار پشته اي كه ديگر فاقد مواد غذايي لازم براي تغذيه كرمهاست سبب مهاجرت كرمها از پشته قديمي به اين ماهيچه گرديد و پس از آن اقدام به ايجاد پشته هاي جديد و انتقال جمعيت كرم به اين پشته ها نمود.
1-يك زمين مسطح بدون كلوخ سنگ و خرده شيشه را انتخاب و سطح آنرا مرطوب و سپس كاملاً بكوبيد تا سفت گردد. علت اين امر جلوگيري از ايجاد هيبريد كرمهاي مورد استفاده با كرمهاي خاكي معمولي و زايل شدن نژاد آنها مي باشد . مي توان در صورت امكان سطح زمين را سيمان و يا آسفالت نمود .
2-كرمها از بارندگي و نور آفتاب گريزان مي باشند در نتيجه بر روي سطح آماده شده در مرحله (1) اقدام به ايجاد سايبان مي گردد.
3-بر روي سطح آماده شده اقدام به ايجاد پشته اي از كود گاوي نيمه پوسيده به شكل گنبدي با عرض 70 سانتيمتر و به ارتفاع 50 سانتي متر و طول دلخواه مي شود.
4-پس از پشته نمودن اقدام به آبياري فراوان پشته ها شود تا شيرابه كود گاوي خارج گردد.
5-در طول بالاترين قسمت پشته اقدام به ايجاد شياري به عمق 15 سانتيمتر نموده و كرمها را داخل شيار در طول پشته بريزيد و سپس كود را روي آن برگردانيد.
6-در طول مدت فعاليت كرمها (تا تبديل كود گاوي به ورمي كمپوست) هر روز به اندازه آبياري چمن روي آن آبپاشي صورت گيرد تا رطوبت مطلوب آن حفظ گردد.
7-پس از مدتي كه مواد بستره اي تبديل به ورمي كمپوست گرديد مي توان اقدام به جداسازي كرمها از پشته نمود كه براي اينكار يا از غربال استفاده مي گردد و يا مي توان با ايجاد يك ماهيچه از كود دامي نيمه پوسيده در كنار پشته اي كه ديگر فاقد مواد غذايي لازم براي تغذيه كرمهاست سبب مهاجرت كرمها از پشته قديمي به اين ماهيچه گرديد و پس از آن اقدام به ايجاد پشته هاي جديد و انتقال جمعيت كرم به اين پشته ها نمود.
شكل 1 – سيستم پشته
شكل 2- سيستم تانك
ساير محصولات جانبي فرايند توليد ورمي كمپوست :
در حين توليد ورمي كمپوست ، افزايش جمعيت كرمها را خواهيم داشت . كرمها را مي توان به واحدهاي متقاضي توليد كود فروخت . همچنين لاشه بدن كرمهاي مسن را مي توان با روشهاي مناسب خشك و تبديل به پودرخشك كرد و به عنوان بخشي از جيره غذايي طيور و آبزيان مورد استفاده قرار داد ( اين پودر حاوي پروتئين بالايي مي باشد ) .
توجيه اقتصادي :
قيمت هر كيلوگرم كود ورمي كمپوست بسته بندي شده در حدود 400 تومان و قيمت يك کيلوگرم كرم زنده حدود 20 تا 30 هزار تومان مي باشد و در توليد مكانيزه قيمت تمام شده هر كيلوگرم كود بين 150 تا 200 تومان بوده و در كشاورزي ارگانيك و كشتهاي گلخانه اي پاكترين و مناسبترين بستر بوده و سبب باردهي بيشتر محصولات كشاورزي خواهند گرديد . اضافه بر آن اين توليد از ارزش زيست محيطي بالايي نيز برخودار است و كود توليدي به علت بالا بودن نسبت كربن به ازت( C/N 15 ) فاقد بوي نامطبوع و فعاليت حشرات مزاحم مي باشد . بطور كلي نيمي از وزن پشته تبديل به ورمي كمپوست خواهد شد .
نكاتي كه بايد به خاطر داشت :
-1 آبياري توده بايد بطور روزانه و منظم انجام شود .
-2 از كود تازه دامي و مرغي نبايد استفاده كرد .
-3 اين كرمها از نور آفتاب و بارندگي گريزان مي باشند پس بايد آنها را از اين دو عامل محافظت نمود .
نكاتي كه بايد به خاطر داشت :
-1 آبياري توده بايد بطور روزانه و منظم انجام شود .
-2 از كود تازه دامي و مرغي نبايد استفاده كرد .
-3 اين كرمها از نور آفتاب و بارندگي گريزان مي باشند پس بايد آنها را از اين دو عامل محافظت نمود .
