پمپ سرنگ پزشکی مورداستفاده در مراکز درمانی،امبولانس ومنازل

نحوه آموزش نصب و راه اندازی دستگاه پمپ سرنگ چگونه است ؟

یکی از دستگاههایی که وجود آن در تمامی بیمارستان ها بسیار حیاتی می باشد پمپ های تزریق می باشد که انواع مختلفی دارد. پمپ سرنگ یکی از دستگاه هایی است که به کمک آن مایعات با حجم کمتر را با دقت بسیار زیادی به فرد بیمار تزریق می کنند. همانطور که میدانید تزریق کنترل نشده برخی از داروهای خاص به بدن باعث آوردوز می شود و خطرات جانی را برای بیمار در بر خواهد داشت. دستگاهی که با آن آشنا خواهید شد به پرسنل بیمارستانی این امکان را می دهد که دارو مورد نظر را در زمان طولانی و دقت بسیار زیادی، با سرعت ثابت به بدن فرد بیمار تزریق کنند.

پمپ تزریق چیست؟

دستگاه کوچکی است که حدود ۲ کیلو گرم وزن دارد و قابل است نصب روی پایه ی مخصوص می باشد . این دستگاه قادر است از مقادیر بسیار کم ۱ ml/hr تا ۴۵۰ ml/hr را با دقت تمام تزریق کند . دستگاه به یک رایانه هوشمند مجهز است که با کاهش یا افزایش فشار ، می تواند یک جریان پیوسته را به دقت برقرار کند . تغییر فاصله بیمار تا پمپ و یا کاهش ارتفاع ستون مایع ، تغییری در جریان و سرعت تزریق ایجاد نمی کند . کوچکترین حجم هوای داخل ست، توسط دستگاه تشخیص داده شده و به طور خودکار جریان مایع قطع می گردد . اگر ماده ای با جرم حجمی متفاوت تزریق شود دستگاه ، قابلیت کالیبره شدن با ان را دارد . بطوریکه حجم ماده تزریق شده دقیقا محاسبه می گردد . هر گونه مقاومت در برابر جریان مایع ، مثل انسداد رگ و یا جابجائی انژیوکت (وسیله ای که به شریان بیمار متصل می شود و از طریق ان انواع محلولهای تزریقی و داروها به بدن بیمار تزریق می شود ) از رگ به زیر پوست ، توسط الارم های خاص دستگاه گزارش می شود . بعد از تزریق حجم معین از ماده مورد نظر ، دستگاه بطور خودکار ، جریان را قطع می نماید و در حالت kno باقی می ماند .در موارد اورژانس دستگاه قادر به فرستادن مایع با فشار مثبت به داخل رگ است ، بطوریکه می تواند سرعت اینفیوژن را تا ۷٫۵ cc/min بالا ببرد . دستگاه قادر است تا دو ساعت بدون برق کار کند ، که این مورد در مواقع جابجائی بیمار اهمیت دارد .

اصول عملکرد

سرنگ پلاستیکی حاوی مایع در قسمت نگهدارنده قرار داده می‌شود، یک تیوب به همراه ست نگهدارنده ‏‎(Giving Set)‎‏ توسط یک سوزن یا کانولا ‏‎(Cannula)‎‏ به رگ بیمار یا مستقیما به معده او متصل می‌گردد. هنگامیکه نرخ جریان مایع مشخص شد پمپ، پلانگر ‏‎(Plunger)‎‏ سرنگ را تحت فشار قرار داده تا مایع جریان پیدا کند. سرعت تزریق‎ ‎‏(حرکت پلانگر) وابسته به قطر سرنگ و نرخ جریان تنظیم شده برای پمپ است. زمانی‌که پمپ در حال کار است، میزان نرخ جریان، حجم و فشار مایع دایما اندازه گیری شده و هرگاه خطایی در این پارامترها یا سایر پارامترهای دیگر رخ دهد، آلارم دستگاه اپراتور را آگاه خواهد نمود.

تزریق زیاد یا حتی کم یک دارو خاص ممکن است برای هر بیمار بسیار خطرناک باشد، سرنگ‌های پلاستیکی تولید شده توسط تولیدکننده‌های مختلف کاملا با هم یکسان نیست، به همین دلیل پمپ‌‌ها برای کار با نوع ‏‎(Brand)‎‏ خاصی از سرنگ‌‌ها مشخص می‌شود (انواع سرنگ‌‌های قابل استفاده به‌ صورت برچسب بر روی دستگاه مشخص می‌گردد ، در این صورت خطاهای قابل توجه در تغییرات نرخ جریان و حجم مایع زمانی‌که از سرنگ‌‌های غیر مجاز استفاده شود، مشخص می‌گردد. نتیجه استفاده از پمپ‌‌های تزریق سرنگ، کنترل فشار مایع تزریقی و ممانعت از آسیب رسیدن به رگ بیمار حین افزایش احتمالی بیش از حد فشار تزریق است. فشار بالا، با آلارم بستن و انسداد ‏‎(Occlusion)‎‏ تیوب تزریق، همراه خواهد بود.

واحد اندازه‌گیری: میلی‌لیتر بر ساعت ‏‎(ml/h) ‎

پمپ تزریق سرنگ 50 سی سی

یک پمپ سرنگ ۵۰ سی سی دارای rate مشخص می باشد.پمپ سرنگ یاد شده دارای سرعت های متفاوتی از ۵ ml/h تا ۲۵۰ ml/h با توجه به سرعت های مورد نیاز در مصارف مختلف می باشد.پس از تنظیم سرعت مورد نظر برای تزریق دارو زیر نظر پزشک با زدن کلید RUN تزریق آغاز می شود.سرعت های پایین پمپ سرنگ برای مسمومیت هایی کهنیاز به تزریق یک دارو به صورت تدریجی و بسیار آهسته ولی با سرعت ثابت دارد به کار می رود ویا برای تزریق داروهای بیهوشی در حین عمل که باید به صورت مداوم تزریق شود به کار می رود.

مکانیزم داخلی دستگاه

حرکت مواد در پمپ سرنگ توسط Step-motor کنترل می شود.اولین قدم کنترل سرعت و حرکت و قبل از آن تشخیص نوع سرنگ و میزان حجم آن است، که این کار توسط مکانیزم اپتوکوپلر صورت می گیرد.این مکانیزم یک فرستنده مادون قرمز و گیرنده مادون قرمز دارد که ابتدا توسط یک دیود که با ولتاژ مشخصی مادون قرمز ساطع می نماید تولید می شود. این فرستنده و گیرنده بر روی یک Package قرار می گیرد که به آن Opto Coptler می گوییم.هر لحظه با توجه به اندازه سرنگ که حرکت می کند مقابل OptoCoptler قرار گرفته و جلوی انتشار مادون قرمز را می گیرد،هر پایه ی OptoCoptler معرف ارتفاع مشخصی می باشد.از طریق گیرنده که مادون قرمز دریافت نمی کند ارتفاع سرنگ محاسبه شده و نوع سرنگ تشخیص داده می شود.در داخل این Package میکروکنترلری قرار دارد که اعمال Optocoptler را کنترل می کند.مرحله بعدی تعیین سرعت می باشد که بر اساس سرعت انتخاب شده روی صفحه میکروکنترلر آن را به m/s تبدیل می کند و ولتاژ مورد نظر برای حرکت را تولید می کند.مرحله ی بعدی ایجاد فیدبک مناسب برای دستگاه می باشد.باید یک فیدبک از سرعت حرکت دستگاه داشته باشیم زیرا به هر دلیلی ممکن است مشکلی در دستگاه به وجود بیاید که تزریق دارو را متوقف کند،یا شاید موتور دچار مشکل شده است.این موارد باید توسط فیدبک تشخیص داده شده و در موارد لزوم Alarm داده شود.اینAlarm نیز توسط Optocoptler داده می شود.Alarm OCCL به معنی این است که در مسیر حرکت مایع گرفتگی وجود دارد.این دستگاه و این مکانیزم به دلیل حساس بودن Optocoptler ها آسیب پذیر می باشند.در مدل های جدید این دستگاه از پتانسیومتر برای تعیین نوع سرنگ استفاده می کنند که خطای کمتری دارد.

مورد دیگر در این دستگاه منبع تغذیه آن است.معمولا منابع تغذیه به صورت Switching استفاده می شود.در این منبع تغذیه از برش موج استفاده می شود.روی برد صنعتی پمپ سرنگ قطعاتی که معمولا آسیب می بینندقطعات قدرت هستند.به دلیل در دسترس نداشتن نقشه داخلی دستگاه سایر قطعات قابل تشخیص و تعمیر –با توجه به هزینه و وقت- نیستند و به شرکت سازنده ارجاع داده می شوند.

زمانی که سرنگ به انتها می رسد و داروی موجود در آن تقریبا به اتمام می رسدAlarm Near Empty فعال می شود و یا Alarm End در صورت اتمام کامل دارو فعال می شود.

یکی دیگر از Alarm های مهم دستگاه Alarm battery می باشد.battery در این دستگاه ها بعد از قطع برق می باشد.Alarm ها از نظر نوعی به چند دسته تقسیم می شوند:

۱-Alarm که پرستار قادر به رفع آن است.

۲-Alarm که مهندس پزشک باید آن را بررسی کند.

۳-Alarm که شرکت سازنده باید برای رفع آن اقدام کند.

مشکلات معمول

‏ رسیدن بیش از اندازه یا کمتر ای حد لازم دارو از نگرانی‌های استفاده از این پمپ‌هاست. در بعضی از مدل‌ها امکان تنظیم مقدار دارو و سپس قفل آن مقدار وجود دارد که تا حدی از این مشکل می‌کاهد. در مواردی که این قابلیت بر روی سیستم وجود ندارد، مراقبت متناوب لازم است. سرکشی مداوم جهت اطمینان از مناسب بودن فشار سیستم نیز توصیه شده است. افزایش فشار مایع، آسیب‌های فراوانی ایجاد می‌کند.

ملاحظات خرید

انتخاب سیستم با توجه به سن و مشکل بیمار بسیار مهم است. معمولاً انتخاب بهترین انتخاب از بین مدل‌های مختلف، کار سختی است. در خرید این پمپ‌ها، لازم است وسایل مصرفی جنبی آن نیز در نظر گرفته شود. برخی پارامترهای مهمی که بسته به کاربرد باید در نظر گرفته شود، عبارت است از مکانیسم ایجاد فشار، محدوده و دقت جریان، حجم سیستم، زمان وارد شدن دارو، انواع آلارم‌ها، قفل تزریق، عمر باتری، وزن و ابعاد است.

امروزه داروهای زیادی  که نیاز به اینفوژن دقیق  دارند ، در رشته های گوناگون کاربرد دارند که به تعدادی از ان ها اشاره می گردد :

1.آنستزیولوژی :  روش جدید TIVA  (بیهوشی کامل داخل وریدی ) که با تکیه بر تکنولوژی اینفوژن انجام می گیرد.

1. قلب و عروق : داروهای ضد اریتمی و محرک قلب و ضد فشار خون و داروهایی مثل استرپتوکیناز ، داروهای حساسی هستند و نیاز به کنترل دقیق سرعت تزریق دارند .
2. عفونی : انواع انتی بیوتیکها و داروهایی مثل اسیکلوویرو ، امفوتریسی Bمواردی هستند که نیاز به تنظیم سرعت اینفوژن دارند .
3. داخل داروهای فراوانی مثل بیکربنات ، انواع انتی دتها (متیلن بلو)، فنی توئین در داخلی کاربرد دارند.
4. اطفال : داروهایی مثل کلسیم ، البومین و موارد TPN نیاز به اینفوژن دارند . در نوزادان نارس می توان شیر و داروهای خوراکی را از طریق این پمپ به لوله ی گوارش کودک وارد نمود .
5. زنان و مامائی : اکسی تورین ، سولفات منیزیم ، وریتودرین ، داروهایی هستند که باید بطور مداوم تزریق گردند .
6. داروهای شیمی درمانی : سیس پلاتین ، سیتارابین ، افوسفوماید ،باید بطور اهسته تزریق گردند و پروتوکلهای جدید تمایل به اینفوژن طولانی مدت داروها دارند .

پمپ سرنگ را در چه شرایطی قرار ندهیم :

1. در مقابل نور مستقیم خورشید .
2. در محلی که فشار هوا کاهش یا افزایش یابد .
3. در معرض گازهای مخرب یا گرد و غبار .
4. در محلی که لرزش دارد یا سطح ناهموار است .
5. در نزدیکی بخاری و وسیله ی گرم کننده ی دیگر .
6. در معرض افشانه های اب .
7. در نزدیکی رادیو وتلویزیون یا وسایل الکترونیکی با فرکانس بالا.

نکات ایمنی در کار با دستگاه :

1. پمپ را در محل نگهداری مواد شیمیایی یا در معرض گاز های خاص قرار ندهید .
2. مراقب باشید که سیم برق خراشیده و صدمه دیده نباشد ، چون ممکن است به حریق یا اتش سوزی منجرشود.
3. پوشش باطری را باز نکنید .
4. پمپ را استریل نکنید .
5. از سیم اتصال برق خود دستگاه استفاده کنید و ان را به پریزی متصل کنید که اتصال به زمین هم داشته باشد.
6. سرنگ 50 میلی لیتر را با بیش از 50 میلی لیتر پر نکنید ، چون ممکن است که سرنگ در محل خود نصب نگردد.
7. دستگاه را به پا یه ی سرم متصل کنید ، بطوریکه در یک سطح تراز قرار بگیرد و مطمئن شوید که پایه ی سرم استوار است و نمی افتد . اگر دستگاه بر اثر سقوط صدمه دید ، استفاده از ان را قطع کنید .
8. به دکمه ها فشار بیش از حد وارد نکنید .
9. اجزای دستگاه :
10. کلامپ سرنگ ، انرا ثابت می کند و سپس بطور خودکار سایز ان شناسایی می شود .
11. دکمه ی کلاچ :با فشار این دکمه ، کلابها باز می شوند و لغزنده ازادانه در ریل خود حرکت می کند .
12. لغزنده: وقتی اینفوژن شروع می شود ، لغزنده ، پیستون سرنگ را به سمت جلو می راند .
13. HOOK (قلاب) : دکمه کلاچ را فشار دهید و قلابها ضمن اینکه اندکی به جلو می ایند ، باز می شوند . این حرکت سبب سهولت در جایگذاری سرنگ می شود .
14. SLIT : لبه ی سرنگ در هنگام کار گذاشتن داخل این شیار قرار می گیرد .

صفحه ی نمایشگر :

1.نمایشگر حساسیت انسداد : حساسیت الارم انسداد در سه سطح کم  L، متوسط M ، زیاد H  قابل تنظیم است که روشن شدن هر چراغ نمایانگر حساسیت الارم انسداد است .

2.الارم انسداد :  این چراغ زمانی روشن می شود که مسیر اینفوژن بسته شده است و یا سرنگ بیش از حد پر شده باشد .

3.چراغ نمایشگر سایز سرنگ :  دستگاه با سرنگ های 10 و 20و 30و 50 میلی لیتر هماهنگی دارد ، در صورتیکه سرنگ در جای خود تثبیت نشده باشد ، تمام چراغ ها همزمان چشمک می زنند .

4.چراغ باطری :  این چراغ وقتیکه ولتاژ باطری داخلی کاهش می یابد ، روشن می شود .  اگر چراغ در زمان اتصال پمپ به برق روشن شود ، دلیل اشکال در باطری می باشد .

چراغ ها و دكمه هاي روي دستگاه :

1. چراغ "نزدیک به اتمام " : این چراغ هنگامی روشن می شود که سرنگ در استانه تخلیه باشد .
2. چراغ "پایان تزریق": این چراغ بعد از اتمام مایع داخل سرنگ روشن می شود .
3. دکمه ی قطع صدا : برای قطع صدای الارم ، این دکمه را فشار دهید . بعد از رفع علت الارم ، مجدا این دکمه را فشار دهید تا چراغ الارم نیز روشن نیز روشن شود .
4. صفحه نمایش : سرعت جریان را نشان می دهد . دکمه ی ml∑  را فشار دهید تا کل حجم تزریق شده نمایش داده شود .
5. دکمه RESET : فشار دادن این دکمه همراه با ml∑ حجم اینفوژن شده را صفر می کند فشار دادن این دکمه همراه با دکمه ی Rapid هواگیری را انجام میدهد ، بدون اینکه این مقدار به حجم کلی اینفوژن شده افزوده گردد.

6.دکمه Rapid: وقتی اینفوژن سریع مورد نیاز باشد ، این دکمه را بهمراه  ml∑ فشار دهید تا  تزریق بولوس انجام شود ، حجم تزریق شده به حجم نهایی افزوده خواهد شد . در حین تزریق سریع ، چراغ سبز روشن می شود .

7.دکمه power : فشار ممتد برای یک ثانیه روی این دکمه سبب روشن و خاموش شدن دستگاه می شود.

1. چراغ AC/DC : نشانه ی کار دستگاه با هر یک از جریان متناوب AC یا مستقیم DC می باشد .

9.باطری : روشن بودن این چراغ ، شارژ بودن انرا نشان می دهد .

10.چراغ حرکت OPERATION)) : این چراغ در حین اینفیوژن یا تزریق بولوس (Rapid) با رنگ سبز روشن می شود . در سرعت های بالاتر ، روشن شدن های چراغ سریع تر خواهد شد .

1. دکمه ی تنظیم سرعت : با این دکمه ها ، سرعت اینفیوژن تعیین می گردد . دکمه ▲ اعداد را افزایش و ▼ اعداد را کاهش می دهد . فشار ممتد بر انها سبب تغییر متوالی اعداد در جهت مورد نظر می گردد .
2. دکمه ی ml ∑ : فشار بر ان حجم کل اینفیوژن شده را نمایش می دهد .
3. دکمه شروع ( start ) : بوسیله ان اینفیوژن اغاز می شود و چراغ سبز حرکت ، روشن می شود . بعد از فشردن این دکمه بر ای مدت دو ثانیه، حجم کل اینفیوژن شده، نمایش داده می گردد و سپس سرعت تزریق مجدا جایگزین می گردد .

14.دکمه ایست ( stop ) : بوسیله ان اینفیوژن متوقف شده و چراغ حرکت ، خاموش می گردد .

اتصال سیم برق :

سیم روپوش دار را به پریزمتصل نمائید .

روشن کردن دستگاه :

1.مطمئن شوید که سرنگ در محل مناسب جا گذاری شده است .

2.دکمه power را برای یک ثانیه فشار دهید تا روشن شود.

توجه : وقتی power   روشن می شود ، تست خودکار دستگاه اغاز شده و با روشن شدن متوالی چراغهای روی ان، قسمت های مختلف چک می گردد و بعد از پایان این تست ، یک صدای ممتد شنیده می شود و بر روی صفحه نمایش 0.0ml/h  ظاهر میگردد که نشانه ی اماده بودن دستگاه  برای کار می باشد . اگر اشکالی در سیستم کشف شود ، با ایجاد یک صدای ممتد ، کد نقص فنی روی صفحه نمایش ظاهر می گردد . اگر نیاز باشد که پمپ در حالت سریع و اورژانس مورد استفاده قرار گیرد ، دکمه ایست را در طی بررسی خودکار فشار دهید تا  عمل بررسی متوقف شود  و پمپ اماده کار گردد .اگر باطری در حال کار کردن باشد ، سرعت تزریق روی صفحه نمایش به صورت چشمک روشن و خاموش می شود .

کار گذاشتن سرنگ :

1. همانطور که کلاچ را نگه داشته اید ، لغزنده را به سمتی از دستگاه که محل ورودی برق است حرکت دهید .
2. کلامپ سرنگ را بطور کامل بالا بکشید تا متوقف شود و سپس انرا 90 درجه بچرخانید .

توجه : اگر کلامپ سرنگ بطور کامل بالا کشیده نشده باشد و چرخانده شود ، ممکن است به کلامپ صدمه وارد گردد.

3.سرنگ را طوری قرار دهید تا لبه ی ان در شیار مربوطه قرار گیرد . توجه داشته باشید که لبه ی سرنگ را به اهستگی داخل شیار قرار دهید ، اگر لبه ی سرنگ در محل مناسب قرار نگیرد ، دقت اینفیوژن کاهش می یابد و ممکن است بعضی الارم ها فعال نشوند .

4.کلامپ سرنگ را به محور اصلی خود باز گردانید .

5.همانطور که دکمه ی کلاچ را نگه داشته اید ، لغزنده را طرف جلو حرکت دهید ( تا جایی که گیرنده ی فشار با پیستون انتهای سرنگ تماس پیدا کند ) و سپس انرا رها کنید . مطمئن شوید که انتهای پیستون سرنگ بین گیرنده ي فشار و قلاب ها قرار گرفته است . در صورتی که پیستون سرنگ به نحو مناسبی در کنار گیرنده ی فشار قرار نگرفته باشد ، چراغ های مشخصه سایز سرنگ به صورت چشمک زن باقی می مانند وپمپ شروع به کار

 نمی کند . مراقب باشید که انتهای پیستون سرنگ ، فشار زیادی روی گیرنده ی فشار وارد نکند .

6.زمانیکه پیستون سرنگ با گیرنده ی فشار تماس پیدا کرد ، دکمه ی کلاچ را رها کنید ، قلابها برمی گردند و انتهای پیستون را در بر می گیرند .

استفاده از باطری :

با قطع برق ، باطری بطور خودکار فعال می گردد و چراغ AC/DC خاموش می شود .

در صورت اتصال دستگاه به برق AC بدون نیاز به روشن بودن دستگاه ، شارژ باطری خود به خود انجام می شود .باطری در صورتیکه 17 ساعت به برق متصل بوده باشد ، می تواند بطور مداوم تا 4 ساعت کار کند .