انواع آجر

آجر رسي
آجر رسي از قديمي ترين مصالح ساختماني که به وسيله بشر توليد شده است، مي باشد. سنگ باوجود فراواني و استقامت به راحتي در دسترس قرار نمي‌گيرد، اين مصالح طبيعي فرم دلخواه را به آساني به خود نمي‌گيرد و با صرف هزينه بسيار قطعات آن يکسان مي گردند و در اين حالت نيز دورريز زيادي از خود به جا مي گذارد. در حالي که گل حاصل از خاک رس که منشا تهيه آجر است به راحتي شکل دلخواه را به خود مي گيرد و محصولي همگن به دست مي‌دهد.
از اين رو مي توان با قالب زدن گل و حرارت دادن آن مصالحي سخت، داراي مشخصات فيزيکي، مکانيکي و شيميايي يکسان، متناسب با کاربرد، منطبق با فيزيک بدن انسان، با فرآيند توليد ساده، سريع و حمل ونقل آسان توليد کرد.

انواع آجر غير رسي و اشکال آن
آجر جوش آجر خاص در صنعت سفال پزي است که در کشورهاي صنعتي داراي اهميت ويزه اي است از اين آجر براي نماسازي ساختمان ها فرش کف پياده روها پوشش بدنه و کف آبروها و مجراهاي فاضلاب و تونل ها و ساختن دودکش ها فرش کف کارخانه ها انبارهاي کشاورزي و سالن هاي دامداري پرورش طيور استخر هاي صنعتي و جز اينها استفاده مي شود.

انواع خاص آجر توليدي در کشور هاي اروپايي
آجر هايي در کشورهاي صنعتي اروپاتوليد مي شوند که هنوز توليد آن در ايران مرسوم نشده است از آن جمله بلوک هاي تو خالي آتش بند براي نصب دور ستون ها به منظور جلوگيري از نفوذ آتش قطعات ويزه به شکل منحني هاي کوز و کاس قطعات درپوش روي ديوار قطعاتي که از اجزا هستند مانند کلوک سرقد گوشه و جزاينها که هنوز در ايران توليد نمي شوند.

آجرهاي نسوز
از آجرهاي نسوز بدليل مقاومت حرارتي بالا ، در پوشش دروني کوره‌هاي صنعتي استفاده مي‌شود. آجرهاي نسوز انواع مختلفي دارد. باتوجه به نوع ماده استفاده شده در ترکيبات آنها ، گستره‌هاي مختلفي را تحمل مي‌کنند. تا دهه 1960 از کربن و خاک نسوز براي پوشش کوره‌ها استفاده مي‌شد، اما امروزه با ساخت انواع آجرهاي نسوز از آنها در پوشش داخلي کوره استفاده مي‌شود.
درزير برخي از انواع مختلف آجر دير گداز توضيح داده شده است

آجرهاي سيليسي
قسمت عمده اين آجرها را خاک‌هاي سيليسي که به کوارتزيت معروف است تشکيل مي‌دهد. کوارتزيت شامل 95% SiO2 و به مقدار جزئي Al2O3 ، Fe2O3 ، TiO2 ، K2O و Na2O مي‌باشد. از اين آجرها در گذشته براي پوشش جدار دروني کوره‌هاي فولادسازي استفاده مي‌شد.

ولي بدليل رسانايي گرمايي زياد در نفوذناپذيري در مقابل گازها ، امروزه بيشتر براي پوشش جدار دروني کوره‌هاي توليد خمير شيشه در کارخانه‌هاي شيشه سازي ، کوره‌هاي کک سازي گازسوز و کوره‌هاي سراميک سازي استفاده مي‌شود.

آجرهاي آلومينيومي
اين آجرها ، داراي درصد بالايي از آلومين ( Al2O3) مي‌باشند. آنها را از مخلوط کائولن ، بوکسيت و کروندوم که بيش ار 70% آلومين دارد، تهيه مي‌کنند دماي پخت اين آجرها در حدود 1200 تا 1800 درجه سانتي‌گراد مي‌باشد. آجرهاي نسوز آلومينيومي براي پوشش جداره دروني کوره‌هاي ذوب فولاد مصرف مي‌شوند.
در مقابل مواد قليايي مقاومند، بنابراين از آنها براي پوشش جداره دروني کوره‌هاي سيمان سازي و شيشه‌سازي هم استفاده مي‌شود.

آجرهاي نسوز قليايي
اين آجرها شامل اکسيد منيزيم (MgO) و SiO2 به فرمول 2MgO SiO2 مي‌باشند. براي تهيه اکسيد منيزيم ، کربنات منيزيم طبيعي (ماگنزيت يا دولوميت را در دماي بين 550 درجه سانتي‌گراد تا 1800درجه سانتي‌گراد حرارت مي‌دهند. اضافه کردن مقداري Cr2O3 ( اکسيد کروم III ) يا Fe2O3 ( اکسيد آهن III ) به مخلوط MgO و SiO2 باعث افزايش مقاومت گرمايي آجرهاي نسوز قليايي مي‌شود.
از اين آجرها براي پوشش جدار دروني کوره‌هاي باز در فولادسازي ، کوره‌هاي دوار در کارخانه‌هاي سيمان سازي و در قسمتهاي بالاي کوره‌هاي ذوب شيشه و صنايع فلزات غيرآهني ، استفاده مي‌شود.
آجرهاي نسوز ويژه
اين آجرها نوع خاصي از آجرهاي نسوز هستند و در صنعت براي منظورهاي ويژه‌اي کاربرد دارند. اين آجرها از ترکيبات فلزات واسطه مي‌شوند. متداولترين آجرهاي اين گروه عبارتند از:

آجر زيرکونيوم
اين آجر از سولفات زيرکونيوم طبيعي با افزودن مقدار کمي آلومين به کوارتز تهيه مي‌شود. بيشترين کاربرد آن در ساختن کوره ذوب آلومينيوم ، کوره مخزن شيشه مذاب و کوره‌هاي داراي دماي بالا مي‌باشد. همچنين از ذوب سولفات زيرکونيوم با آهک ناخالصي آن به همراه سيليکات کلسيم جدا مي‌شود و مي‌توان ) ZrO2 اکسيد زيرکونيوم) خالص بدست آورد. با افزودن مقدار 5 درصد وزني از MgO يا CaO ، بلورهاي مکعبي آن تشکيل مي‌شود.
ZrO2 مقاومت گرمايي بالايي دارد، بهمين دليل از آن در ساختن بوته‌هاي ذوب فلز در صنايع ذوب فولاد و در راکتورهاي اتمي به عنوان بازتاب دهتده نوترون استفاده مي‌شود.

آجر اکسيد کروم – کوروندوم
اين آجرها داراي 5 تا 10 درصد اکسيد کروم I , II و 90 تا 95 اکسيد آلومينيوم (Al2O3) هستند و در مقابل مواد قليايي مقاوم هستند. از اين نوع آجر براي ساختن بخش دروني کوره بلند ذوب آهن استفاده مي‌شود.

آجرهاي اکسيد کروم
داراي 95 درصد Cr2O3 مي‌باشد. براي تهيه آن از Cr2O3 سنتزي استفاده مي‌شود. اين نوع آجر در ساختن کوره ذوب خمير شيشه مخزن در صنعت شيشه‌سازي مصرف دارند.
در جدول 1 دماي ذوب انواع آجرهاي ديرگداز آورده شده است.