کاربرد های ابریشم و تأثیر عوامل محیطی بر آن

لحاف ها و رختخواب ها را معمولا از ابریشم و ضایعات ابریشم حاصل از پیله های سوراخ شده تولید می کنند و در قدیم در کشور هایی مانند چین از جلیقه های ابریشمی به عنوان زره های جنگی و به منظور محافظت از جان جنگاوران استفاده می شد.

ابریشم و پارچه های ابریشمی از قدیم در میان قوم های آسیایی به خصوص آسیای شرقی مانند ایران، هند و چین و بعدا در کشور های اروپایی شناخته شده بود و از آن استفاده می شد. از قدیم از ابریشم برای تولید انواع روتختی، پوشاک زنانه و مردانه، لحاف، رختخواب، قطعات تزئینی پارچه، انواع دستمال و... استفاده می شد زیرا پارچه های ابریشمی، ویژگی های منحصربه فردی مانند درخشندگی، نرمی، جذب رطوبت و استحکام بالا دارند. انواع محصولات ابریشم از نخ ابریشم، پوشاک و پارچه ها از ابریشم می توانند تولید شوند، از ابریشم برای بافت لباس های زمستانی نیز استفاده می شود به دلیل اینکه دارای خاصیت گرمی و جذب رطوبت است. از ابریشم برای تولید نخ بخیه ی مورد استفاده در جراحی نیز استفاده می شود که این نوع نخ های بخیه قابلیت جذب در بدن را دارند.

یکی از خصوصیات ابریشم، سهولت شست و شو و تمیز شدن آن است به همین دلیل برای تولید انواع لحاف ها، روتختی ها، لباس های رو و پیراهن های زنانه و مردانه مناسب می باشد، از مصارف ویژه ی ابریشم می توان به تولید دستمال گردن و کروات در کشور های غربی اشاره کرد.

اثر عوامل محیطی بر الیاف ابریشم

اثر نور خورشید: مقاومت ابریشم در برابر نور خورشید از پشم و پنبه کمتر است و اگر ابریشم را در مقابل نور خورشید قرار دهیم مقاومت آن کم می شود و به مرور رنگ آن نیز از بین می رود.

اثر رطوبت: جذب رطوبت باعث کاهش استحکام یا مقاومت الیاف ابریشم و زیاد شدن افزایش طول تا حد پارگی آن می شود.

اثر حرارت: الیاف ابریشم می توانند تا درجه حرارت 140 درجه ی سانتی گراد را تحمل کنند بدون اینکه تغییری در خواص آنها ایجاد شود و مقاومت الیاف ابریشم در مقابل حرارت از مقاومت پشم در برابر حرارت بیشتر است. این الیاف در دمای 175 درجه ی سانتی گراد تجزیه می شوند.

اثر مواد شیمیایی بر الیاف ابریشم

از آنجایی که الیاف ابریشم از نوع الیاف طبیعی حیوانی هستند و از یک نوع پروتئین به نام فیبروئین ساخته شده اند بنابراین رفتار ابریشم در مقابل مواد شیمیایی و حلال ها، با تفاوت هایی مشابه دیگر الیاف پروتئینی مانند پشم می باشد و از نظر ترکیبات و عناصر تشکیل دهنده، عمده تفاوت پروتئین ابریشم (فیبروئین) با پروتئین پشم (کراتین) وجود گوگرد در پشم می باشد. در ادامه رفتار الیاف ابریشم را در مقابل برخی از مواد شیمیایی شرح می دهیم:

اثر اسید ها: الیاف ابریشم مانند الیاف پشم در اسید های قوی حل می شوند و مقاومت الیاف ابریشم در برابر اسید ها از الیاف پشم کمتر است و اسید های ضعیف بر روی ابریشم اثرات جزئی دارند. اسید فرمیک الیاف ابریشم را متورم می کند و اسید کلریدریک که یک اسید معدنی است در مدت سه دقیقه الیاف ابریشم را در خود حل می کند. از اسید های آلی برای افزایش درخشندگی و جلای الیاف ابریشم استفاده می شود.

اثر حلال های آلی: حلال های آلی تأثیرات مختلفی بر روی الیاف ابریشم می گذارند. در خشکشویی ها برای تمیز کردن و شستن لباس ها، پوشاک و لحاف و... از حلال هایی استفاده می شود که از نوع حلال های آلی هستند؛ این نوع حلال هایی که در خشکشویی استفاده می شود بر الیاف ابریشم تأثیری ندارند و به راحتی می توان پارچه ها، لحاف ها و لباس های ابریشمی را خشکشویی کرد.

اثر قلیاها (بازها): مقاومت الیاف ابریشم در مقایسه با الیاف پشم در برابر مواد قلیایی بیشتر می باشد و شدت اثر مواد شیمیایی بر روی الیاف علاوه بر نوع حلال شیمیایی به دما و غلظت حلال نیز بستگی دارد. اثر مواد قلیایی رقیق ولی گرم بر روی الیاف ابریشم بیشتر از اثر مواد قلیایی سرد و غلیظ است به طور مثال اگر الیاف ابریشم را در یک محلول غلیظ سود سوز آور و در دمای صفر درجه ی سانتی گراد قرار دهیم آسیب کمی می بیند در حالی که اگر ابریشم را در سود سوز آور با غلظت 5 درصد و در حالت جوش بگذاریم الیاف ابریشم را در خود حل می کند.

اثر مواد اکسید کننده: مواد اکسید کننده آسیب زیادی به کالا های ابریشمی می زنند و از مواد اکسید کننده برای سفید کردن کالا های ابریشمی استفاده می شود به طور مثال آب اکسیژنه محلولی اکسید کننده است که برای سفید کردن پارچه ها مورد استفاده قرار می گیرد به همین دلیل باید دقت زیادی در هنگام استفاده از آب اکسیژنه برای سفید گری پارچه های ابریشمی داشته باشیم.

شست و شوی پارچه های ابریشمی

برای شست و شوی لحاف ها، روتختی ها و لباس های ابریشمی باید به برچسب مراقبت از آنها توجه کنید و بهتر است که آنها را به خشکشویی ببرید زیرا اگر رطوبت داشته باشند استحکام آنها کاهش می یابد ولی اگر میخواهید که آنها را در خانه بشویید باید با دست و آب ولرم و صابون رختشویی آنها را شست و شو دهید.

پارچه های ابریشمی در اثر شست و شو آب می روند به همین دلیل قبل از دوختن پارچه های ابریشمی باید آنها را شست یا خشکشویی کرد. هم چنین برای پارچه های ابریشمی فقط استفاده از سفید کننده های غیر کلردار(مثل آب اکسیژنه) مجاز است و استفاده از سفید کننده ی کلردار موجب آسیب پارچه ی ابریشمی می شود.

اتو پذیری پارچه های ابریشمی 110 تا 130 درجه ی سانتی گراد است و پارچه ها و لحاف های ابریشمی را باید پس از مرطوب شدن و در حالی که یک پارچه ی تمیز روی آنها قرار دارد اتو کرد.

قرار دادن پارچه ها، لحاف ها و روتختی های ابریشمی به مدت طولانی در شرایط مرطوب باعث آسیب دیدن پارچه توسط موجودات ذره بینی می شود. یکی دیگر از خصوصیات پارچه های ابریشمی مقاوم بودن در برابر کپک ها می باشد اما در برابر بعضی حشره ها آسیب پدیر است.