حدیث هایی از امام علی علیه السّلام****قسمت چهارم

236- هرگز از مجاهده و کوشش در اصلاح نفس خویش باز نایست زیرا چیزی سعی و کوشش تو را در این کار یاری نخواهد کرد.

منبع : غررالحکم ،ص818

237- هر قدر دانش آدمی افزایش یابد توجه انسان به روان خود بیشتر می شود و سعی و کوشش خویش را در راه تهذیب اخلاق و اصلاح نفس خود به کار می بندد.

منبع : مستدرک ،جلد2، ص310

238- اگر طالب نجات و رستگاری هستید بی خبری و غفلت را ترک گویید و پیوسته ملازم کوشش و مجاهده کنید.

منبع : غررالحکم ، ص277

فوائد مسافرت

239- برای نیل به تعالی و ترقی ، از وطن های خود دور شوید و مسافرت کنید که درسفر پنج فایده است : سفر باعث تفریح و انساط روح است و اندوه و آزردگی ها را برطرف می کند، مسافرت یکی از راه های تحصیل درآمد و تامین معاش است، مسافرت وسیله ی فراگرفتن علم و تجربه است، مسافرت به انسان آداب زندگی می آموزد و آدمی در سفر با افراد بافضیلت و خلیق برخورد می کند و با آنان دوست می شود.

منبع : مستدرک 2 ، ص22

خلاصه مسافرت یکی از تفریحات سالم و نشاط آور است و با تسهیلاتی که صنایع ماشینی برای مسافرت فراهم آورده است جوانان می توانند قسمتی از ایام فراغت سالیانه ی خود را به مسافرت اختصاص دهند و از فوائد این تفریح ثمربخش برخوردار گردند.

تحیة و سلام

240- هر تازه واردی در محیط نامأنوس، حیرت زده میشود، برای آرامش خاطر، سخن خود را به سلام آغاز کنید.

منبع : غررالحکم ، ص579

سنة الله

241- خداوند جریان امور جهان را طبق اقتضای علل آن می گرداند نه طبق رضا و میل شما . الکل، این سمّ مهلک روی نسجهای بدن ، روی مغز و اعصاب ، روی کلیه و کبد آثار نامطلوب و خطرناکی میگذارد. این خود قانون خلقت است.

منبع : غرر ص 219

می و میگسار

242- به حضرت امام علی (علیه السّلام) گفته شد که : شما عقیده دارید شرب خمر بدتر از زنا و دزدی است، فرمودند بلی و سپس استدلال کرد که شارب الخمر وقتی می  میخورد و مست می شود زنا می کند ، به سرقت دست می زند، آدم می کشد و فریضه ی نماز را ترک می نماید

منبع : کافی6، ص403

بدی و پلیدی

243- بدترین مردم کسانی هستند که دیگران از ترس شرّشان از آنان پرهیز می کنند.

منبع : مستدرک،جلد2،ص339

244- این نفوس سرکش را مقهور کنید و از خواهش های نادرستشان بازدارید که خودسر و بی قیدند. اگر خواسته های آن ها را پیروی نمایید و به تمنیات نامشروعشان جامه ی عمل بپوشید سرانجام شما را در بدترین پرتگاه می افکنند.

منبع : غررالحکم، ص138

245- شر و بدی به طور طبیعی در سرشت هر انسانی وجود دارد، اگر آدمی بر آن غلبه کند و طبع سرکش خود را مهار نماید تمایلات بد و مخرّب در پس پرده پنهان خواهد ماند، و اگر بر طبیعت خود غلبه نکند و به مهار کردن تمایلات ناروای خویش نائل نگردد، شرور و خطرات، آشکار خواهد شد.

منبع : غررالحکم ،ص105

246- عاقل آن کسی نیست که تنها نیکی را از بدی تشخیص دهد، بلکه عاقل کسی است که وقتی در مقابل دو بدی قرار می گیرد ، آن را که خطرش کمتر و شرّش خفیفتر است بشناسد، و با تن داند به شرّ کوچکتر خود را از شرّ بزرگتر مصون نگاه دارد.

منبع : بحار17، ص 116

247- حضرت امام علی (علیه السّلام) به شیخ شامی می فرمودند:  برای مردم آن را بخواه که برای خود می خواهی و با دیگران طوری رفتارکن که مایلی درباره ات آن چنان کنند.

منبع : مستدرک2،ص309

248- از وصایای حضرت امام علی (علیه السّلام) به فرزندش حضرت امام حسن(علیه السّلام) این بود که می فرمودند : ناخوشی دروغگویی از تمام ناخوشی ها قبیح تر و ناپسندتر است.

منبع : مستدرک جلد2 ص100

شرک جلی و خفی

249- مراقبت در پاک واقع شدن عمل دشوارتر از خود عمل است.

منبع : سفینه1، (رأی)،ص499

فال بد

250- فال بد یک امر واقعی و حقیقی نیست. حوادث ناگواری که در بعضی از مواقع پیش می آید در نظام خلقت علل منظمی دارد و مربوط فال بد نیست، رفتار زشت و اخلاق  ناپسند مردم است که باعث پدید آمدن پاره ای از حوادث نامطلوب می شود ، ولی جهال آنها را به حساب شومیها و فال های بد می گذارند.

منبع : نهج البلاغه فیض ص1264

نگرانی ها، تاثیر ایمان به خدا

251- آن کس که راه خطا را وجهه ی عمل خود قرار دهد حیله و تزویر، او را مخذول و منکوب خواهد کرد.

منبع : بحار جلد17ص138

252- قوام عبادت به خلوص نیت است.

منبع : فهرست غرر، ص91 و92

253- هیچ عملی از تو در پیشگاه خداوند مورد قبول واقع نمی شود مگر آن را که با خلوص انجام داده باشی.

منبع : فهرست غرر، ص91 و92

حق شفاعت،علم خداوند

254- هر شنونده ای غیر از باریتعالی از شنیدن صداهای لطیف ناشنوا استو صداهای شدید او را کر و ناشنوا می سازد و آواز های دور را نیز نمی شنود و هر بیننده ای جز خداوند از دیدن رنگهای پنهان و اجسام لطیف نابینا است.

منبع : نهج البلاغه ،خطبه64

محروم از شفاعت و عدم توبه

در روایات اسلامی میدان ترس و امید بسیار وسیع و دامنه دار است. گناهکاران هر قدر آلوده باشند نباید خویشتن را از فیض رحمت الهی ناامید بدانند . 

255- حضرت امام علی (علیه السّلام) درباره ی امید به رحمت های بی حد و حصرالهی به فرزندش فرمودند : به خداوند آن چنان امیدوار باش که اگر با گناهان اهل زمین در پیشگاه او حاضر شوی تو را ببخشد.

منبع : مجموعه ی ورّام جلد1 ص50

شقاوت و سعادت

256- خوشبخت و سعادتمند کسی است که از دیگران پند پذیرد و خود را به پاکی پرورش دهد و شقی و بدبخت کسی است که از تمایلات نامشروع و غرور خویشتن فریب خورد و به ناپاکی بگراید.

منبع : نهج البلاغه ملا فتح الله ص149

257- ذلّت و پستی و بدبختی ، درخوی ناپسند حرص و آز نهفته است.

منبع : غررالحکم ، ص96

258- حرص فراوان و طمع شدید یک انسان را می توان دلیل بدی او گرفت و به آن استشهاد کرد.

منبع : فهرست غرر، ص63

259- بدبخت و زیانکار کسی است که از سرمایه های عقل و تجربه سودی نبرد و از ذخایری که به وی عطا شده است بهره ای برنگیرد.

منبع : نهج البلاغه فیض ص 1073

260- کسیکه نفس خویش را در عرصه ی لذاتش آزاد بگذارد و به صلاح و فسادش توجّه ننماید بدبخت و دور افتاده از فیض الهی خواهد شد.

منبع : غررالحکم ،ص644

شیفته نفس اماره

261- در کشاکش انگیزه های شهوت و غضب ، عقل بشر تیره و تار می شود و فروغ خود را از دست می دهد.

منبع : مستدرک 2، ص287

262- کسیکه مالک شهوت خود نباشد مالک عقل خود نخواهد بود.

منبع : مستدرک 2، ص287

مایه اصلی شهوات

263- دارایی و ثروت مایه ی اصلی شهوات بشر است.

منبع : نهج البلاغه، کلمه ی 55

264- حضرت امام علی (علیه السّلام) درباره ی بعضی از مردم راه گم کرده و منحرف با کمیل بن زیاد سخن گفته و در ضمن فرموده اند : آنکس که علاقه ی شدید به لذت دارد و مطیع شهوت خویشتن است یا آنکس که دچار حرص شده و عاشق جمع مال و ثروت است ، این دو مراعات عواطف دینی و اوامر مذهبی را در هیچ مورد نمی نمایند. شبیه ترین موجود به این دو طبقه ی منحرف چهارپایان چراگاهست.

منبع : نهج ابلاغه ملا فتح الله ص550

مغلوب شهوت

265- آنکس که نفس خود را در شهوات ناروایش اطاعت نماید عملا به تباهی و هلاکت خویش کمک کرده است .

منبع : غررالحکم ، ص 683

266- بنده ی شهوت اسیری است که هرگز از بند اسارت رهایی نمی یابد.

منبع : غررالحکمریا، ص498

خطرات شهوت نفسانی

267- غلبه و فرمانروایی شهوت ، مصونیت اخلاقی را از میان می برد و آدمی را به وادی هلاکت و تباهی می کشاند.

منبع : غررالحکم،ص507

268- لذت هایی که باعث ندامت و پشیمانی می شوند و شهوت هایی که درد و رنج به بار می آورند فاقد خیر و خوبی هستند.

منبع : فهرست غرر،ص358

269- چه بسا یک ساعت کامروایی و شهوت ، اندوه طولانی به بار می آورد و غم و غصه فراوان در پی دارد.

منبع : وسائل،جلد4، باب و جوب غلبه ی عقل، ص29

270- خیر و خوبی یافت نمی شود در لذتی که پشیمانی به بار می آورد و شهوتی که درد و ناراحتی در پی دارد.

منبع : فهرست غرر، ص358

271- آنکس که در شهوات ، تند روی کند آفات و بلایا نیز با سرعت به سوی او می شتابد.

منبع : فهرست غرر، ص188

تسلط بر نفس اماره

272- بر شهوت خویش مسلط شو پیش از آنکه قدرت تجّری پیدا کند و به تندروی عادت نماید. چه آنکه اگر شهوت در خودسری و تجاوز نیرومند گردد مالک و فرمانروای تو می شود و به هر سو که بخواهد می کشاندت و تو در مقابل نیروی آن، تاب مقاومت نخواهی داشت.

منبع : غررالحکم، ص510

273- کسیکه شهوات خویش را محدود نماید ارزش انسانی و شخصیت معنوی خود را محافظت کرده است.

منبع : تحف العقول، ص97

274- دشمن ترین دشمنان آدمی غضب و شهوت او است. آنکس که بتواند این دو غریزه ی سرکش را مهار کند و آنها را به فرمان خود درآورد ، مقام عظیمی دارد و می تواند به اوج انسانیت برسد.

منبع : غررالحکم ص203

275- کسیکه شرافت باطنی و گوهر انسانی خود را بشناسد ، این شناسایی او را از پستی های شهوت و آرزو های باطل مصون خواهد داشت.

منبع : غررالحکم، ص710

276- کسیکه بر نفس سرکش خود حاکم باشد، شأن و منزلتش بالا می گیرد ، و برعکس کسیکه نفس شهوانیش مالک  و فرمانروای وی باشد، به ذلت و خواری دچار می شود و قدر و قیمتش پست می گردد.

منبع : مستدرک2، ص186

277- از تمایلات ناروای خود اعراض کنید و شهوات نفسانی را ترک گویید که شما را به وادی گناهکاران می کشاند و به طور غافلگیر در آغوش ناپاکی و سیئاتتان می افکند.

منبع : فهرست غرر،ص186

278- آنکس که بر تمایل جنسی خود غلبه کند و عنان شهوت را در اختیار بگیرد قدر و شرف خود را حفظ کرده است.

منبع : مستدرک2، ص287

279- خویشتن را از آلودگی لذات پلید و عوارض بد شهوات منزّه و پاک نگاهدارید.

منبع : غررالحکم، ص775

280- عجب دارم از آنکس که عواقب بد لذت های مضر را می داند چگونه از آنها دست نمی کشد.

منبع : غررالحکم، ص494

نفس شیطانی

281- بهترین و بزرگترین جنگ و مبارزه این است که آدمی با نفس سرکش خود پیکار نماید.

منبع : غررالحکم، ص220

شیطان صفت ها

282- دو رویی و نفاق آدمی ناشی از حقارت و ذلتی است که در ضمیر خود،احساس می کند.

منبع : غررالحکم ص777

تضاد و نظم جهان

283- کسیکه بر اضداد غلبه کند و آن ها را با هم سازگار نماید به مراد خویش نائل می گردد.

منبع : فهرست غرر ، ص205

پروردگار توانا با اراده ی حکیمانه خود بین نیروهای متضاد جهان ، تعادل و موازنه ایجاد کرده است و موجودات متخالف عالم را با هم هم آهنگ ساخته و مکمل یکدیگر قرار داده است و در پرتو آن به جهان با عظمت سازمان بخشیده و نظام حکیمانه ی آن را استوار ساخته است.

284- خداوند کجی اشیا را راست گردانید و حدودشان را واضح و روشن ساخت و به قدرت خود بین موجودات متضاد، سازگاری و التیام به وجود آورد و موجبات پیوستگی تقارنشان را فراهم ساخت.

منبع : نهج البلاغه ،خطبه ی 90

رازهای درونی

285- از گفتار های غیر ضروری پرهیز کن زیرا آن سخنان عیوب باطنی تو را آشکار می کند و دشمنان آرام را بر ضدّ تو تهییج می نماید.

    منبع : غرراحکم ص155

احیاء فطریات

یکی از وظایف بزرگ پیامبران الهی بیدار کردن فطریات بشر و به کار انداختن سرمایه های الهامی انسانست. حضرت امام علی (علیه السّلام) در این باره فرموده اند :

286- خداوند پیامبران خود را برانگیخت و پیاپی بین مردم فرستاد تا بشر را به اداء پیمان فطرت وادارند و نعمت های فراموش شده ی خدا را یادآوری کنند و با فعالیت های تبلیغی خود نیرو های نهفته ی عقل مردم را برانگیخته و به کار اندازند.

منبع : نهج البلاغه ملا فتح الله ص37

پزشک آگاه و امین

287- درباره ی مراجعه به طبیب حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: کسی که ناخوشی خود را از پزشکان پنهان کند به بدن خود خیانت کرده است.

منبع : غررالحکم ص663

بهداشت غذا

288- کسیکه در خوردن غذا پاکیزگی را مراعات می کند، غذا را به خوبی می جود، با داشتن اشتها از طعام دست می کشد ، و تخلیه ی روده را موقعیکه آماده می شود به تعویق نمی اندازد ، شایسته است همیشه سالم باشد و جز به مرض موت دچار بیماری دیگری نشود.

منبع: مکارم الاخلاق ، ص76

289- آنکس که محبت انواع مختلف غذاها را در دل می نشاند ، میوه های گوناگون بیماری ها را از آن می چیند.

منبع : فهرست غرر، ص14

290- کمتر خوردن مانع بسیاری از بیماریهای جسم می شود.

منبع : فهرست غرر، ص13و14

پیروزی و تجربه

291- پیروزی و غلبه در پرتو حزم و احتیاط است و احتیاط کاری به آزمودگی و تجارب بستگی دارد.

منبع : فهرست غرر، ص41

292- با مردان آزموده و صاحب تجارب همنشین باش، چه اینان متاع پرارج تجربه های خود را به گرانترین بها یعنی فدا کردن عمر خود تهیه کرده اند و تو آن متاع گرانقدر را با ارزانترین قیمت یعنی با صرف چند دقیقه وقت بدست می آوری.

منبع : شرح ابی الحدید، جلد20، ص335،کلمه ی 846

293- اگر به فرض، ما بهشت و دوزخ امیدی نمی داشتیم باز هم شایسته ی ما بود که در طلب مکارم اخلاق باشیم، چه آنکه سجایای اخلاقی از وسایل دلالت ما به راههای کامیابی و پیروزی است.

منبع : آداب النفس، جلد1، ص26

شکست و غلبه

294- ناتوان ترین مردم کسی است که از دوست یابی عاجز باشد و از او ناتوان تر کسی است که دوست به دست آورده ی خود را از دست بدهد.

منبع : نهج البلاغه ، کلمه ی 11

295- به شکست و مغلوبیتی که بر وفق انصاف و عدالت است تن در ده و آن را برای خود برگزین و از پیروزی و غلبه ای که دامنت را به ظلم و ستم لکه دار می کند اجتناب کن و خواهان آن مباش.

منبع : شرح ابن ابی الحدید ، جلد 20، ص358، کلمه ی 37

296- پیروزی نیافته آنکس که با گناه و تجاوز پیروز شده است و کسیکه با شر و بدکاری قدرت بدست می آورد و غلبه می کند در حقیقت مغلوب است.

منبع : مشکوة الانوار، ص325

روش های آلوده

297- نفس متجاوز و سرکش خویش را با ترک عادات ناپسند خوار نمایید و با انجام اوامر الهی وادارش سازید و بار غرامتهای تخلفش را بر وی تحمیل نمایید ، با ارتکاب مکارم اخلاق زینتش کنید و از پلیدی های گنماه مصونش دارید.

منبع : غررالحکم، ص407

298- خوب و بد اخلاق هر انسانی تابع روشی است که تربیت روح خود را بر آن قرار داده و در راه نیل به آن روش ، مجاهده و از آن پیروی می نماید. اگر با روش های صحیح جان خود را از پلیدی پاک کرده باشد پاک است و اگر آلوده نموده آلوده خواهد بود.

منبع : فهرست غرر، ص305

299- حضرت امام علی (علیه السّلام) در ضمن وصایای خود به حضرت مجتبی (علیه السّلام) فرموده اند : نفس خویش را به بردباری در مقابل ناملائمات عادت ده.

منبع : نهج البلاغه، نامه ی 31

300- عادت بد، دشمنی است که با قدرت بر صاحبش حکومت می کند.

منبع : غررالحکم، ص33

عادات اکتسابی

301- هرگز از مجاهده و کوشش در اصلاح نفس خویش بازنایست زیرا چیزی جز سعی و کوشش تو را در این کار یاری نخواهد کرد.

منبع : غررالحکم، ص818

302- ای مردم خودتان تأدیب نفس خویش را عهده دار شوید و از عادات ناپسندش باز گزدانید.

منبع : نهج البلاغه ،کلمه ی 351

303- عادات اکتسابی ، طبیعت دومی انسان است.

منبع : غررالحکم، ص26

بندگی و پرستش خدا

304- حضرت امام علی (علیه السّلام) بفرزندش حضرت امام مجتبی (علیه السّلام) فرموده اند:هیچ عبادتی همانند تفکر و مطالعه در مصنوعات الهی نیست.

منبع: سفینه ،((فکر)) ،صفحه 382

305- بالاتر از هر عبادتی به کار انداختن نیروی تفکر وتعقل است.

منبع: فهرست غرر،صفحه314

306- حضرت امام علی (علیه السّلام) به کمیل بن زیاد سفارش کرد که از منافقین اجتناب کن و با افراد خائن رفاقت منما، بپرهیز از اینکه به خانه ی ستمکاران رفت و آمد کنی و با آنان بیامیزی، بپرهیز از اینکه فرمانبردار آنها باشی و در مجالسشان حاضر شوی که خدایت بر تو غضب روا دارد.

منبع: مستدرک2،ص67

307- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: ارزش نیروهای روانی مردم در تحولات زندگی معلوم می شود.

منبع: نهج البلاغه،ص562