#کلید #قفل ( تعریف کلید)

کلید ابزاری است که برای گشودن قفل بکار می‌رود. کلید معمولاً از دو بخش تشکیل شده‌است. بخش اول بخشی است که وارد شیار قفل شده و با آن تطبیق دارد و بخش دوم، بخشی است که کاربر، آنرا به دست می‌گیرد. دندانه‌ها و شیارهای هر کلید معمولاً برای باز نمودن یک قفل خاص طراحی می‌گردد. با این وجود، قفل‌های ارزان قیمت، گاهی با کلیدهای متفاوت قابل باز شدن هستند. امروزه کلید، به عنوان جزء جدا نشدنی از زندگی روزمره مدرن محسوب شده و استفاده از آن در تمام دنیا شایع است. اغلب مردم، با استفاده از یک حلقه فلزی، مجموعه‌ای از کلیدهای موردنیاز خود را نگه داری می‌کنند. به این مجموعه دسته کلید گفته می‌شود.[۱]برخی از قفل‌ها (مانند صندوق امانات بانک و گاوصندوق) برای باز شدن نیاز به بیش از یک کلید دارند.[۲] تعرف کلید: کلید ابزاری است مکانیکی و اجازه باز شدن یک قفل را می‌دهد خواه این قفل مکانیکی باشد یا الکترونیکی با توجه به افزایش سرعت تکنولوِژی این صنعت نیز به نوبه خود از سرعت فزایندهای بهره گرفته و به جلو پیش می‌رود. قفل‌ها ی اتومبیل شامل کلیدهای فلزی یک طرفه یا دو طرفه می‌باشند ولی با توجه به اینکه امکان سرقت اتومبیل وجود نداشته باشد تعدد تعداد ساچمه‌های قفل در قفل استارت بیشتر از قفل‌های درب‌ها یا صندوق عقب می‌باشد.

واژه کلید از واژه (Κλειδί) یونانی به فارسی راه یافته‌است.[۳]

قدیمی‌ترین سندی که از کلید در تاریخ وجود دارد، مربوط به ۴۰۰۰ سال پیش[۴] در مصر باستان است. تصویر این کلید که یک کلید چوبی بوده بر روی یک خمره زیبا در خرابه‌های یک قصر قدیمی در مصر یافت شده‌است. یونانیان اما از کلیدهای تسمه ای و طنابی استفاده می‌کردند. بعدها صنعتگران رومی به استفاده از آهن بجای چوب پرداختند. در قرون وسطی صنعت ساخت کلید پیشرفت قابل ملاحظه‌ای نمود.[۵]

در سال ۱۸۱۸ میلادی، دولت انگلستان برای ساخت قفلی که فقط با کلید خودش باز شود، یکصد لیره جایزه تعیین نمود که نصیب فردی بنام «پرمیاچوب» گردید. در اوایل قرن بیستم، پدر و پسری آمریکایی بنام «لینوس یال بزرگ» و «لینوس یال جوان» صنعت قفل و کلید را مکانیزه نمودند و انقلابی در این صنعت بوجود آوردند.[۶]

• کلید خانگی: گونه‌ای از کلیدها که قدمت زیادی داشته و تاکنون نیز رایج مانده‌اند، کلیدهای استوانه‌ای معمولی بوده که دارای لبه‌ای با دو تا پنج برآمدگی می‌باشند. اینگونه کلید می‌تواند وارد شیار قفلهای همنوع بشود. این کلید مناسب دربهای داخلی منازل است.[۷]
• کلید یک لبه:این نوع از کلید، از نوع قبلی پیشرفته تر است. به این معنی که با داشتن شیارهایی، هر کلید فقط قادر به ورود به سوراخ قفلی از نوع خود می‌باشد. این نوع کلید تا پیش از ورود کامل به داخل قفل، اجازه چرخش ندارد.[۸]
• کلید خودرو: کلید خودروها معمولاً هم برای باز کردن قفل درب و هم برای روشن کردن خودرو کاربرد دارد. کلید بسیاری از خودروها دارای تقارن دو طرفه بوده، به گونه‌ای که جهت ورود کلید به شیار قفل تاثیری در عملکرد کلید نداشته باشد. در برخی از خودروها کلید خودرو قابلیت روشن کردن، بازکردن دربهای جلو، درب داشبورت، درب صندوق عقب و درب باک را توامان دارد.[۹]
• کلیدهای هوشمند ضد سرقت خودرو (ایموبلایزر):این کلیدها علاوه بر تطبیق مکانیکی با قفل، به تطبیق الکترونیکی نیز مجهزند. این کلیدها ممکن است از یک مقاومت الکترونیکی در داخل خود بهره ببرند که در کلیدهای گوناگون، میزان این مقاومت تغییر کند. گونه پیشرفته تر این کلیدها دارای یک فرستنده می‌باشد.[۱۰][۱۱]
• شاه کلید:اینگونه کلیدها برای این منظور ساخته می‌شوند که بتوانند چندین قفل را باز کنند. قفلهای اینچنین معمولاً کلیدهایی نیز دارند که فقط مختص به همان قفل است. این قفلها دارای دو مکانیزم مجزا برای بازشدن بوده که کلیدهای اختصاصی با مکانیزم اول و شاه کلید با مکانیزم دوم، قفل را باز می‌کنند.[۱۲] کاربرد چنین کلیدهایی در مراکز عمومی، ادارات و هتل‌ها (کلیدهای اختصاصی برای میهمانان و شاه کلید برای مدیر هتل) می‌باشد.
• کلید دولبه و چهارلبه:این نوع از کلیدها نیز بسیار شبیه به کلیدهای منزل اند. با این تفاوت که بدلیل وجود دو یا چهار دسته برآمدگی یا فرورفتگی در اطراف کلید، انجام سرقت مشکل تر می‌شود. مقاومت فیزیکی قفلهای چهارلبه (در مقابل شکستن در شیار قفل) بسیار بیشتر از انواع دیگر است.[۱۳]
• کلید لوله‌ای: اینگونه کلیدها معمولاً از سایر انواع کلید کوتاه تر بوده و قطر آنها اندکی بیشتر است. بر روی لوله آنها شیارها و برآمدگیهایی قرار دارد که با برآمدگیها و شیارهای قفل هماهنگ است. کاربرد این کلیدها در قفل دوچرخه و قفل کمد و بوفه هاست.[۱۴]
• کارت کلید: گونه‌ای از کارت هوشمند است که برای گشودن قفلهای مجهز به کارتخوان استفاده می‌شود. این کارت معمولاً پلاستیکی بوده و دارای نوار بارکد و یا نوار مغناطیسی و در موارد نادری دارای چیپ است.[۱۵]

سوئیچ اسبابی است که برای باز و بسته کردن در خودروها یا روشن و خاموش کردن موتور آنها بکار می‌رود. شکاف سوئیچ خودرو در وسط صفحه جلوی راننده قرار گرفته که توسط آن جریان برق برای روشن کردن موتور، وصل و یا قطع می‌شود. هم شکاف سوئیچ و هم کلید گرداندن شکاف را سوئیچ می‌گویند. کلید سوئیچ گرداندن و کلید درهای خودرو معمولاً یکی است. کلید صندوق عقب غالباً کلیدی جداگانه است.[۱۶]

کلید همواره در جادوگری و طلسم کاربرد داشته‌است.[۱۷]

در گذشته که شهرها دارای دروازه بودند، هر دروازه کلیدی داشت. در دوران قاجار، تهران نیز دارای کلید بود و دروازه بانان شهر، هرشب در ساعت دوازده نیمه شب دروازه‌ها زا بسته و کلید آن را برای داروغه می‌بردند. کلید شهر گاهی بصورت سمبلیک به میهمانان افتخاری شهرها تقدیم می‌شود. برای مثال لرد بیور شهردار وقت شهر لندن، کلید طلای شهر لندن را به ناصرالدین شاه هدیه داد.[۱۸]

کاربرد کلید در نشانه بسیار زیاد است.[۱۹] در نشانه قدیم بلدیه تهران کلید به عنوان یک عنصر اصلی بکار رفته بود.[۲۰] در نشانه شهر واتیکان نیز عنصر کلید بکار رفته که از داستان سنت پل (نخستین پاپ) نشات گرفته‌است.[۲۱