تاریخچه پیدایش نرم افزارهای حسابداری در ایران ( مقاله مستند )

تاریخچه پیدایش نرم افزارهای حسابداری در ایران ( مقاله مستند )

بسم الله الرحمن الرحیم
تحقیقات مستندی در خصوص تاریخچه و چگونگی پیدایش نرم افزارهای
حسابداری و مالی و انواع آنها در
ایران

  در این تحقیق و بررسی بدون هیچگونه سؤ نیت و هیچ غرضی و با احترام کامل به تمامی متخصصین و برنامه نویسان و حسابداران و طراحان نرم افزارهای حسابداری و مالی فقط و فقط می خواهیم چند نرم افزار حسابداری را با یکدیگر از لحاظ میزان کارآئی و قیمت آنها مقایسه و بررسی نموده تا انشا الله تمامی دوستان عزیزی که اگر تخصص های مالی ندارند نسبت به نرم افزارهای حسابداری به اشرافی مطلوب رسیده و با دید باز و آگاهانه نرم افزارهای مایل به طبع خود را انتخاب و تنها دعا گوی ما باشند .

اگر نام نرم افزارها و یا شرکتهایی برده می شود صرفا به جهت نقد و بررسی و مقایسه آنها با یکدیگر بوده و نویسنده مطلب به هیچ وجه سؤ نیتی نداشته و اهانتی به آنها ننموده و اتفاقا زحمات همکاران خود را در این عرصه قدر نهاده و دست تمامی زحمت کشان این عرصه ( طراح و برنامه نویسان سیستمهای حسابداری و مالی ) را با کمال افتخار بوسه می زند که این کمترین قدر دانی از زحمات این عزیزان است :

ابتدا لازم است جوانان عزیز و دوستان گرامی در خصوص تاریخچه به وجود آمدن اولین سیستمها و نرم افزارهای حسابداری رایانه ای تا 2 دهه قبل ( 20 سال گذشته تا حال ) بطور واقعی و مستند آشنا شوید نه آنکه هر فرد و یا هر شرکتی برای تبلیغات و جلب نظر دیگران می فرمایند ما اولین هستم وووو ..... و چون هر شرکت یا فردی می گوید ما اولین هستیم که نرم افزار حسابداری نوشته ایم پس کمی به عقب برمی گردیم که با تحقیق و اسناد و مدارک معتبر تاریخی ببینیم که واقعیت چیست :

از سال 1360 آغاز می کنیم در آن زمان رشته کامپیوتر در دانشگاهها وجود نداشت و تنها یک مرکز آموزشی در تهران به نام مرکز کامپیوتر شهید شمسی پور در میدان ونک خیابان برزیل در این رشته دانشجوی آزاد می پذیرفت و آموزش می داد .

از اولین سیستمهای عامل که کامپیوتر ها و نرم افزارهای رایانه ای را راه می انداخت سیستم عامل Dos استفاده شده و اولین زبانهای برنامه نویسی تحت سیستم عامل Dos که مورد آموزش و استفاده قرار می گرفت زبانهای cobol / pl1 / fortran و بعد c / pascal و بعد basic و بعد foxpro / quatropro برای برنامه نویسی استفاده می شد .

به علت آنکه زبانهای برنامه نویسی و یاد گیری آنها بسیار دشوار بود متخصصین برنامه نویسی نیز در کشور بسیار اندک و شاید به تعداد انگشتان دست هم نبود .

از آنجا که کامپیوتر یک وسیله حسابگر سریع و دقیق بود افرادی که برنامه نویسی می دانستند سعی کردند نرم افزارهایی بنویسند که در امور حسابداری و مالی از آن کمک گرفته و برنامه هایی بنویسند که عملیات حسابداری و محاسبات را بیشتر کامپیوتر انجام دهد .

افراد زیادی نرم افزارهای حسابداری مختلفی ابتدا برای ادارات و سازمانهای مختلف نوشتند و بعد سعی کردند این نرم افزارها را به بازار و میان مردم آورده و مشاغل دیگر هم از این نرم افزارها استفاده نمایند .

بطور دقیق نمی توان گفت که واقعا اولین نرم افزار حسابداری در ایران را چه کسی نوشته و نام آن چه بوده است چون در آن زمان مثل الان نرم افزارها نام خاصی نداشتند و برنامه نویسان آنها هم یا متخصصین بسیار نخبه ای بودند که نمی شد به راحتی آنها را در کوچه و خیابان دید و شناخت و یا دسترسی به آنها بسیار مشکل بود .

اما به جرات و با تحقیقات موثق متکی به منابع واقعی / می توان گفت که از اولین نرم افزارهای حسابداری نوشته شده در ایران نرم افزار حسابداری ACC بود که فقط ( ثبت سند حسابداری و دفتر روزنامه و دفتر کل و دفتر تفصیلی و یک تراز آزمایشی 4 ستونی داشت ) حجم این نرم افزار حدودا 09 / 1 مگابایت بوده و تنها روی یک دیسکت فلاپی جا می گرفت و به رایگان در اختیار همه قرار داشت این نرم افزار حدودا 4 سال بسیار محبوب و مورد استفاده شرکتها افراد و سازمان ها قرار گرفت ( هنوز هم بسیاری از حسابداران آن را به خوبی می شناسند ) این نرم افزار حسابداری به زبان Foxbase که نسخه های ابتدایی زبان برنامه نویسی Foxpro بود توسط آقای منصور بروجردیان طراحی و برنامه نویسی شده بود .


نام آقای منصور بروجردیان در نرم افزار حسابداری فوق و تاریخ ایجاد و کامپایل فایل های نرم افزار که در سال 1368 انجام گرفته است ( در سالی که هیچ نرم افزار حسابداری موجود نبوده ) خود سند بسیار معتبر و گویایی بر این ادعاست که هنوز هم موجود است .

بعد ها افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر هم وارد عرصه برنامه نویسی نرم افزارهای حسابداری شده و از پیشگامان این عرصه می توان به ترتیب واقعی متکی به اسناد زنده و بسیار معتبر از نرم افزارهای :

حسابداری مستوفی
- نرم افزار حسابداری چرتکه
- نرم افزار حسابداری برلیان
- نرم افزار حسابداری رایورز
- نرم افزار حسابداری پارس سیستم
- نرم افزار حسابداری پارسا 2000
- نرم افزار حسابداری نوین
- نرم افزار حسابداری ناپال
- نرم افزار حسابداری خیام
- نرم افزار حسابداری شایگان
- نرم افزار حسابداری رایانگان فردا
- نرم افزار شماران سیستم
- نرم افزار حسابداری آوین تک
- نرم افزار حسابداری سینا پیوند

نام برد .


توضیح مهم : ( اسامی یاد شده بطور مستند و واقعی بوده که از سال 1370 دارای نرم افزار حسابداری بوده اند و حضورشان در جامعه تایید شده بوده و دارای سوابق درخشان نرم افزارهای حسابداری و مالی هستند که قطعا تا زمانی که می خواستند نرم افزار خود را آماده کرده و به بازار ارائه نمایند حتما از 3 سال قبل از این تاریخ وجود داشته اند و مشغول کار بوده اند .

سند زنده این اسامی و استناد آن ماهنامه ( حسابدار ) از انجمن حسابداران خبره ایران شماره 120 در تیر ماه سال 1376 می باشد ) .

نرم افزارهای حسابداری نامبرده شده فوق همگی تحت سیستم عامل Dos نوشته شده و برخی از آنها بعد از مدتی و با آمدن سیستم عامل Windows نرم افزارهای خود را یا با آن سازگار نمودند و یا مجددا آنها را در محیط سیستم عامل Windows بازنویسی کردند .

بطور مستند و واقعی اولین نرم افزار حسابداری که تحت سیستم عامل Dos بود و مجددا در محیط Windows بازنویسی شد نرم افزار ( حسابداری ناپال ) از شرکت ایده آل سیستم بود و بعد از آن نرم افزار حسابداری رافع و بعد تدبیر و......

پس طبق اسناد و شواهد بسیار معتبر و زنده هیچوقت اولین یا حتی دومین یا حتی پنجمین نرم افزار حسابداری تحت Windows نرم افزار حسابداری دیگری مثل ( حسابداری هلو / فراپیام / شایگان / حسابرس / رایین / پیوست / تدبیر / هماهنگ /ووو.... ) نبوده است .

و به همین ترتیب و همانطور که گفته شد شرکتها و یا افرادی که دارای نرم افزار حسابداری بودند نرم افزارهای خود را یا با Windows سازگار نمودند و یا مجددا آنها را در محیط سیستم عامل Windows بازنویسی کردند و تعدادی شرکت و یا نرم افزار جدید هم در این برهه برای نخستین بار شروع به برنامه نویسی نرم افزار حسابداری نمودند .

( متاسفانه در تبلیغات اکثر شرکتهایی که دارای نرم افزار حسابداری هستند عنوان شده است که آنها اولین نرم افزار حسابداری و یا نرم افزار حسابداری تحت Windows را نوشته اند و تا آنجا که بنده تحقیق موثق نموده ام حدودا 12 شرکت گفته اند که ما اولین هستیم !!!!!)

یعنی 12 شرکت اولین داریم !!!

و هیچ شرکتی دومین یا سومین یا چهارمین نیست !!!!! همه آنها اولین هستند !!!!! و باز هم متاسفانه هیچ فرد کارشناس و یا محققی هم تا به حال جلو نیامده تا از هر کدام از آنها که این ادعای اولین را دارند بخواهد تا اگر واقعا اولین شرکت و یا اولین نرم افزار در حرفه حسابداری را آنها نوشته اند / آن را با ارائه اسناد و شواهد معتبر اثبات کنند و این اولین بودن همه آنها تا کنون ادامه یافته است !!! )

اینجانب به ضرص قاطع و بنا به تحقیقات مستند و بسیار موثق و شواهد زنده اثبات نموده ام که اولین نرم افزار حسابداری در ایران با نام ACC توسط آقای مهندس منصور بروجردیان نوشته شده است و تاریخ ایجاد و کامپایل فایل های این نرم افزار حسابداری سال 1368 شمسی را نشان می دهد و اگر کسی در سراسر ایران نرم افزار حسابداری ای می شناسد که تاریخ ساخت آن قبل از سال 1368 شمسی است بسیار مشتاق هستم که آن را نیز با اسناد و مدارک معتبر و شواهد زنده به اینجانب نشان دهد و هم به تمامی دوستان عزیز اثبات نماید .

از شرکتها و یا نرم افزارهای جدیدی که کاملا تحت Windows برنامه نویسی شدند و قبل از آن فاقد هر گونه نرم افزار حسابداری حتی تحت Dos بودند و یا حتی بعضا هنوز وجود نداشته اند که در این زمینه کار کرده باشند و بعد ها شرکتی تشکیل داده و به کمک متخصصین خود وارد عرصه طراحی و برنامه نویسی نرم افزارهای حسابداری و مالی شدند می توان به نرم افزارهای ذیل اشاره کرد :

- نرم افزار حسابداری رافع ( تحت Dos هم داشته است )
- نرم افزار حسابداری حسابدار
- نرم افزار حسابداری حسابرس
- نرم افزار حسابداری تدبیر
- نرم افزار حسابداری حسابگر
- نرم افزار حسابداری پیشرو
- نرم افزار حسابداری فراپیام
- نرم افزار حسابداری فراگستر
- نرم افزار حسابداری توازن
- نرم افزار حسابداری نماد ایران ( تحت Dos هم داشته است )
- نرم افزار حسابداری طراح سیستم
- نرم افزار حسابداری حسابیار
- نرم افزار حسابداری رایین
- نرم افزار حسابداری هلو
- نرم افزار حسابداری سیماد
- نرم افزار حسابداری سیاق ( تحت Dos هم داشته است )
- نرم افزار حسابداری نفیس
- نرم افزار حسابداری پازار
- نرم افزار حسابداری آسمان
- نرم افزار حسابداری سکه
- نرم افزار حسابداری پیوست
- نرم افزار حسابداری پاتریس

هرکدام از این نرم افزارها دارای کارآئی ها / مزایا و معایب مختلف بوده و هرکدام قیمت های متفاوتی داشته و به فروش رسیده اند .

در بحث کارآئی های نرم افزارهای حسابداری به نکات مهمی می توان اشاره نمود و آن این است که پدید آورنده گان این نرم افزارها آنها را به چند دسته تخصصی تقسیم نمودند مثل :

- سیستم حسابداری مالی
- سیستم حسابداری انبار یا انبارداری
- سیستم خرید و فروش و صدور فاکتور
- سیستم صندوق و بانک و عملیات چک
- سیستم حسابداری حقوق و دستمزد
- سیستم بودجه و گزارشات
- سیستم خرید داخلی و بازرگانی و تدارکات
- سیستم حسابداری صنعتی و قیمت تمام شده
- وووو.....

.و افراد یا اشخاص و یا شرکتهایی که خواستار هریک از این سیستمها هستند می توانند هریک را جداگانه خریداری نموده و چنانچه همه را با هم بخواهند می توانند تمام این سیستم ها را یکجا خریداری نموده و داشته باشند .

وقتی که تمامی این سیستم ها در یک پکیج گنجانده شود و با هم در ارتباط و اصطلاحا Link باشند آن را یک (( سیستم حسابداری یکپارچه )) می نامند .

سیستم یکپارچه حسابداری بدان معناست که بطور مثال شما فاکتور خرید کالایی را در سیستم خرید ثبت می نمایید نرم افزار بطور اتوماتیک سند حسابداری آن را صادر و در حسابهای مربوط به خرید کالا و حساب فردی که از او کالا خریداری شده است ثبت های لازم را انجام داده و هم زمان و بطور اتوماتیک تعداد و قیمت کالای خریداری شده را به کاردکس این کالا در انبار منتقل و به موجودی این کالا به تعداد فاکتور خرید اضافه می نماید و همچنین بطور اتوماتیک وجه و یا چک پرداخت شده جهت کالای خریداری شده که به فروشنده تسلیم شده است را بطور اتوماتیک در سیستم نقد و یا بانک و چک عمل نموده و سند اتوماتیک حسابداری آن در دفاتر عمل شده و تسویه انجام پذیرفته و گزارشات مالی اعم از حسابهای دفاتر / حساب اشخاص / موجودی کالا / ترازنامه / سود وزیان و .... کل گزارشات مالی در همان لحظه به روز می شوند .

اگر شرکتها بخواهند که این عملیات به شرح فوق بطور کاملا اتوماتیک انجام شود بایستی تمامی سیستم های نام برده شده فوق را از شرکت ارائه دهنده خریداری نمایند بطور مثال اگر فقط سیستم حسابداری مالی داشته باشند و سیستم انبارداری نداشته باشند این عملیات انجام نخواهد پذیرفت .

پس خریدارانی که می خواهند این عملیات اتوماتیک انجام شود به نوعی یا مجبور و یا ترغیب به خرید سایر سیستمهای آن شرکت خواهند شد .

و زمانی که مجبور به خرید باشند شرکت ارائه دهنده نرم افزار هر قیمتی که به آنها بدهند استفاده کننده گان قبلی شان مجبورند که بخرند وگرنه کار و فعالیت شرکت و موسسه آنها مختل و شاید از هم گسیخته شده و مشکلات بسیار زیاد و جبران ناپذیری برای شرکت استفاده کننده به بار آورد .

در نوع کارآئی های این نرم افزارها نکته بسیار قابل توجه و قابل تعمقی وجود دارد که به آن نکته بیش از نکات دیگر باید توجه داشت و آن این است که متاسفانه در طراحی و برنامه نویسی اکثر نرم افزارهای حسابداری نام برده شده استانداردهای حسابداری دوبل و دو طرفه با رعایت طریقه تحریر دفاتر قانونی رعایت نشده فلذا نمی توان آنها را برای شرکتهایی که می خواهند حسابداری استاندارد داشته و در انتهای کار و سال مالی دفاتر قانونی خود را از روی نرم افزار حسابداری تحریر و برای رسیدگی به اداره دارائی و تشخیص مالیات ارائه دهند مورد استفاده قرار داد .

و به اصطلاح اکثر این نرم افزارها بازاری و فروشگاهی بوده و فقط با دید صدور فاکتور برای مشتریان و کنترل حساب مشتری و چکهای صادر شده و کنترل موجودی صندوق و کالاهای موجود در انبار نوشته شده و از استاندارد های حسابداری دوبل و دو طرفه و دفاتر قانونی غافل شده اند .

و البته برخی از آنها هم این استاندارد ها را رعایت نموده و دارای دفاتر قانونی و دوبل بوده و برخی دیگر خوشبختانه هم با دید بازاری و فروشگاهی و هم با دید حسابداری دوبل استاندارد نوشته شده اند و هر دو عمل را می توانند انجام دهند .حال از این به بعد وارد بحث مهم ( قیمت نرم افزار ) خواهیم شد .

از زمان پیدایش نرم افزارهای حسابداری و مالی و یا کلا هر نرم افزار در هر زمینه ای در ایران تا به حال هیچ نهادی و یا هیچ سندیکا و یا انجمنی جهت نرخ گذاری بر روی نرم افزار نبوده است و تقریبا هیچ کنترلی بر روی نحوه و نوع قیمت گذاری بر روی نرم افزار در ایران وجود ندارد .

این خود شرکتها و مؤسسات تولید کننده و پدید آورنده نرم افزار هستند که معمولا با در نظر گرفتن هزینه های تولید و برنامه نویسی و جانبی و میزان سود خود و حفظ توان رقابت با شرکتها و مؤسسات مشابه اقدام به سیاست گذاری نرخ های خود نموده و قیمت نرم افزارهای خود را تعیین می نمایند .

نرم افزارهای حسابداری که به صورت سیستم به سیستم و جداگانه از یکدیگر فروخته می شوند معمولا از قیمت های 000 / 100 تومان شروع و تا قیمت های 000 / 000 / 20 تومان بوده و سیستم های حسابداری که به صورت یکپارچه فروخته می شوند معمولا از قیمت های 000 / 200 تومان شروع و تا قیمت های 000 /000 / 180 تومان هم اکنون به فروش می رسند .

همانطوریکه بیان شد در ادامه این قسمت که بی ربط به رقابت این نرم افزارها با یکدیگر هم نیست لازم است که بدانید نرم افزارهای نام برده شده همانطوری که هر کدام دارای کارآئی های مختلف هستند / دارای قیمت های متفاوتی نیز هستند .

به نظر اینجانب نرم افزار های حسابداری موجود را هم به لحاظ کارآئی و هم به لحاظ قیمت می توان به 3 دسته و گروه عمده تقسیم نمود :

1 –گروه اول ( شامل نرم افزارهای حسابداری بسیار گسترده و بسیارگران )

2 –گروه دوم ( شامل نرم افزارهای حسابداری متوسط و تقریبا گران )

3 –گروه سوم ( شامل نرم افزارهای حسابداری کوچک و ارزان )

و همچنین استفاده کننده گان از این نرم افزارها / هم به لحاظ وضع مالی شرکت خود و توانایی پرداخت هزینه خرید نرم افزار حسابداری و هم به لحاظ نوع کارشان نیز به 3 گروه عمده تقسیم خواهند شد :

1 – گروه اول ( شامل کارخانجات / ادارات / سازمانها / نهاد ها / و مشاغل بسیار گسترده و بزرگ )

2 – گروه دوم ( شامل شرکتها / کارگاهها / فروشگاههای متوسط )

3 – گروه سوم ( شامل فروشگاههای کوچک / مغازه داران / کسبه جزء )

کاملا بدیهی است فردی که صاحب فروشگاه کوچکی در خیابان استانبول بوده و یک بوتیک لباس فروشی جزئی دارد نه توان خرید نرم افزار های حسابداری بسیار گران را دارد و نه نوع کار ایشان به صورتی است که نیاز به چنین نرم افزار گسترده ای داشته باشد .

پس بطور اتوماتیک این کاسب به دنبال نرم افزاری در گروه نرم افزارهای حسابداری ارزان قیمت به دنبال نرم افزار مورد دلخواهش به جستجو می پردازد .و بلعکس کارخانه جات و شرکتهای بسیار بزرگ و گسترده ای مثل ایران خودرو و سایپا یا وزارتخانه ها بعلت گستردگی کار خود و یا مسائلی دیگر معمولا به دنبال نرم افزارهای حسابداری بسیار گسترده که بتواند کار گسترده آنها را انجام دهد رفته و طبیعتا به علت وضع فوق العاده خوب مالی اینگونه شرکتها و ادارات و اینکه هزینه خرید نرم افزار را شخص پرداخت نمی کند / قیمت نرم افزار حسابداری برایشان مهم نیست که چقدر باشد بنده خود شخصا دیده ام شرکتی نیمه دولتی برای خرید یک نرم افزار حسابداری تقریبا 000 / 000 / 270 میلیون تومان پرداخت کرد !!

البته نا گفته نماند که نرم افزار حسابداری در حد 000 / 000 / 2 تومان هم کار این شرکت را انجام می داد .در هر صورت تصمیم مدیران مالی این شرکت اینگونه بود که این مقدار هزینه کنند !! چرا ؟ بماند !

البته نمی توان گفت به طور 100 در 100 هر نرم افزار حسابداری بسیار گران / خیلی خوب و عالیست و هر نرم افزار حسابداری ارزانی خیلی بد و بی ارزش است چون به دلیل همان قیمت گذاری نرم افزار که توسط پدید آورنده اش صورت پذیرفته یکی مایل است که نرم افزار حسابداریش را 100 میلیون تومان بفروشد و دیگری دوست دارد مشابه همان نرم افزار شاید هم قدری بهتر از آن را 50 هزار تومان بفروشد و این مسئله میزان کارآئی نرم افزار را تعیین نمی کند .

بسیار دیده ایم نرم افزار حسابداری که 50 هزار تومان خریداری شده به مراتب کامل تر و بسیار بهتر و کارآمد تر از نرم افزاری بوده است که 10 میلیون تومان قیمت داشته است .

----------------------------------------------------------------

منابع و ماخذ استنادی برای این مقاله مطالعاتی و تحقیقی :

1 - ماهنامه حسابدار - شماره 120 و شماره های قبلی آن از انجمن حسابداران خبره ایران
2 - آرشیو اطلاعات برنامه نویسان - دانشگاه شهید شمسی پور - تهران
3 - آرشیو اطلاعات شورای عالی انفورماتیک ایران
4 - بررسی فنی و تخصصی نرم افزار حسابداری ACC از نظر تاریخ کامپایل و ایجاد فایلهای برنامه
5 - مصاحبه و پرسش و تحقیق از اساتید قدیمی برنامه نویسی و حسابداری بین سالهای 1365 تا 1370 هجری شمسی
6 - نگاهی به تاریخچه شرکت ( اینتوایت آمریکایی ) بین سالهای 1986 تا 1989 میلادی / در حالیکه در سال 1989 شرکت اینتوایت آمریکایی نرم افزار حسابداری بنویسد / در سال 1987میلادی یعنی 2 سال قبل تر از سال 1989 میلادی / در ایران نرم افزار حسابداری یکپارچه توسط آقای منصور بروجردیان نوشته شده بوده و این سند محکم ترین سندیست که اثبات می کند اولین نرم افزار حسابداری در جهان توسط یک ایرانی به نام ( منصور بروجردیان ) طراحی و برنامه نویسی شده است .
7 - پایان نامه کارشناسی ارشد ( ایمان چگونیان ) دانشگاه اصفهان سال 1391
8 - دکتر علی سعیدی - استادیار دانشگاه تیلرز ( انگلستان ) - مقدمه ای بر کتاب اصول کار با نرم افزارهای مالی و حسابداری ( ص 22 -1391 )