آموزش برق کشی ساختمان

مقدّمه

ابتدا به بررسی حفاظت ایمنی درکارگاه برق ونکات ایمنی درکارگاه برق ومعرفی وسایل مورد نیازو...وبعدهم به اموزش اتصاشل مدارات الکتریکی ومعرفی مدارات الکتریکی می پردازیم.(کلیه نقشه مدارات دراخر)

فصل اوٌل

((حفاظت وایمنی درکارگاه برق))

یک برقکارهنگام انجام کاردرسیاری ازوضعیت وموقعیت خطرناک قرارمی گیرد.مقداری ازاین وضعیتها درصورت مهارت ورعایت نکات ایمنی توسط شخص برقکاررفع ومقداری نیزبارعایت نکات ایمنی درمدارات دستگاه ها مرتفع می گرددبه منظورافزایش ایمنی وحفاظت اشخاص درمقابل برق کرفتگی از روشهای مختلفی استفاده می شود که عبارتنداز:‏

1)استفاده ازسیستم ارت(اتصال به زمین):دراین روش توسط سیمی بدنه ی فلزی(کلاً قسمتهای فلزی دستگاه هارابه زمین وصل می کنند)جهت بوجود اوردن این اتصال ازدوشاخه وپریزارت داراستفاده می شود.دراین روش اتصال بدنه های خفیف به زمین انتقال داده می شود(سیم زمین را ازصفحه یا میله ای که درزیرزمین کارگذاشته می شود،می گیرند.)سیم ارت راباslیاpE نشان می دهند.ورنگ آن سبزوزرد می بباشد.

2)وصل سیم نول به بدنه دستگاه ها

3)استفاده ازلتاژکم باترنسفورماتورکاهنده

4)استفاده ازترانس ایزوله یا یک به یک

5)عایق نمودن محل دستگاه ها یا محل کار

6) استفاده ازکلیدحفاظتیFI(کلیدخطای جریان)

7) استفاده ازکلیدFu(خطای ولتاژ)

مقاومتالکتریکی بدن انسان بادرنظرگرفتن وضعیت مختلف آن از1300تا3000اهم می باشد.(درصورت زخمی یاخیس بودن این مقدارتاصفرکاهش می یابد.)حداقل جریان و ولتاژخطرناک50mA میلی امپرباولتاژ65ولت می باشد.

ضمناًبرق جریان متناوب خطرناک ترازجریان مستقیم است.وجهت افزایش حفاظت شخصی استفاده ازدستگاه کفش ولباس کارتوصیه می گردد.

همچنین دلیل اوردن سیم فازبه کلید ودادن فازبه ته لامپ

جنبه حفاظتی داشته وبرای جلوگیری ازبرق گرفتی می باشد.برای حفاظت مدارات درمقابل جریانهای بیش ازحدمجازازفیوزها استفاده می شود.

((فیوز))

فیوزها مصرف کننده های الکتریکی را(مدارات)درمقابل اتصال کوتاه یا جریان اضافی محافظت می کنند. فیوزهاهمانندتمام قطع کننده هادرمداربصورت سری قرار می گیرند.علامت الکتریکی فیوزبصورت(دراخرین صفحه در تیترتوضیح علائم اختصاصی درجدول توضیح داده می شود)نوع استفاده،فیوزهادارای انواع مختلفی می باشندکه عبارتنداز:

1) فیوزهای مغناطیسی(اتوماتیک)

در فیوزهای مغناطیسی به طورمعمول دوعصرمغناطیسی وحرارتی وجود دارد.عنصرمغناطیسی(رله مغناطیسی)این فیوزهااتصال کوتاه(افزایش انی جریان)وعنصرحرارتی ان اضافه بارتدریجی(افزایش تدریجی جریان)راقطع می کند.دونوع معمول فیوزهای اتوماتیک عبارتنداز:

الف) فیوزآلفا:که برروی پایه فیوزنصب می شودودردکمه قطع ووصل دارد.

ب)کلید فیوزمینیاتوری:این فیوزبصورت تک فازوسه فازساخته می شودودارای یک کلیدقطع ووصل می باشدجریان فیوزها برروی بدنه انها نوشته می شود.(علاوه برکلیدرله مغناطیسی وحرارتی دارند)

2) فیوزهای فشنگی : فیوزهای فشنگی یاذوب شونده(حرارتی)دونوع اند:

الف)تندکار(فرز،روشنایی):ازاین فیوزهادرمدارات روشنایی استفاده می شود.این فیوزافزایش جریان رادرزمان کمتری نسبت به فیوزموتوری قطع میکند.علامت ان برروی بدنه فشنگ بصورت glمی باشد.

ب)کندکار(موتوری،تنبل):این فیوزجریان بیشترازحدمجازرادیرترازفیوز روشنایی قطع می کند.ازاین فیوزدرراه اندازی الکتروموتورها به منظورتحمل جریان استارت استفاده می شودبه همین منظوربه ان فیوزموتوری گفته می شودو علامت روی بدنه فشنگ ان بصورت Gمی باشد. فیوزهای فشنگی ازسه قسمت تشکیل شده اند.

الف)کلاهک فیوز:قسمت داخلی ان فلزی وخارجی ان چینی می باشد.کلاهک به پایه پیچ می شودوشیشه پشت ان رنگ پولک رانشان می دهد

ب)فشنگ:عامل اصلی درحفاظت مدارمی باشددرداخل ان ازسیم حرارتی که درمقابل افزایش جریان بیش ازحدمجاز،ذوب شده وارتباط راقطع می کند.ازانجایی که عمل قطع جریان همراه جرقه می باشدجهت خفه (خاموش)وخنک کردن جرقه درداخل فشنگ ازخاک نرم کوارتزهمراه براده های سرامیک استفاده می شود.جریانی که سیم ذوب شونده فیوزمی تواندتحمل کند(جریان مجاز)برروی بدنه فشنگ نوشته می شود.همچنین جهت تسریع درکار، جریان مجاز فیوزهاراکدبندی نموده وهریک رابارنگ خاصی مشخص می کنندبه همین منظورازپولک های رنگی که برروی فشنگ نصب شده استفاده می شود.(ازشیشه پشت کلاهک،پولک مذکوردیده می شود.و در صورتی که سیم فیوزذوب شده باشدپولک به پایین می افتد.)

ج)پایه فیوز:نگاه دارنده ی کلاهک همراه فشنگ بوده وبصورت بوکسی وکتابی ساخته می شود.ازانجایی که سایزفشنگها درجریان بالاتر،بزرگتراست.پایه فیوزهانیزبه بزرگترباشد.(مواردی که برفیوزهای فشنگی رادر نوع مداری که سیار ضریف وکوچک است می سازند.)

3) فیوزهای توان بالا(NH):

ازفیوزهای NHبرای شبکه های فشارضعیف باتوان زیاداستاده می شوداین فیوزهارافیوزکاردی می گویند.

برای جازدن ودراوردن فیوزهای کاردی ازفیوزکش استفاده می شود.

4) فیوزهای فشارقوی(HH):ازاین نوع فیوزهابرای ولتاژوتوان بالا استفاده می شود.

(درNHوHHحرف سمت چپ برای ولتاژوحرف سمت راست برای توان می باشد.)

((فصل دوم))

فلزکاری،ابزارشناسی:

فلزکاری:شامل برش کاری،سوهان کاری،پرداخت،اندازه گیری،کشیدن خطوط ونقشه روی قطعه کار،سوراخ کاری،قلاویزکاری،حدیده کاری وفلزرابه صورت های مختلف دراوردن به همین منظورآنرا مادرصنعت می نامند.

ابزارهای مورداستفاده درفلزکاری راازجنس فولاد ابزارکم کوبین می سازند.وابکاری می کنند.

مهمترین این ابزارها عبارتنداز:

چکش:جهت وارد کردن ضربه استفاده می شود.وبصورت:الف)کروی ب)تبری ج)تیشه ای ساخته می شود.

انبردست:برای محکم گرفتن اشیاء وبریدن سیم ها استفاده می شود.شامل انبردست،دم باریک،سیم چین،سیم لخت کن و...می باشد.

اچار:برای بازوبسته کردن پیچ ومهره استفاده می شود.وشامل اچارتخت،فرانسه،رینگی،بوکس،مغزی(آلن،شش پر)وپیچ گوشتی می باشد.

سوزن خط کشی :ساده وسرکج –سوزن خط کشی پایه دار(ازسوزن خط کش پایه داربرای کشیدن خطوط موازی استفاده می شود.)

سمبه نشان:برای گذاشتن نشانه برروی فلزات استفاده می شود.شامل:الف)سمبه مرکزنشان(هنگام استفاده ازپرگاریامترازاین سمبه استفاده می شود.)ب)سمبه خودکار(بدون استفاده ازچکش نشانه گذاری می کند.)ج)سمبه انگشتی (جهت داخل وخارج کردن پین ها استفاده می شود.)د)سمبه جفت کردن(جهت سنتزیاجفت کردن)سوراخ های دوقطعه کار استفاده می شود.

ارّه اهن بر:برای بریدن فلزات استفاده می شودودردونوع دستی وماشینی (برقی)و درنوع دستی شامل کمان ارّه،تیغه ارّه وپیچ خروسک می باشد.جنس تیغه اره ازفولاد سخت وشکننده می باشد،هنگام برشکاری توسط اره بایدجهت دندانه ها روبه جلو و تیغه اره باسطح کارزاویه 30ْداشته باشد.تعداددندانه های تیغه اره درهراینچ 14(کارهای سخت وضخیم)-18(بریدن فولادسخت)-24(برای بریدن اهن،مس،برنزولوله های معمولی)-32(برای بریدن فولادهای خیلی ظریف مانندلوله های نازک مسی،ورقه های فلزی)دندانه می باشد.ازهریک برای کارخاصی استفاده می شود.

گونیا: جهت کنترل زوایا وتعیین مرکزدایره ها استفاده می شودوشامل:الف) گونیاتخت یاساده:برای کنترل زاویه 90ْومعروف به گونیای فارسی می باشد.ب) گونیای مرکزیاب:برای تعیین ویافتن مرکزمیله هاوصفحات گرداستفاده می شود. ج) گونیای مرکب(از زاویه سنج ونقاله وخط کش تشکیل شده است.)

پرگار: برای کشیدن دایره وانتقال اندازه استفاده می شودودونوع است:1)پرگارخط کشی2)پرگاراندازه گیری:خودشامل)1) داخلی(داخل سنج)(2)خارجی(خارج سنج)

قلم: برای براده برداری،بریدن قطعات فلزی یا ایجادشکاف درقطعات فلزی بکارمیرود.نوع معمول ان قلم تخت برای بریدن ورق ها ومیله های نازک استفاده می شودوزاویه نوک ان60ْ می باشد.

گیره فلزکاری:جهت محکم نگهداری قطعه کارشامل:فک ثابت،فک متحرک،دسته کمان می باشد .ارتفاع گیره بایدطوری باشدکه وقتی کارگردست خودراشت کرده وزیرچانه قراردهد،ارنج اوبرروی گیره باشد.

میزکار:جهت نصب گیره وانجام عملیات فلزکاری استفاده می شود ارتفاع ان ازسطح کارگاهCm80 باشد.

سوهان: جهت براده برداری فلزات استفاده می شودودارای اج(1)یک آجه جهت ساییدن مواد نرم مانند(الومینیوم،کائوچو،چدن،لاستیک سخت وازسوهان دوآجه جهت ساییدن مواد سخت مانند چدن خشک،اهن و...وازسوهان آج درشت درنجاری استفاده می شود.سوهان ها ازنظرسطح مقطع(شکل ظاهری)عبارتنداز:سوهان تخت-چهارگوش(مربعی)-مثلثی(سه گوش)-گرد-نیم گرد.برای پاک کردن سوهان های آج درشت ازبرس سیمی،ورق فلزی نرم و برای سوهان های ریزازقطعه چوب،ورق برنجی استفاده می شود.

مته: برای سوراخ کاری استفاده می شودشامل نوک،قطر،طول،ساق وبدنه می باشد.انواع مته ها ازنظرشکل ظاهری عبارتنداز: مته ساق استوانه ای برای قطرهایmm 16،مته ساق مخروطی برای قطرهای بزرگترازmm 16،مته باساق چهارگوش،(برای بستن مته های ساق مخروطی به دریل،درقطرهای زیادمستقیماََوقطرهای کم ازکلاهک استفاده می شود)زاویه بین مته برای فلزات نرم کم وبرای فلزات سخت زیاد می باشد.بعنوان مثال:الومینیوم90ْوبرنز115ْواهن وپروفیل117ْو فلزاتسخت مثل فولاد120ْالی130ْ.

شیارهای روی مته که برای خارج کردن براده به بیرون روی بدنه مته ایجاد شده تعداد ان برای فلزات نرم کمتراست وبلعکس.سرعت چرخش ومیزان پیشروی مته به قطرمته وجنس قطعه کاربستگی دارد،هرچقدرقطرمته بزرگتر وجنس قطعه کارسخت تر باشدسرعت چرخش مته که باید توسط دریل انجام می گیرد،باید کمترباشد.

هنگام سنگ زدن مته جهت تیزکاری وهمچنین هنگام سوراخ کاری توسط مته،برای جلوگیری ازداغ شدن وسوختن مته بایدآنراتوسط مایع خنک کننده(اب صابون یاروغن)خنک نمود.درصنعت برحسب نیازازمته های مختلفی استفاده می شودکه یک نوع ان مته خزینه است.این مته دارای ساق استوانه ای بوده وبرای پخ زدن سوراخ ها یاجا بازکردن برای سرپیچ ها استفاده می شود.

14)قلاویز:برای بوجود اوردن رزوه(دنده)داخل سوراخ هایی که توسط مته ایجاد شده استفاده می شود دردونوع دستی،ماشینی.دونوع دستی قلاویزکاری طی سه مرحله انجام می گیرد.

الف)قلاویزپیشرو:علامت مشخصّه ان یک حلقه برروی ساق ب)قلاویزمیانه رو:علامت مشخصّه ان دوحلقه برروی ساق

ج) قلاویزپیشرو(تکمیلی):بدون هرگونه حلقه برروی ساق.

در قلاویزهاوپیچ ها فاصله تاج یک دنده(نوک دنده)تادنده مجاورگام دنده یا پیچ گویند.

در قلاویزکاری،قطرمته بایدکمترازقطر قلاویز باشدوبرای محاسبه قطرمته ازرابطه(گام قلاویز×108)D=(M-ــــ»(گام قلاویز×108)M=Dاستفاده می شود.Dقطرمته،Mقطر قلاویز، Lبه معنی چپگردبودن قلاویز،R به معنی راست گردبودن،HSSبه معنی جنس قلاویزمی باشند. قلاویزهاعموماُراستگرد می باشندواز قلاویزچپگرد برای دراوردن پیچ های شکسته استفاده می شود

15)وسایل اندازه گیری:الف)ثابت مانندمتر،تکه های اندازه گیری وشابلن ب)متحرک مانندکولیس،میکرومتروساعت اندازه گیری

کولیس:از کولیس برای اندازه گیری طولها، ضخامت ها وقطرسوراخ ها وشکافها استفاده می شودودردونوع الف) ساده ب)متحرک

ساده: کولیسها فقط یک اندازه مثل طول قطریا عمق شکاف را اندازه گیری می کنندولی درمرکب همه مواردذکرشده را اندازه گیری می کنند.

اجزای کولیس:1-شاخک ثابت ومتحرک(برای سنجش قطرداخلی اجسام) 2-فک ثابت ومتحرک(برای سنجش قطرخارجی اجسام)3-تیغه عمق سنج (برای اندازه گیری عمق شکاف ها، شیارها وگودیها)4-ورینهُ میلیمتری:برای اعشاری ازمیلیمتراستفاده می شود5-ورینه اینچی:برای اعشاری ازاینچ استفاده می شود6-خط کشاصلی:یراساس سیستم میلیمتری واینچی مدرج شده است7-پیچ محکم کننده کشوبرروی خط کش.کولیس های میلیمتری ازنظردقت( 1÷10)و(1‍÷20)و(1÷50).دقت کولیسهای اینچی( 1÷128)و(1÷100)اینچ)ودقت کولیس ها برروی بدنه انها مشخص می شود.وروش دیگرتعدادخطوط ورینه راشمرده وعددیک رابه تعدادخطوط تقسیم وودقت بدست می اید.

(روش مدرج نمودن وخواندن کولیس 1÷10) برای مدرج نمودن این کولیس9mmازخط کش معمولی رابه 10قسمت مساوی برروی ورینه تقسیم کرده ــــ»فاصله خطوط ورینه 1÷10کوچکترازخطوط خطکش اصلی است.برای خواندن این کولیس ابتدابامراجعه به صفرورینه،ممکن است صفرورینه خطی ازخطکش باشد.شماره خط سمت چپ رابعنوان عددصحیح نوشته سپس مقدارباقیمانده اعشاری رابامراجعه به یکی ازخطوط ورینه که باخطی ازخطکش اصلی دریک امتداد می باشد شماره ان کولیس رابه دقت کولیس ضرب ونتیجه رابعنوان اعشارجاری عدد صحیح می نویسیم.

نکته:درصورتی که خط صفرورینه باخطی ازخطکش اصلیدریک امتداد باشد.مقداری که کولیس نشان می دهد.بدون اعشاریعنی بصورت صحیح نوشته می شود.

17)میکرومتر:ازابزارهای بسیاردقیق(دقیق تراز کولیس)وبرای برای سنجش قطرهای داخلی وخارجی استفاده می شودودقت میکرومترها 1÷100می باشد.وسایزهای معمول میکرومترها25-0،50-25-75-50،100-75و...

نکته:اگرپوسته خارجی یک میکرومتریک دورکامل بزند،تیغه متحرک ان 5/0میلیمترحرکت خواهدکرد.

سیستم های اندازه گیری طول :1) سیستم اندازه گیری متری وبخشهای متر،دسیمتر1÷10،سانتی متر1÷100،میلیمتر1÷1000 بنام اجزای مترتقسیم می شوند.وبرای تبدیل واحد کوچکتربه واحدبزرگترعمل تقسیم انجام می دهیم. 2) سیستم اندازه گیری اینچی:سیستم اندازه گیری طول دربعضی ازکشورها اینچ می باشد.سیستم اندازه گیری اینچی شامل:یارد(y)،فوت1(F)÷3یارد،اینچ(In)=1÷12فوت یا1÷36یارد.اینچ رابادوخط کج روی عددنشان می دهندمثل:5ً=5اینچ.تبدیل واحدمتری واینچی به یکدیگر1ً=mm4/25=cm54/2=dm254/0=m0254/0 است.