روند طراحي و ساخت تراستر فضايي نمونه با پيشران کرايوژنيک اکسيژن-کروسين

روند طراحي و ساخت تراستر فضايي نمونه با پيشران کرايوژنيک اکسيژن-کروسين

سيد محمدرضا محموديان1، حجت قاسمي2، عليرضا طلوعي3

1و3- دانشگاه شهيد بهشتي، دانشکده مهندسي انرژي و فن­آوري­هاي نوين، تهران اوين

2- دانشگاه علم و صنعت ايران، دانشکده مهندسي مکانيک، تهران ميدان رسالت

 چكيده

در جهت دستيابي به تکنولوژي ساخت تراسترهاي فضايي به ويژه تراسترهاي پيشران کرايوژنيک، يک نمونه تراستر با پيشران اکسيژن-کروسين با قابليت بالقوه توليد تراست در فضا براي استفاده در آپراسيج­ ماهواره­ بر، طراحي و ساخته شد. اين تراستر به موجب محدوديت شرايط آزمايش در فشار اتمسفر محيط با نسبت انبساط پايين نازل ساخته و آزمايش گرديد.

در اين آزمايش تراستر عملکرد بسيار پايداري ارائه داد (شکل 1). از اين­رو صحت الگوريتم بکار گرفته شده و فرضيات مورد استفاده در روند طراحي آن مورد تاييد قرار گرفتند.

ساخت و آزمايش اين تراستر دست­آوردهايي در زمينه نحوه طراحي و آرايش انژکتورها، تاثير نسبت اختلاط بر روي پايداري احتراق، نسبت جرم خشک سامانه پيشرانش به جرم کل، و تعيين ضرايب انتقال حرارت و خنک­کاري به همراه داشت. داده­ها در (جدول 1) آورده شده­اند.

واژه­هاي كليدي: اکسيژن- کروسين- تراستر- کرايوژنيک

مقدمه

يکي از مهمترين نيازهاي فعلي کشور با توجه به رشد سريع جمعيت و پهناوري وسيع جغرافيايي، ارتباطات مخابراتي و تلويزيوني است. بهترين وسيله براي فراهم نمودن بسترهاي مناسب جهت دسترسي ارزان و کارآمد در اين مورد، ماهواره­هاي مخابراتي و تلويزيوني هستند که بيشتر در مدار ژئوسنکرون قرار مي­گيرند. اينگونه ماهواره­ها به دليل نياز به زير سيستم­هاي مختلف و گوناگون داراي جرم زيادي بوده و در بيشتر موارد از مرتبه چندين هزار کيلوگرم جرم دارند. لذا جهت پرتاب و در مدار قرار دادن آنها بايد از پيشران­هايي با چگالي و توان توليد ضربه­ي ويژه بالا استفاده نمود.

مناسب­ترين ترکيب پيشران که تا به حال به صورت عملي مورد استفاده قرار گرفته است ترکيب اکسيژن مايع-کروسين است که ضربه ويژه­اي حدود 300 ثانيه ايجاد مي­نمايد و از وزن مخصوص متوسط بالاي 1.02 برخوردار است. ترکيب اکسيژن مايع و هيدروژن مايع وزن مخصوص متوسط پاييني داشته 0.28 که باعث بزرگ ­شدن مخازن شده و افزايش پساي وسيله در مدت اوج گرفتن آن را به دنبال دارد (1-3). همچنين با بررسي ماهواره­برهاي موفق دنيا مي­توان دريافت، آنهايي که از پيشران اکسيژن مايع-کروسين استفاده مي­نمايند نسبت به ديگر وسايل از قابليت اطمينان بالاتر و هزينه کمتري برخوردار هستند (4). در کشورهاي مختلف تحقيقات گسترده­اي بر روي اجزا و بخش­هاي مختلف سامانه­هاي پيشرانش کرايوژنيک از قبيل؛

طراحي سيستمي و مديريت [4-6]، پيشرانش فضايي، کاهش هزينه­ها، قابليت اطمينان، و طراحي سيستم­هاي کرايوژنيک فضايي [7-13]، مشخصات و ويژگي­هاي اکسيژن مايع و کروسين [14-17]، سيکل­ها و توربوپمپ [1و 18-20]، محفظه رانش و نازل [21و 22]، مخازن و پرفشارسازي آنها [23-26]، انژکتورهاي جريان چرخشي و جريان برخوردي [27-31]، انتقال حرارت [32-34]، سوخت و احتراق [35-39]، شيرآلات و جريان درون مسيرها [40-42]، و . . . صورت گرفته است.

تصميم براي پارامترهاي اساسي

پارامترهاي فشار محفظه، نسبت اختلاط، و سامانه تغذيه در ابتداي فرآيند طراحي مفهومي انتخاب مي­گردند.

براي کاهش جرم خشک سامانه پيشرانش، فشار محفظه­ احتراق، bar 8.3 انتخاب شده و با توجه به آزمايش موتور در سطح دريا، نسبت فشار محفظه به فشار خروجي طوري تعيين مي­گردد که فشار خروجي نازل برابر فشار محيط يعني bar 1 شود.

با توجه به سطح تراست پايين 40 نيوتن، کوچکي مخازن پيشران، افزايش قابليت اطمينان، و سادگي طرح، سامانه تغذيه پر فشار بکار برده مي­شود.

نسبت اختلاط جرمي اکسيژن به سوخت 2.7 که يک نسبت غني از سوخت است و بيشترين مقدار ضربه ويژه را مي­دهد، انتخاب مي­شود.

بدليل کاهش فشار محفظه، از کيفيت احتراق درون محفظه کاسته خواهد شد، براي جبران اين پديده به جاي اکسيژن مايع، اکسيژن گازي از طريق انژکتورها بدرون محفظه تزريق مي­گردد.

ضريب تصحيح تراست 0.98 و ضريب تصحيح کيفيت احتراق 0.95 در نظر گرفته مي­شوند. براي نسبت اختلاط انتخاب شده، نرم­افزار CEA، دماي گاز، نسبت گرماهاي ويژه، و جرم مولکولي محصولات احتراق را به ترتيب 3384 کلوين، 1.124 و  (kg/kmol)22.867 ارائه مي­دهد.

با جايگذاري در روابط 1-3 مقادير زير بدست مي­آيند.    

مقادير زير را تعيين شده­اند؛

• نسبت اختلاط (O/F) 2.70 يا Phi 25
• تراست، 40 نيوتن
• فشار محفظه،bar 3
• نسبت مساحت­هاي نازل 2.14
• ضربه­ي ويژه­، 204.6 ثانيه
• سامانه تغذيه تحت فشار
• قطر گلوگاه نازل 7 ميلي­متر

جريان­هاي پيشران و ابعاد محفظه­ي تراست

با استفاده از تراست 40 نيوتن و ضربه ويژه 204.6 ثانيه، دبي جرمي پيشران 0.02 کيلوگرم بر ثانيه بدست مي­آيد و دبي جريان سوخت و دبي جريان اکسنده را از معادلات 6 و 7 تعيين مي­شوند.

قطر خروجي نازل با نسبت مساحت­ 2.14 حدود 1 سانتي­متر مي­شود. مي­توان براي قسمت واگرا از يک نازل مخروطي 15 درجه، استفاده نمود. طول نازل مخروطي (از گلوگاه تا خروجي) 6 ميلي­متر محاسبه مي­شود.

قطر محفظه بايد 4 برابر قطر گلوگاه نازل باشد تا از افت­هاي محفظه­ي احتراق جلوگيري شود. با استفاده از محفظه­هاي پيشين طول مشخصه 1.1 متر شناخته شده است، طول محفظه به همراه بخش همگراي نازل حدود 7 سانتي­متر بدست مي­آيد. شکل 2 نمايي از محفظه احتراق پيش از مونتاژ را نشان مي­دهد.

طراحي انژکتور

بر پايه تجربيات خوب و احتراق پايدار بدست آمده با طرح­هاي مشابه، يک نمونه انژکتور جريان برخوردي غيرمشابه با زاويه برخورد 30 درجه انتخاب مي­شود. افت فشار عبور از انژکتور براي دست يافتن به سرعت­هاي زياد تزريق و کمک به اتمايزيشن و شکست قطرات، برابر bar 2 در نظر گرفته مي­شود. با ورودي­هاي پخ شده و سوراخ­هاي انژکتور صيقلي ضريب تخليه حدود 0.80 قابل دست­يابي مي­باشد.

سوراخي با قطر 0.6 ميلي­متر براي انژکتور سوخت و 0.7 ميلي­متر براي اکسيژن انتخاب مي­شود. در نتيجه 1 سوراخ براي سوخت و 12 سوراخ براي اکسنده بدست مي­آيد. در اشکال 3 و 4 چيدمان انژکتورها به گونه­ايست که انژکتور سوخت در مرکز قرار گرفته و 12 انژکتور اکسيژن به صورت ساعت­وار در اطراف آن حلقه مي­زنند.

انژكتورها بايد از جنس مس ساخته شوند تا ماكسيمم انتقال حرارت بين صفحه انژكتور و پيشران ورودي فراهم گردد. اين بسيار مهم است كه مولفه‌هاي انژكتور كاملا تميز و به دور از هر گونه براده باشند. بعد از جوشكاري انژكتورها بايد از آب گرم براي تميز نمودن انژكتور از دوده­هاي جوشكاري و مواد خارجي باقي مانده استفاده نمود، و در نهايت هم بايد شستشو توسط الكل يا استون انجام گيرد.

نکته؛ چون قطر محفظه کوچک است نمي­توان از بيش از دو اسپري انژکتور استفاده نمود و اين امر موجب نامتقارن شدن و ناپايداري احتراق مي­گردد لذا از اسپري انژکتور در طراحي اين موتور استفاده نشده است.

راه­اندازي و سامانه جرقه­زني

با توجه به مشخصات جرقه­زن­ها، يک جرقه­زن پيشران جامد مورد استفاده قرار مي­گيرد، اين ماده بايد انرژي کافي داشته باشد تا بتواند به اندازه­ي کافي سوخته و فشار و دماي لازم براي اشتعال مناسب محفظه تراست را فراهم آورد. قطر آن بايد به اندازه­ي کافي کوچک بوده تا بتواند از درون گلوگاه وارد شود، به طور نامي 0.7 سانتي­متر قطر و 5 سانتي­متر طول مناسب است.

ساخت

براي ساخت يك موتور موشك سوخت مايع كوچك به ابزار و ماشين آلات زير نياز است.

• 6 تيغه فلزي ماشين تراش با متعلقات
• دريل با دقت بالا
• ميكرومتر، كوليس و . . .
• جوش قوس الكتريكي و زر جوش

دريل مي­بايست با توان مته زني كوچك و دوربالا باشد.

ابزار اندازه­گيري از قبيل: ميكرومتر و كوليس، بايد قابليت اندازه گرفتن قطر درون و برون طول و مكان قرارگيري سوراخ را داشته باشند.

توانايي جوشكاري، و روش جوشكاري بكار گرفته شده بايد عالي باشد، اتصالات فلزي بايد تميز و فاصله بين آنها تا حد امكان كم باشد تا از استحكام آنها اطمينان حاصل گردد.

براي اطمينان اجزاء توسط آب و يا گاز نيتروژن پرفشار قبل از استفاده تست مي­شوند. استفاده از آب پرفشار بهترين راه انجام آزمايش است كه آنرا آزمايش هيدرواستاتيك يا هيدروتست مي­نامند.

بهتر است محفظه احتراق و نازل همان­طورکه در شکل 2 ديده مي­شود به صورت يك پارچه ساخته شوند اين چيدمان از ديدگاه ماشين­كاري كار مشكل­تري مي­باشد اما نياز به اتصال دو قسمت را از ميان بر مي­دارد. در طول ساخت و ماشين­كاري محفظه­هاي احتراق و نازل­هاي مسي بايد دقت كافي به عمل آيد تا ضخامت ديواره­ها درتمام نقاط يكسان باشد. اين ديواره­ها نقاط به القوه­اي براي خراب شدن موشك مي­باشند و تقريباٌ اغلب خطاهاي آني در طول روشن بودن موتور در­ اين نقاط روي مي­دهند. مواد رايج براي پوشش بيروني يا پوشش خنك­كننده معمولاٌ فولاد ضدزنگ، مس، يا برنج مي­باشند. سطح دروني پوسته بايد سطح صافي داشته باشد تا از افت فشار سامانه خنك­كننده جلوگيري نمايد. پوسته بايد امكان اتصال موتور به سكوي آزمايش را هم فراهم آورد.

تجهيزات آزمايش

در اين بخش به بحث در مورد تجهيزات مورد نياز براي عملكرد موتور موشك، نصب اين تجهيزات و استفاده ايمن در هنگام عملكرد اين گونه موتورها پرداخته مي­شود.

سامانه تغذيه

سامانه تغذيه براي آزمايش موتور موشك شامل يك مخزن براي ذخيره‌سازي سوخت مايع، دو كپسول با رگولاتور فشار بالا براي پرفشارسازي و جاري ساختن سوخت و اکسنده از مخازن به سوي موتور، يك مخزن کرايوژنيک نگه­داري اکسيژن مايع با قابليت پر فشارسازي و تخليه هر دو حالت اکسيژن گازي و مايع به همراه رگولاتور، و دو شير فلومتر براي تنظيم نرخ جريان مولفه­هاي پيشران مي­باشد.

كپسول‌هاي گاز فشار بالا

كپسول‌هاي فشار بالا هرگز نبايد ضربه بخورند و يا به روي زمين بيافتند و بايد در حمل و نقل انها نيز دقت نمود. كپسول نبايد غلتانده و يا روي زمين بيافتد و بهترين روش براي نگهداري ايمن، اين است كه آن را توسط زنجير و يا طناب به يك ستون و يا ميزكار تكيه داد. زماني كه از كپسول استفاده نمي‌شود بايد درپوش­ آن بسته شود تا شير از آسيب در امان بماند.

هليوم

گازي است كه با اغلب مواد رايج سازگار مي‌باشد و در اکسيژن مايع قابل حل نمي­باشد. بايد با اين گاز از وسايلي استفاده نمود كه توانايي كار در فشارهاي بالا را داشته باشند. همچنين تميز بودن اجزاء براي كاركرد مطمئن سامانه مهم مي‌باشد.

رگولاتور هليوم گازي

هدف از استفاده از رگولاتور داشتن يك فشار ثابت در پايين دست جريان خروجي از كپسول گاز هليوم است. ميزان نرخ جريان مورد نياز هليوم بسيار كم است و يك رگولاتور گاز ساده نيز براي انجام اين كار مناسب مي‌باشد.

اكسيژن

اكسيژن به تنهايي نمي‌سوزد ولي باعث احتراق سريع بيشتر مواد مي‌گردد. تمام اجزاء شامل خطوط، اتصالات، شيرها، رگولاتورها و . . . بايد عاري از هرگونه گريس و روغن و مواد مشابه باشند.

مخزن سوخت

مخزني است كه سوخت مايع را در فشاري حدود bar 12 نگهداري مي‌كند. اتصال هرگونه خروجي و يا ورودي و جوشكاري روي اين مخازن باعث ضعيف شدن ديواره آنها شده و در تمام موارد بايد اين مخازن با فشاري معادل حداقل 1.5 برابر فشار مورد نياز آزمايش شوند و بعد در سامانه تغذيه موشك به كار روند. سايز مخزن با توجه به سايز موتور موشك و مدت زمان كاركرد آن تعيين مي‌شود. به منظور جوشكاري و تمركز تنش و فشار کارکرد، يك ديواره با ضخامت 1.5ميلي­متر انتخاب مي‌شود. سوراخ­ها و اتصالات بايد قبل از جوشكاري انجام گيرند تا از افتادن هرگونه براده به داخل مخزن جلوگيري به عمل آيد. جوشكاري توسط يك متخصص صورت مي­گيرد و هر كدام از صفحه‌هاي انتهايي چندين پاس جوشكاري مي­شوند. مخزن تميز شده و به صورت هيدرواستاتيك آزمايش مي­شود. مخزن سوخت چندين ورودي و خروجي­ براي گاز و مايع دارد.

شيرهاي كنترل پيشران

شيرهاي كنترل پيشران به شخص آزمايش كننده اجازه مي‌دهند تا جريان پيشران را قطع و وصل و يا به صورت دلخواه جريان هر كدام از مولفه­ها را كنترل نمايد. اين شيرها بايد از نوع شيرهاي سوزني فولاد ضدزنگ با پوشش تفلون PTFE يا شيرهاي فلومتر باشند. شير خط اكسيژن بايد بزرگ­تر از شير خط سوخت باشد. در اين طرح بايد از يك شير (8/1) اينچ براي سوخت و يك شير (4/1) اينچ براي اكسيژن استفاده نمود. لوله‌هايي كه براي ورود و خروج به اين شيرها متصل مي‌شوند نياز نيست به اين بزرگي باشند. ولي خود شيرها بايد به اين ابعاد باشند تا از افت فشار زياد در طول گذر پيشران از درون آنها جلوگيري به عمل آيد. از آنجايي كه اين شيرها وظيفه كنترل نرخ جريان پيشران را به عهده دارند بايد نزديك مخازن و سكوي آزمايش موتور نصب شوند.

 بهتر است از کاويتيتينگ ونتوري در مسيرهاي سوخت و اکسنده استفاده شود تا تغييرات فشار محفظه بر نرخ جريان اثر نگذاشته و جريان مولفه­هاي پيشران ثابت باقي بماند.

در اين تراستر ساخته شده از کاويتيتينگ ونتوري استفاده نشده است.

شيرهاي ديگر

شيرهاي ديگري كه در اين سيستم تغذيه مورد نياز هستند شامل شير ورود و خروج، شير آبريز، شير يک­طرفه، و شير اطمينان مي‌باشند

شيرهاي يك­طرفه

شيرهاي يك­طرفه اجازه عبور جريان سيال را تنها در يك جهت مي‌دهند اينگونه شيرها به طور بسيار گسترده‌اي در صنعت هوايي و صنعت هيدروليك مورد استفاده قرار مي‌گيرند و در بسياري از شركت­ها توليد مي‌شوند. براي موارد گفته شده نمونه‌هايي با قطر (8/1 و 4/1) استفاده مي‌شوند. قبل از استفاده، بايد كاملا تميز بوده و امكان برقراري جريان در يك سمت آزمايش شود.

شيرهاي اطمينان

مخازن سوخت و اکسيژن نياز به يك شير اطمينان دارند كه در صورت هرگونه افزايش فشار بيش از حد، از خراب شدن مخازن جلوگيري بعمل آيد. براي اين منظور يك نوع شير اطمينان قابل تطبيق فنري استفاده مي‌شود كه در صورت تغيير سامانه تغذيه بتوان آن را تنظيم نمود و نيازي به تعويض آن نباشد. وسيله ديگري كه روي ديواره مخازن نصب گرديد burst disc)) است كه در صورت افزايش فشار بيش از حد تعيين شده باز شده و مانع خراب شدن مخازن مي‌شود. اين وسيله قابل تطبيق نبوده و براي فشارهاي مختلف بايد از انواع خاص آن فشار استفاده نمود.

فيلتر

سوراخ‌هاي انژکتور در موتورهاي موشك پيشران مايع كوچك به راحتي توسط ذرات موجود در مخازن و سامانه كنترل بسته مي‌شوند. لذا از يك فيلتر كه بتواند ذرات تا (10) ميكرون را جدا نمايد استفاده مي‌شود.

گيج فشار

فشار مخزن سوخت، اكسيژن، و محفظه‌ احتراق در هنگام كار موتور موشك اندازه‌گيري مي­شوند. براي موارد اول و دوم مي­توان از گيج­هاي معمولي عقربه­اي استفاده نمود ولي براي محفظه احتراق بايد از حسگرهاي ديجيتالي با فرکانس و دقت بالا و قابليت ثبت داده­ها استفاده نمود.

لوله‌كشي

لوله كاپيلوري مسي براي سوخت و لوله مسي براي سامانه هليوم و خط اكسيژن پيشنهاد مي‌شود. اتصال لاله‌اي با درزهاي فلز روي فلز هم براي اتصال لوله‌ها به ديگر قطعات مفيد مي‌باشد. لاله‌اي نمودن لوله‌ها بايد با ابزار خوب انجام پذيرد و براي خم نمودن آنها حتما از لوله خم­كن استفاده شود.

سكوي آزمايش

سکوي آزمايش محل قرارگيري شيرهاي كنترل جريان پيشران، مخازن، كپسول­ها، رگولاتورها، و لوله‌هاي مرتبط مي­باشد. ابزارهاي كنترل جريان و کنترل فشار سامانه بايد در محل قرارگيري شخص آزمايش كننده قرار گيرند.

در زمان آزمايش موتورهاي كوچك موشك بايد از انفجار موتور و تکه­تكه شدن آن اجتناب گردد. از اين رو سكوي آزمايش بايد سنگربندي شود تا اثر تركش‌هايي كه امكان حركت در هر سويي را دارند كاهيده شود. موتور به يك ميله فولادي به صورتي كه جهت نازل رو به پايين باشد متصل مي‌گردد. اين شكل قرارگيري بهترين و ايمن­ترين حالت براي موتورهاي موشك سوخت مايع مي‌باشد تا در صورت افزايش بيش از حد سوخت در لحظه شروع، سوخت از نازل موتور به راحتي خارج شود و به بيرون بريزد. موتور بايستي به اندازه كافي از سطح زمين بالا باشد تا نيازي به كانال خروجي براي شعله و يا ديگر انحراف دهنده‌هاي پيچيده جريان خروجي نازل نباشد. مخزن سوخت در حالت عمودي با خروجي سوخت در قسمت کف و پايين قرار مي­گيرد.

چك نمودن موتور و كاليبراسيون

بعد از اينكه موتور موشك ساخته شد، تعداد زيادي آزمايش براي كاليبره نمودن جريان بايد انجام پذيرند تا بعد از آن پيشران واقعي استفاده شود.

آزمايش‌ نرخ جريان انژكتورها، و اتمايزيشن پيشران مي­تواند توسط آب انجام پذيرد. مشخصه جريان آب و سوخت‌هاي هيدروكربني متفاوت مي‌باشد، بنابراين آزمايش با آب نمي‌تواند به طور كامل پيش­بيني کند چه اتفاقي رخ خواهد داد. به هر حال افت فشار مورد نياز در جريان آب داده شده مي‌تواند اطلاعات نزديكي در مورد سوخت بدهد.

موتور موشك حتي يك نوع كوچك آن يك وسيله بي نهايت پر سرو صدايي است. لذا در هنگام روشن کردن تراستر بايد به اين مسائه توجه شود. صداي موتور از عمل قيچي شدن جت گازهاي خروجي سرعت بالا و اتمسفر پيرامون آن ناشي مي‌شود.

مشخصات طراحي اين تراستر در جدول 1 آورده­ شده­اند.

نتايج و دستاوردها

1. در ابتداي فرآيند طراحي مفهومي، سادگي طرح، الگو قرار گيرد. سادگي باعث افزايش قابليت اطمينان، کاهش هزينه­ها، و سرعت در انجام طرح مي­گردد.
2. بهترين گزينه براي کاهش جرم خشک سامانه پيشرانش موتورهاي فضايي، کاهش فشار محفظه احتراق است. در سامانه تغذيه تحت فشار، با کاهش فشار محفظه احتراق، فشار مخازن پيشران کاسته شده و اين امر موجب کاهش ضخامت و جرم مخازن مي­شود. از سوي ديگر جرم گاز پرفشار مورد نياز براي پرفشارسازي اين مخازن نيز کم شده و ابعاد مخزن گاز پرفشار کوچک­تر مي­گردد در نتيجه ديواره آن هم نازک­تر و در نهايت جرم مخزن گاز پرفشار نيز کاهش مي­يابد. از آنجايي­که جرم محفظه رانش، درصد کمي از جرم کل سامانه پيشرانش را تشکيل مي­دهد، افزايش ابعاد آن بدليل کاهش فشار محفظه و بزرگ شدن قطر گلوگاه تاثير کمتري نسبت به مخازن دارد. پس در موتورهاي فضايي کاهش فشار محفظه موجب بهينه شدن نسبت جرمي کل مي­شود.
3. اگر اکسيژن گازي به درون محفظه احتراق تزريق شود تعداد انژکتورها متناسب با فشار و چگالي گاز اکسيژن افزايش يافته و همچنين مي­توان از انژکتورهاي جريان برخوردي غير مشابه (اشکال 3 و 4) استفاده نمود. لذا در رانش­گرهاي فضايي با رانش پايين که طول محفظه احتراق کوتاه است پيشنهاد مي­شود از اکسيژن گازي براي تزريق به درون محفظه احتراق استفاده شود. اين امر باعث بهبود کيفيت احتراق مي­شود.
4. بهتر است براي داشتن احتراق نسبتا کامل­تر در چنين تراسترهايي که ابعاد کوچکي دارند از بالاترين طول مشخصه يعني 1.27 متر استفاده شود.
5. با سرعت مبرد حدود يک متر بر ثانيه خنک­کاري محفظه احتراق به خوبي انجام پذيرفت و افزايش دماي مبرد با اين دبي کمتر از 40 درجه کلوين بود.
6. با اندازه­گيري افزايش دماي مبرد و دبي آن نرخ انتقال حرارت متوسط براي ديواره­هاي مسي محفظه احتراق و نازل حدود 250 وات بر سانتي­متر مربع بدست آمد. دانستن اين مقدار براي طراحي تراسترهاي عملياتي بسيار مفيد و پر اهميت مي­باشد.