نمک دامداری .مصارف وفواید نمک دامداری ونمک دام و طیور و آبزیان

اداره دامپزشکی شهرستان گرمسار

باسلام و عرض ادب

ضمن تشکر از توجه و  پیگیری آن اداره محترم و همکاران  درخصوص موضوع نامه  شرکت نمک پاینده.  احتراما موارد و   درخواستی  از سوی آن سازمان محترم  به شرح ذیل  تقدیم میگردد

• مواد اولیه مورد مصرف و مشخصات آن
• فرایند تولید

مواد اولیه  فقط  سنگ نمک ( نمک کوهی ) با فرمول NACL  میباشد  که  پس از استخراج از معدن   توسط آسیاب کوبیده شده و توسط سرندهای موجود  براساس دانه بندی و اندازه درشتی و ریزی دانه ها از یک دیگر تفکیک میشوند  . در طول تولید و استخراج از معدن  تا کوبش و جداسازی و نهایت بسته بندی محصول  هیچ گونه ماده ای  از هیچ طریق  به این نوع محصول ( نمک مخصوص دام/ طویور/ پروش ماهی) اضافه نمیشود و البته نباید اضافه شود

توضیح  محرمانه :  از آنجای که نمک  بشدت و سریع  رطوبت را جذب میکند  و این جذب رطوبت درخصوص دانه بندی های که  نمک نرمه ریزتر از 60 مش آنها جدانشده باشد  چون  این سایز نمک  عملا ازخلوصیت پائین و کمی برخوردار بوده و میزان (  Calcium )   آن بیشتر از حد مجاز بوده  لذا سریع نمک سفت شده یا اصطلاحا کلوخه و غیر قابل استفاده میشود درنتیجه متاسفانه بعضا  افراد  غیر مسئول و سود جو و غیر متخصص بجای اینکه این نوع دانه بندی را ازمحصول خود جداکنند ( نمک ریزتر از 60مش یا 0.220 میلیمتر )  برای جلوگیری از کلوخه شدن از ماده ای بنام آنتی کیک ( فروسیانید پتاسیم ) یا اصطلاحا  ضد کلوخه   و  آن هم از نوع صنعتی  آن ( بعلت ارزان بودن نمک   ازنوع صنعتی استفاده میکنند ) و چون به راحتی قابل تشخیص برای اوام نیست   ظاهرا از سفت نشدن محصول نیز تعریف میکنند

نتیجه گیری :      مواد اولیه  و مشخصات      1- محصول نمک  (nacl) کاملا طبیعی ازنوع نمک کوهی  بوده است که هیچ گونه اضافاتی به آن اضافه نمیشود       

                     2-فرایند تولید :  نمک و کاوخه سنگ نمک از معدن نمک استخراج میشود  سپس توسط دستگاه آسیاب و چکش کوبیده میشود محصـــــول خروجی از آسیاب  در شرکت نمک پـــاینده  N-CH  نام دارد ( که ازنظر دانه بندی  از 80مش شروع و تا 3مش میرسد ) و عملا آن نمک های پودر   ریز که از 60مش کوچکتر میباشند هنوز در این محصول دیده میشود     سپس نمک    کوبیده  شده  توسط سرند های مخصوص  جداسازی  

و دانبندی میشوند و براساس  اندازه دانه بندی و  تفکیک محصولات براساس اندازه و سایز  هرکدام به مخزن خود هدایت میشوند  . سپس در واحد بسته بندی  در گونی های لمینیت .دوجداره ضد رطوبت    بسته بندی میشود

توضیح اینکه بهتر است تحت هیچ عنوان نمک های دانه بندی شده  به صورت فله  تهیه و ارسال نشود زیرا اولا نمک  جذب کننده رطوبت و هرگونه مواد مایع  که باآن تماس حاصل کند میباشد و درنتیجه   بشدت  سفارش میشود حتما نمک را دربسته بندی های لمینیت دوجداره ضد رطوبت   استفاده کنند      

محصولات   تولید شده درشرکت نمک پاینده که جهت مصرف صنایع دام و  طویور و پروش ماهی   بکار میرود          

• آنالیز محصولات نهائی :    نام محصولات نهائی مخصوص صنایع دامداری و طیور و ماهی و.. نمک پاینده به شرح ذیل است   که آنالیز هرکدام و شناسنامه هرمحصول به پیوست تقدیم میگردد

• موارد و میزان مصرف  و محدودیتهای آن

به طور خلاصه، سدیم و کلر الکترولیت های عمده ای هستند که در حفظ شیب الکتروشیمیایی بافت های غشاء سلولی  سهیم هستند. این دو عنصر همچنین در هضم (هیدروژن کلرید)، جذب (سدیم) و جابجایی مواد مغذی از روده ها به خون شرکت دارند. سدیم و کلر در حفظ حجم و فشار خون موثر هستند و در سیستم رنین-آنژیوتانسین- آلدوسترون نیز شرکت دارند. از عملکردهایی که ذکر شد مشخص می شود که سدیم و کلر برای ارگانیسم و حیات بسیار ضروری می باشند.

کمبودسدیم.وکلر  ( یا به عبارت دیگر کمبود  نمک  nacl برای حیوان  )         .           .    .
کمبود شدید سدیم و کلر موجب آماس مغزی، حمله ناگهانی بیماری ها، کما، آسیب مغزی و مرگ ناگهانی می شود. کمبود خفیف سدیم و کلر مسلما موجب کاهش باروری در تمامی حیوانات می شود. امروزه، کمبود سدیم و کلر فقط زمانی امکان دارد که در زمان مخلوط کردن خوراک و فرمولاسیون آن خطایی رخ دهد. این اشتباه موردی نادر نیست و ممکن است اتفاق بیفتد و زمانی علائم خود را بروز می دهد که دیر شده است. در بسیاری از موارد،

علت آن اضافه نکردن نمک به میزان کافی است و موجب کاهش باروری و از دست رفتن سوددهی می شود.

سدیم و کلر برای حیات و باروری بسیار ضروری هستند. نمک ارزان ترین منشا این دو عنصر است  ضمن آنکه تهیه و دسترسی به آن  آسان و راحت است   ازطرفی   تامین  سدیم و کلر  از  راه  درتمام صنایع دام و طیور  دردنیا سدیم و کلر را از نمک   تامین کرده ضمن آنکه  نگه داشتن اندازه آن ومصرف  یاگاهش و افزایش آن ازطریق کنترل مصرف نمک و کاهش ویاافزایش نمک براحتی اتفاق خواهد افتاد

 و اما    نوع مصرف و محدودیتها و ....

  موارد مصرف در صنایع دامداری  و  مرغداری و همچنین پروش ماهی متفاوت میباشد   که به اختصار عرض میشود

• مصرف در دامداری (گاو و گوسفند /میزان مصرف /محدودیتها

نمک  به دوروش    اضافه کردن در علوفه   (مثل کنستانتره)   و  خوراندن به روش لیسه   به دام داده میوشد

نمک خوراندن به دام را عمل «لیسه» گویند که به معنای همان لیسیدن است. هر ده الی بیست روز یک بار به گوسفندان نمک می دهند. نمک برای گوسفندان فواید بسیاری دارد، روده ها را ضد عفونی کرده، میکرب ها و کرم ها را از بین می برد. خوردن نمک اشتهای گوسفند را زیاد می کند و گوسفند با چریدن علوفه بیشتر فربه می شود.

نمک نیاز حیوان به سدیم (Na) و کلر (Cl) را تامین می کند. به گفته شورای ملی پژوهش ایالات متحده آمریکا، نیاز به سدیم و کلر تقریبا از 0.10 تا 0.25 درصد در غذای کامل دام و طیور است. اگر فرض کنیم که نمک 39. درصد سدیم و 59 درصد کلر دارد، در نتیجه اضافه کردن 0.5 درصد نمک در رژیم غذایی، تقریبا 0.20 درصد سدیم و 0.30 درصد کلر در بدن حیوان فراهم می کند.بدیهی است که قاعده طلایی به درستی 0.5 درصد نمک را درنظر گرفته است تا رژیم غذایی به اندازه کافی سدیم داشته باشد. کلر اضافی ازطریق ادرار دفع می شود .

پس بهتر است نمکی را استفاده  کنیم که میزان    سدیم و کلر آن در ( NACL )مشخص  وبرابر نیاز باشد

یعنی اگر نمک    باخلوصیت کمتر از 97.5% استفاده کنیم عملا میزان سدیم  جذب شده کمتر بوده درنتیجه   بدون آگاهی از این موضوع  عوارض کمبود سدیم راخواهیم داشت واگر بخواهیم نمک  با سدیم کم را  تهیه کرده ایم  بعلت جبران    کمبود سدیم بیشتر مصرف کنیم درآن موقع مصمویت نمکی اتفاق خواهد افتاد که توضیح داده میشود 

در شرکت نمک پاینده باتوجه تحقیق کامل و تخصصی دراین موارد نمک های مخصوص صنایع دام و ....   الزاما از نمک های  برای این صنعت استفاده میشود که   میزان جمع سدیم و کلر آن بین 97.5تا 98.5   باشد ضمن آنکه میبایست (یا بهتر است ) بعنوان مثال میزان منیزیم موجود در نمک  تا حد قابل قبول  باشد ( انالیز و محدوده قابل قبول  در فرم آنالیز محصولات پیوست است )  زیرا بعنوان مثال  اگر میزان منیزیم  نمک بالا باشد یعنی    اگر حیوان  منیزیم زیادتری  را بهمراه سدیم و کلر جذب کرده که اتفاقا کلر   ازطریق   ادرار قراراست دفع شود درنتیجه منیزیم به سرعت با اسید هیدروكلریك معده تركیب شده و تشكیل كلرور منیزیم و آب می‌دهد. که افزایش این عمل باعث  شدت پیداکردن  بیرون روی و اسهل   حیوان

می شود  درحالی که منیزیم به اندازه کافی اتفاقا برای حیوان بسیار مناسب است  یعنی منیزیم  به اندازه کافی و مناسب   خاصیت  ضد زخم گوارشی دارد  : منیزیم با خنثی كردن اسید معده، اثر مستقیم تحریك كننده اسید را كاهش می‌دهد. این عمل با افزایش pH، به غیر فعال شدن پپسین منجر می‌شود. همچنین، منیزیم اجزای سد مخاطی را تقویت كرده و تونیسیته اسفنكتر مری و معده را افزایش می‌دهد.

درحالی که اگر  این مواد ازطریق نمک جذب نشود میبایست ازطریق دارد و شیمیائی  به حیوان داده شود که این روزها   فاصله گرفتن از دارو درمانی و ...  امری مهم   میباشد

2-مصرف در پروش ماهی

 گذشته از  موضوع نیاز بدن هر نوع حیوانی  به سدیم و ..که در بالا توضیح داده شد برای   ماهی   نمک  یکی از  مواد بسیار مهم بوده که به اختصار  به موارد مصرف آن اشارهع میکنیم

    کاربردهای  انواع نمک در مزارع پرورش ماهی    براساس تحقیقات علمی صورت گرفته  ازطرف نمک پاینده  

نمک درموارد فوق کاربرد داشته اما هرنوع نمکی باهر خلوصیت و حتی آنالیز و دانه بندی  گاها نتنها  نتیجه  مثبت نداشته بلکه حتی باعث نتیجه معکوس و آسیب بیشتر میشود ؟  بعنوان مثال نمک های که میزان منیزیم آن بیشترازحد استاندارد میباشد  در مواردی نتنها  باعث کنترل انگلها نمیشود بلکه محیط را آماده رشد بیشتر انگل میکند یا درمواردی که بعلت اسیدی شدن محیط وکاهش PHازنمک استفاده میکنیم بهتراست میزان سولفات و کلسیم نمک  درحد استاندارد ومجموع آن حاکثر 98/0 باشد درنتیجه بهتر است و پیشنهاد میشود  از نمک های مشخص و الزاما باآنالیز تعریف شده  حهت هرنوع  نیاز استفاده شود  وصرفا نمک بودن و سفید بودن و شور بودن یا ....    علت کافی برای خرید نمک مرغوب نبوده است دراین مورد واحد فنی شرکت نمک پاینده  آماده ارائه خدمات تخصصی و حتی کارشناسی ومشاوره با مصرف کننده عزیز بوده   و حتی دربسیاری از موارد  نمایندگان این شرکت درمحل حاضر و مشاوره کافی میدهند

.

3-مصرف در مرغداری ها و مرغ های گوشتی . تخم گذار

 نمک به عنوان یکی از املاح مهم و ضروري جیره در صنعت پرورش طیور گوشتی و نیز تخمگذار محسوب   میشود.معمولا این ملح در خوراك یا به اصطلاح دان مصرفی طیور اضافه میشود و از اهمیت خاصی برخوردار است

 میزان نیاز طیور به نمک 15/0 تا 18/0 درصد خوراك میباشد وبه طور معمول در مرغداري هاي گوشتی تا3کیلوگرم در تن خوراك نمک به جیره اضافه میشود.گاهی نیز بیکربنات سدیم یا همان جوش شیرین تا 30درصد نمک مصرفی  به عنوان جایگزین نمک  ، به جیره اضافه میشود

در زمان کمبود نمک  در جیره  :کاهش وزن ،بیحالی ، چرت زدن ، کاهش  و عقب ماندگی از رشد ،

کاهش مصرف دان و ضعف  عضلانی دیده میشود

 در هنگامیکه بستر مرطوب بوده ورخدادکوکسیدیوزیز، لنگش و حتی افزایش آمونیاك و  درگیري هاي احتمالی

پیش آمده است ، به دریافت میزان مناسب نمک در گله میبایست توجه بیشتری کرد چون بسیار مهم و تاثیر گذار است

..هنگام درگیري کلیه ها در گله هاي گوشتی ،تخمگذار و پولت،زیادي نمک دریافتی اهمیت دارد

اثر  میزان نمک جیره بر روي تولید تخم مرغ و کیفیت پوسته  درمرغان تخمگذار نیزاهمیت دارد

مخاطرات احتمالی درصورت مصرف بیش از حد و درمان آن

خوشبختانه نمک بعلت  ماهیت آن  معمولا  استفاده زیاد آن توسط خود دام یا طیور و ..اتفاق نخواهد افتاد زیرا  بدن حیوان بگونه ای است که اگر خود حیوان نمک را مصرف کند درصورت مصرف تااندازه کافی  احساس تشنگی کرده و مطمئنا  از مصرف نمک دست کشیده و به سمت آشامیدن آب میرود

اما درمواردی که نمک از طریق خوراک به دام داده شود و نمک اضافه داده شود مسلما مسمومیت نمکی را بهمراه داشته است

بروز علائم مسمومیت از نمک در صورت خورانیدن نمک اضافی ( بیش از حد مجاز) و همزمان محرومیت از آب شرب در تمام گونه های حیوانی ا زتمام نقاط جهان گزارش شده است.
خوک و طیور نسبت به مسمومیت از نمک بسیارحساس تر از سار حیوانات می باشند با این وجودگاو و گوسفندنیز در صورت افزوده شدن بیش از حد نمک طعام به جیره غذایی معمولا عوارض مسمومیت از نمک را نشان می دهند بویژه اگر از نظر دستبابی به آب شرب سالم نیزدچار مشکل شوند.

جهت درمان دام دچار مسمومیت با نمک طعام درمان خاصی وجود ندارد خارج کردن خوراک و آب شرب حاوی نمک از دسترس دامها در وهله اول توصیه شده است و باید آب شرب فاقد نمک به مقدار کافی در اختیار دامهای مسموم  قرار گیرد

درنهایت   تنها راه و البته آسانترین راه درمان آب شیرین و سالم است

عمر و ماندگاری محصول

نمک  طبیعی   با گذشت زمان هیچ گونه از خواص خود را از دست نمیدهد عملا نمک  تاریخ مصرف ندارد زیرا  همین نمک طبیعی از کلوخه نمک کوهی استخراج شده  است

اما :

نمک در گذشت زمان  بعلت  دریافت رطوبت و درمواردی که از بسته بندی مناسبی برخوردار نباشد  و پارگی گونی ها و  برخورد و درمعرض مواد مایع  قرار بگیرد سریعا جذب کرده و ضمن  سفت شدن و کلوخه شدن  هرگونه مواد مایع دیگر را درخود جذب میکند

باتوجه به نوع بسته بندی  لمینیت 2جداره ضد رطوبت که شرکت نمک پاینده  از آن استفاده میکند و ضمن سفارش و   توجیه و مشاوره مصرف کننده از نحوه صحیح و درست انبارداری  نمک   محصولات شرکت نمک پاینده   اززمان تولید  2سال تاریخ مصرف داشته اند

سایر موارد ازقبیل آنالیز و شناسنامه محصول . بروشر و ... به پیوست تقدیم شده است

 باتشکر –علی طاهری

مدیر عامل و رئیس هیات مدیره