خسارتهای که نمک برای آب کردن برف به محیط زیست وارد میکند نمک جاده نمک برف روبی نمک شهرداری

اقلیم شهرها از جمله خاك وهواي آن به صور مختلف در معرض آلودگی قرار می گیرد و یکی از عوامل مهم این
آلودگی استفاده از نمک براي مقابله با یخبندان در محیط هاي شهري می باشد.
استفاده از مخلوط شن و نمک شاید ساده ترین و البته کم هزینه ترین روش براي رفع مشکل یخ بندان و
جلوگیري از لغزندگی معابر در فصول سرد سال باشد، اما این روش هم اکنون در بسیاري از کشورهاي دنیا از
رونق افتاده و مسئولان شهري با روش هاي به روز تر و البته کارآمدتري خیابان ها و معابر یخ زده را در فصل
زمستان مدیریت مینمایند.
٣
روش هایی که شاید به نظر ، هزینه بر بودن آنها تا به حال مانع اجرایی شدن آنها شده است .ولی اگر موضوع
بطور علمی ودقیق بررسی شود خسارات ناشی از نمک پاشی خیابانها در فصول سرد برمحیط زیست شهري و
تحمیل هزینه هاي دیگر معنی دار خواهد بود.
هرچند شهرهاي ما به طور جدي فقط حدود سه ماه از سال با مشکل بارش برف و باران و یخ زدگی و
لغزندگی معابر و خیابان ها دست به گریبان هستند، اما معلوم نیست تا چه زمانی باید به بهانه هزینه بر بودن
صرفا به روش نمک پاشی اکتفا کرده و گزینه هاي دیگر را حذف کنیم.
کارشناسان مسائل شهري همچنان معتقدند اگر بتدریج به سمت استفاده از روش هاي به روز، کارآمد و البته
کم خطر براي یخ زدایی پیش نرویم در آینده اي نه چندان دور استفاده مستمر از روش نمک پاشی پیامدهاي
مخرب خود را در محیط زیست شهري نشان خواهد داد، صدماتی که جبران آن شاید براي فعالان زیست
محیطی و مسئولان شهري تا سال ها غیر قابل جبران باشد.
نمک پاشی جاده هاي بین شهري ومعابروخیابانهاي محیط شهري
نمک پاشی براي جلوگیري از یخبندان در خیابانها بهنگام بارش برفهاي سنگین معمولا انجام می گیرد. ولی
انتقال نمک به همراه برفها از خیابانها به اکوسیستم حاشیه، صدمات زیادي را به گیاهان و درختان وارد می
کند.نمک هم از شاخه ها و برگها و هم از ریشه ها جذب درختان می شود. میزان صدمات وارده از نمک به
گیاهان نسبت به گونه هاي مختلف متفاوت است.بعضی از گیاهان براي مقابله با نمک راه هاي مختلفی را
انتخاب می کنند. وجود نمک در خاك باعث تغییر فشار اسمزي محلول خاك شده و با زیاد شدن این فشار،
ریشه گیاهان به سختی قادر خواهند بود که آب و مواد غذایی را جذب کنند. افزایش نمک باعث اختلال در
فعالیتهاي متابولیکی گیاهان می شود.البته تاثیر سمی، یون کلر بر روي گیاهان هنوز کاملا مشخص نیست و
نظرات مختلفی وجود دارد. برخی معتقدند که تجمع کلراید مانع متابولیسم آمینو اسیدها و کربو هیدرات ها می
شود ولی وجود سدیم در خاك در صورت تجاوز از حد معینی باعث اختلالاتی در فعالیتهاي متا بولیکی گیاهان
٤
می شود. ضمنا اثرات سوئی نیز در خاك می گذارد. با این ترتیب که تعادل بین یون سدیم داخل غشا و پتاسیم
بیرون آن بر هم خورده واز جذب پتاسیم و سایرمواد ضروري خاك از طریق ریشه و انتقال آن به گیاه جلوگیري
می نماید.همچنین فعالیتهاي میکرو ارگانیسم ها را نیز در خاك کاهش می دهد.فقط بخشی از نمک جذب شده
به وسیله برگها در اثر ریزش دوباره به خاك برمی گردد، بخش اعظم آن در تنه و شاخه و ریشه ذخیره شده و در
تابستان و به وسیله تعریق به سطح برگها انتقال می یابد.یعنی نمک پاشی در زمستان باعث جذب نمک به
وسیله ریشه ها در تابستان شده و به برگها منتقل می شود.با ریزش برگها در پاییز و با ریزش نابهنگام برگها دو
باره نمک به زمین برمی گردد. در یک دوره رویشی مقدار کلر 20 تا 30 بار بیشتر (در لیتر) در اثر شسته شدن
به وسیله باران به خاك انتقال یافته و جذب ریشه شده و دو مرتبه وارد چرخه می شود. ولی شسته شدن نمک
در طبقات عمقی خاك زیاد مقدور نیست.شکل 14
علایم آسیب ناشی از نمک پاشی بر روي درختان و درختچه ها عبارتند از:
-1 تاخیر در جوانه زدن برگها درابتداي فصل رویش.
-2 کوچک شدن بیشترازحد متعارف برگها.
-3 نکروز برگها در حاشیه و لبه برگها به صورت قهوه اي.
-4 ریزش برگها.
-5 خشک شدن جوانه ها.
-6 در مواردي که غلظت نمک در خاك بالا باشد خشک شدن شاخه ها و کل درخت و درختچه ونباتات علفی.
-7 تهاجم آفات و امراض
٥
نمک پاشی وایجاد رواناب:
یکی از مشکلات نمک پاشی، ایجاد روان آبهایی است که بعد از نمک پاشی به شکل آب نمک بر عرصه هاي
فضاي سبز جاري می شوند،باید خاطرنشان کرد: علاوه بر این روان آب هاي شوردر بستر عرصه هاي خاکی نیز
نفوذ کرده و میزان شوري آنرا را افزایش و به تبع آن میزان رویش را کاهش می دهد.و زندگی گیاه را تهدید می
کند در اینجا به اختصار به عوارض افزایش نمک (کلرید سدیم) درخاکهاي فضاي سبز وزراعی وباغی اشاره
میگردد:
-تخریب خاکدانه ودیسپرس آن ودر نتیجه سنگین شدن بافت خاك وکمترین اثر آن، کم شدن نفوذ پذیري به
آب و ریشه گیاه؛ و....
بطوریکه آزمایشات وتحقیقات نشان میدهد در خاك هاي سدیمی کاتیون سدیم با قرار گرفتن در محل هاي
تبادلی رس ها، باعث افزایش ضخامت لایه دوگانه پخشیده شده که این عمل منجر به آماس رس ها و
درنهایت تخریب خاکدانه ها می شود .در ادامه این فرآیند، هماوري و انعقاد جاي خود را به پخشیدگی و
( پراکندگی می دهد(لبرون و همکاران 2002
هم چنین تحقیقات قرابیه وهمکاران وي نشان میدهد :
وجود سدیم بالا سبب تخریب ساختمان خاك، کاهش نفوذپذیري و کاهش سرعت حرکت آب در خاك،
افزایش روانآب سطحی،پایین آمدن کاربري اراضی، کم شدن تهویه و در نهایت سبب خسارت بردرختان
،درختچه و نباتات علفی وکاهش کیفیت شرایط زیست محیطی و کاهش عملکرد محصولات زراعی می
.( گرددقرایبه و همکاران( 2010
٦
-ایجاد سله بعلت تخریب ساختمان خاك با تکرار نمک پاشی ودر نتیجه افزایش عوارض آن
-ایجاد اختلال در سبز شدن بذور نباتات وگلهاي فضاي سبز
-مقاومت در خروج زه آب یا آبهاي اضافی در هنگام آبیاري و بارندگی
-با عبور ومرور وسایل نقلیه آب نمک موجود د رسطح خیابانها به اطراف پاشیده وخصوصا به باند سبز میانه
بزرگراه ها آسیب میرساند. در این حالت آب نمک ،هم به اندام هاي هوایی گیاه صدمه میزند و هم از طریق شور
نمودن خاك،ریشه رامسموم میسازد.
-کمک به بروز بیماري ریشه در گیاهان حساس، به سبب ماندگاري رطوبت زیاد وطولانی مدت بعد از آبیاري .
-مصرف بیش از حد بذر بعلت شرایط نامساعد فیزیکی خاك و همچنین شوري خاك .
-ایجاد سیلاب در هنگام بارندگی به سبب نفوذ کم در زمین هاي شور سدیمی؛
-احتمال بالا رفتن درصد واکار ي نهال در روفیوژهاي مجاور خیابانهایی که نمک پاشی زیاد انجام گرفته
(تحمیل هزینه ).
8 یا بیشتر می باشد. / خاك، 5 pH ، - درخاکهایی که سدیم زیاد است (بعلت آزاد شدن و افزایش غلظت سدیم
بروز می کند و بر Zn و cu,Mn, Fe 8 باشد، کمبود برخی از عناصر کم مصرف مانند / خاك 5 pH وقتی
رشد گیاه اثر منفی می گذارد.(آنتاگونیسم)
- غلظت بالاي سدیم به ریشه هاي گیاه صدمه می زند و تأثیر سوئی بر رشد گیاه دارد.
مشاهده کردند که سمیت فسفر در محیط (Grattan and Mass -طی آزمایشاتی گراتان و مس(( 1984
کشت شور بروز نموده حال آنکه در همان سطح فسفر در محیط غیر شور چنین سمیتی دیده نشد. این داده ها
پیچیدگی هاي مشکلات حاصلخیزي خاك ناشی از شوري را نشان می دهد.
٧
-با تجمع نمک ها در خاك فشار اسمزي محلول خاك افزایش خواهد یافت. چنین واکنشی باعث کاهش
فیزیولوژیکی عناصر غذایی و آب براي گیاه خواهد شد. به عبارت دیگر با افزایش شوري،جذب آب و عناصر
غذایی توسط ریشه نباتات (درخت ودرختچه و علفی)با دشواري بیش تري صورت می گیرد.ونتیجه این کار پس
روي فضاي سبز و ... میباشد.
-شوري خاك همچنین فعالیت میکروارگانیسم هاي خاك را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. چنانچه مقدار نمک در
خاك به 3 درصد افزایش یابد، فعالیت میکروراگانیسم ها به طور کلی متوقف می شود.
اثرات سوء نمک پاشی روي سیستم آبهاي زیرزمینی:
-1 بدینوسیله آبهاي جاري حاصل از ذوب برف به داخل زمین نفوذ کرده و در نهایت به آبهاي زیرزمینی می
پیوندد.
-2 تجمع برفی که نمک پاشی شده موجب انباشتگی مقدار نمک در امتداد راهها و جاده ها خصوصا
شانه هاي جاده ها خواهد شد. سپس ذرات نمک که بوسیه آبهاي روان حمل شده اند نهایتا وارد آبهاي زیر
زمینی می شوند.
-3 قلیایی و حتی شور شدن منابع آب زیرزمینی نظیر چاهها، چشمه ها و قنوات
اصلاح خاکهاي شور
اصلاح کامل خاکهاي شور ازنظر علمی کاري بس دشوار و تا حدي غیر ممکن است و هزینه هاي اصلاح، عدم
کفایت زهکشی، گران بودن مواد اصلاح کننده خاك و کیفیت نامطلوب آب آبیاري از جمله عواملی هستند که
٨
در این راستا دخیل هستند. حتی در جاهایی که آب به مقدار کافی جهت شستشو، اصلاح و نیز آبیاري
پیوسته موجود است اصلاح خاکهاي یا خواص نامناسب فیزیکی چندان مقرون به صرفه نیست.
-براي کاهش عوارض نمک پاشی در خاکهاي فضاي سبز مجبور به استفاده از مقدار بیشتر آب آبیاري به منظور
رقیق کردن محیط و یا شستشوي نمک از محیط جوانه زنی بذر و ریشه درختان ،درختچه ونباتات علفی فضاي
سبزمیباشیم این در حالی است که فضاي سبز با کمبود جدي آب مواجه بوده وهزینه آن بسیار زیاداست.
-اثرات مضر پخشیدگی نمک درهواي محیط شهري در اثر نمک پاشی
یکی از عوامل حیاتی در بقاي موجودات زنده سلامت هواست که بدون آن فعالیت هاي حیاتی مختل می شود.از
این رو استنشاق هواي پاك وتمیز وهرآنچه که از طریق تنفس وارد بدن می شود، اهمیت زیادي داردبنا بر این
با استفاده ازروش نمک پاشی معابر وخیابانها با افزایش دما نمک به نحوي وارد هوا شده وذرات ریز نمکی می
توانند به اعماق بیشتر و نواحی حساس مجراي تنفسی و ریه نفوذ کنندوآسیب هاي جبران ناپذیري به دستگاه
تنفسی وارد می کند.همچنین ممکن است واکنش هاي آلرژیک ایجاد نماید.
پیشینه تحقیق در مورد تاثیر شوري کلرید سدیمی بر رشد و جذب عناصر معدنی در کاج تهران:
جنبه هاي مختلفی از تاثیر تنش شوري،با استفاده از نمک کلرید سدیم،بر فراسنجه هاي (پارامترهاي)رشد مانند
میزان رشد طولی گیاه و تولید زیست توده ، جذب عناصر معدنی، رقابت یونی و میزان تحمل شوري در دان نهال
٩
هاي یکساله کاج تهران، که در گلخانه و با محلول غذایی رشد کرده بودند،مورد بررسی قرار گرفت.آزمایش ها به
طور کاملا تصادفی و در شش تیمار مختلف با افزودن نمک کلرید سدیم در غلظت هاي 0،25،50،100،150 و
محلول به ترتیب (EC ) 200 میلی مولار به محلول غذایی انجام شد قابلیت هدایت الکتریکی
1،3,1،6،10،14,5 و 19,6 میلی زیمنس بر سانتی متر بود.نتایج به دست آمده از این بررسی ها ، که با تجزیه
رگرسیون خطی همراه شد،نشان دادکه نشان داد که با افزایش غلضت نمک به سطوح بالاتر از 50 میلی مولار در
محیط ریشه رشد طولی گیاهان زیست توده کاج تهران به طور معنی داري کاهش می یابد. نتایج به دست آمده
از تجزیه اخیر همچنین نشان داد که از نظر کاهش زیست توده ، برگ ها نسبت به ریشه و ساقه حساسیت
بیشتري به افزایش شوري نشان می دهند.افزایش انباشت سدیم و کاهش پتاسیم به عنوان پیامدي از افزایش
غلظت نمک تا سطح 150 میلی مولارکلرید سدیم در هر سه اندام ریشه،ساقه و برگ دیده شد،اما با افزایش
غلظت نمک از 150 میلی مولار به 200 میلی مولار انباشت خالص سدیم نیز کاهش یافت. افزایش غلظت نمک با
تغییرهایی در انباشت سایر عناصر در اندام هاي گیاهی همراه بود که می توان به افزایش غلظت منیزیم در ریشه
و ساقه، افزایش کلسیم و فسفر در برگ ها و افزایش نسبی نیتروژن در هر سه اندام اشاره کرد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر درخصوص نحوه استفاده صحیح از نمک  جهت برف روبی و اینکه چگونه  این خسارتها را در برف روبی و در استفاده از نمک جهت برف روبی در زمستان کاهش بدیم  میتوانید با شرکت نمک پاینده تماس بگیرید    

www.payandehsalt.com