درمورد نمک خوراکی ونمک های تقلبی و نمک دانه بندی و نمک های صنعتی

این مقاله توسط شرکت نمک پاینده تهیه و  انتشار پیداکرده   کپی برداری از آن خلاف قانون است

چند نوع نمک داریم؟

نمک از سنگ نمک معدن یا دریاچه های نمک همچون دریاچه قم و ارومیه استخراج می شود و در طبیعت بندرت نمک به صورت کاملا خالص یافت می شود و همواره ناخالصی هایی چون سنگریزه، ماسه، گل و لای، گچ، املاح کلسیم، منیزیم و فلزات سنگین مانند سرب، جیوه و آرسنیک در آن وجود دارد که کار اصلی کارخانجات تصفیه، یددارکردن و بسته بندی نمک است. در نتیجه نمک سفره محصولی نیست که طبق فرمولاسیون شیمیایی در کارخانه تولید شود. البته در صنعت نمک های در اثر فعل و انفعالات شیمیایی تولید می شود که خوراکی نبوده و مصارف صنعتی دارد. علاوه بر نمک دریا و معدن، نمک رژیمی و نمک میوه هم وجود دارد که کمتر تولید و مصرف می شود و چون شوری آن حاصل از پتاسیم است مضرات نمک های سدیم را ندارد.

نمکی با تبلور مجدد

سنگ نمک، سنگ جدا شده از کوه و معدن است که ابتدا خرد و درون آب حل شده و ترکیبات نامحلول آن رسوب می کند. در مرحله بعد آب نمک روی رسوب را حرارت داده و نمک خالص و تصفیه می شود. احتمال دارد برای کریستال گیری و تصفیه مجدد، دوباره این روش را تکرار کنند و به تبع نمک حاصله سفیدتر و خلوص بیشتری دارد و به اصطلاح «تبلور مجدد» روی بسته نمک درج می شود؛ البته چون نمک برخی معادن خلوص بالایی دارد گاهی نمک نیاز به تبلور دوباره ندارد، اما بهترین نوع، نمک با تبلور مجدد است. نمک دریا هم تقریبا به همین شیوه تهیه می شود. آب دریاچه های شور را در حوضچه هایی تبخیر و رسوب حاصله را که همان نمک ناخالص است همچون سنگ نمک تصفیه می کنند.

بلایی که نمک ناخالص به سرمان می آورد

حال ممکن است برخی تولیدکنندگان غیرمتعهد برای صرف هزینه کمتر عملیات تصفیه و تبلور را روی نمک انجام ندهند و فقط به خرد، آسیاب و پودر کردن سنگ نمک اکتفا کنند. در نتیجه نمک حاصله حاوی رسوبات و ناخالصی هایی است که می تواند تهدیدکننده سلامت مصرف کننده شود. املاح نامحلول مثل شن، ماسه، خاک، گچ و منیزیم در نمک گرچه مضر و سمی نیست، اما میزانش در نمک ناخالص بالا بوده و موجب می شود که شوری نمک کمتر احساس شود و همین امر موجب مصرف بیشتر نمک و بروز پرفشاری خون، ناراحتی های کلیوی و سنگ کلیه می شود، اما نکته مهم تر آن که ناخالصی های ناشی از فلزات سنگین مانند سرب، جیوه، آرسنیک و کادمیوم در این نمک ها با وجود میزان کم به دلیل خاصیت تجمع تدریجی در بافت های بدن در درازمدت بسیار مخرب بوده و موجب بروز مسمومیت های مخاطره آمیزی می شود.سرب می تواند سبب کم خونی، دردهای عضلانی، کوتاه قدی، توقف رشد، آسیب به کلیه ها و ناراحتی های گوارشی شود. جیوه سبب افسردگی، عصبانیت و اختلالات کروموزومی در جنین خانم های باردار شده و آرسنیک موجب ریزش مو، اسپاسم ماهیچه ای انگشتان و تهوع شود. اینها مشکلاتی است که هیچ گاه عامل آن حتی از سوی حاذق ترین پزشکان کشف نخواهد شد، چون این عوارض در کوتاه مدت یا بلافاصله پس از مصرف محصول تظاهر نمی کنند.

برتری نمک یددار شوری آن است

اگر در صنعت بخواهند به نمک، ید بیفزایند، ید را روی نمک تصفیه شده اسپری می کنند تا خوب با دانه های نمک ترکیب شود، اما نکته مهم آن که چون ید کمی شور است، اگر به نمک اضافه شود نیاز به افزودن نمک زیادتر به غذا برطرف می شود و این همان برتری نمک یددار نسبت به نمک ساده است.

البته نباید سودمندی ید را از یاد ببریم. از آنجا که میزان ید در فرآورده های دریایی بیشتر است و این آبزیان هم همیشه مورد کم لطفی ما ایرانی ها قرار می گیرند، میزان ید ایرانی ها پایین و کمبود آن موجب کم کاری غده تیروئید و تورم گلو (گواتر) به همراه نشانه هایی چون خستگی، خواب آلودگی و افسردگی می شود. به گفته متخصصان اختلال در رشد مغزی و جسمی، ناشنوایی و انحراف چشم، کاهش بهره هوشی در کودکان، کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی هم از دیگر عوارض کمبود ید است.

نمک دریا یا سنگ نمک؟

این که می گویند نمک دریا موجب افزایش فشار خون نمی شود و ید آن، نیاز به مصرف نمک یددار را برطرف می کند، صحت دارد؟ نمک دریا چون از دریا استخراج می شود تا حدودی حاوی املاح معدنی همچون ید است و در مقایسه با سنگ نمک قدری طعم دارتر، پراملاح تر و ناخالصی های سمی کمتری دارد، اما این به آن معنا نیست که میزان ید نمک دریا در حد مورد نیاز بدن است و سدیم پایینی دارد. سدیم نمک دریا بسان سنگ نمک است و باعث افزایش فشار خون می شود و نباید آن را جایگزین نمک یددار کرد. از سوی دیگر چون تولید نمک دریا کم است بیشتر این نمک در عطاری ها و با این باور که چون حاوی املاح معدنی زیادی است به صورت تصفیه نشده و حتی با نام نمک درمانی عرضه می شود که خطر ناخالصی های آن زیاد است.

نمک کلوخه خوب یا بد؟

گاهی در هنگام خرید یا نگهداری برخی انواع نمک های بسته بندی شده شاهد سفت و کلوخه شدن آن هستیم به طوری که باید کلوخه را دردست بفشاریم تا پودر شود. لازم است بدانید نمک محصولی است که نسبت به محیط خشک تر بوده و در نتیجه اگر در مکان مرطوبی نگهداری شود و پودری و دانه های ریزی داشته باشد به سرعت رطوبت را به خود جذب کرده و به هم می چسبد و این نشان دهنده تقلبی بودن، رشد کپک یا فاسد و نامرغوب شدن محصول نیست و اگر نمک را در جای خشک نگهدارید، کلوخه ها خشک و پودری خواهند شد و چون نمک کالری و ارزش غذایی ندارد و فقط یک مزه است، نفوذ رطوبت در آن موجب بی ارزش شدن آن نمی شود، اما اگر یددار باشد نور، رطوبت، ماندگاری بیش از شش ماه و حرارت طبخ، ید آن را از بین می برد. این را هم بدانید ریزی و درشتی دانه های نمک بیشتر برای تنوع محصول است و تعیین کننده ارزش تغذیه ای یا کیفیت آن نیست. نمک نیاز به مواد نگهدارنده ندارد و هیچ میکروبی در آن رشد نمی کند، اما از مواد افزودنی ضد کلوخه در آن استفاده می شود.

توصیه: از آنجا که برای شور و پروزن کردن مغزهای آجیل از نمک زیادی استفاده می شود و از آنجا که آجیل در ایام عید یکی از پرمصرف ترین تنقلات است، اگر آغشته به انواعی از نمک های ناخالص باشد می تواند بسیار زیانبار باشد. در نتیجه از خرید آجیل های نامرغوب و بویژه تخمه های آفتابگردان پرنمکی که بیشتر در کنار خیابان های پرتردد از سوی دستفروشان به فروش می رسد و هیچ گونه نظارتی بر آن نیست، اجتناب کنید و حتما آجیل مورد نیاز خود را از مراکز معتبر که تحت نظارت هستند، خریداری کنید.

نمک ها هم خوب و بد دارند

نمک یکی از خوراکی هایی است که می توان گفت تقریبا در تمام وعده های غذایی ما استفاده می شود ، این ماده غذایی نیز مانند هر ماده ی دیگری ، خوب و بد دارد. در این مطلب قصد داریم توضیحاتی در رابطه با نمک های خوب و نمک های بد به شما داده شده است .

همه چیز برای مهیا شدن یک سفره رنگین آماده است. سالاد، ماست، یک پارچ آب، نان و از همه مهم تر، غذا که قورمه سبزی است. یک چیزی را فراموش کردم، نمکدان….

اگر نمکدان سر سفره نباشد، بچه ها غذا نمی خورند و می گویند غذا بی مزه است. تازه همسرم هم که اعتقاد به رژیم غذایی سالم دارد، اگر غذا خوش نمک نباشد، لب به آن نمی زند. وقتی برنج را می چشم، احساس می کنم نمکش اندازه نیست، قبل از اینکه شام را بخوریم، به اعضای خانواده ام اعلام می کنم: «برنج کم نمک شده حتما به آن نمک بزنید.» شاید بتوان گفت داستان تغذیه همه ما ایرانی ها همانند سفره شام ماست، یعنی ذائقه مان عادت کرده به خوردن غذاهای خوش نمک و شور. دیگر کمتر کسی است که در مورد زیان های مصرف زیاد نمک اطلاعی نداشته باشد اما همچنان آمار مصرف نمک در کشور بالاست. موضوعی که باعث شد در این نوشتار به آن بیشتر پرداخته شود.

نمک قاچاقی !

برخی از کارخانه های تولید نمک فقط مجوز تولید نمک صنعتی دارند و نباید نمک خوراکی تولید کنند. بسته های نمکی که در این کارخانه ها تولید می شود، بالای ۵ تا ۶ کیلوگرم است و اجازه تولید بسته های کوچک به اندازه نمک خوراکی را ندارند. متاسفانه برخی از کارخانه ها، نمک صنعتی را با کامیون وارد تهران می کنند و در مکان های زیرپله ای، آن را در ابعاد کوچک تر به اندازه بسته های ۳۰۰ گرمی نمک خوراکی درمی آورند و به عنوان نمک خوراکی می فروشند. از آنجا که سمنان، قطب نمک ایران در نزدیکی تهران است، بیشتر کارخانه هایی که این اقدام غیرمجاز را انجام می دهند، در سمنان واقع شده اند و نمک های قاچاق را به تهران می آورند.

آیا این نمک های صنعتی که در شکل و شمایل نمک های خوراکی در بازار وجود دارد، قابل تشخیص هستند؟

بسته بندی این نمک ها مانند نمک خوراکی است ولی پروانه ساخت و تولید وزارت بهداشت و علامت استاندارد ندارند بنابراین باید زمانی که برای تهیه نمک به فروشگاه ها مراجعه می کنید، حتما به مجوز وزارت بهداشت و عنوان خوراکی، تصفیه شده و یددار روی بسته بندی توجه کنید. متاسفانه نمک های قاچاق در برخی از فروشگاه های معتبر توزیع می شوند و مردم هم آنها را می خرند.سازمان غذا و دارو چگونه با این اقدام غیرقانونی کارخانه های تولید نمک برخورد می کند؟ اگر بازرسان این گونه نمک ها را در فروشگاه ها ببینند، آنها را ردیابی می کنند ولی چون این افراد جای ثابتی ندارند، نمی توان همه آنها را شناسایی کرد. از این رو، مردم باید در شناسایی آنها به سازمان غذا و دارو کمک کنند

 مهم ترین تقلب هایی که در صنعت تولید نمک انجام می شود، چیست؟

خوشبختانه از حدود ۲ تا ۳ سال گذشته، سازمان غذا و دارو اقدام های گسترده ای را برای تفکیک کارخانه های تولید نمک خوراکی و غیرخوراکی آغاز کرده که به نتیجه رسیده و در حال حاضر کارخانه هایی که نمک خوراکی تولید می کنند، اما از کارخانه هایی که نمک صنعتی و غیرخوراکی تولید می کنند، کاملا جدا شده اند، اما مانند سایر کشورهای دنیا، تقلب هایی در تولید این ماده غذایی نیز وجوددارد. همان طور که گفتم، به دلیل نزدیکی سمنان به تهران، افراد سودجو نمک صنعتی را به تهران می رسانند و در تهران این نمک ها را در بسته بندی نمک خوراکی عرضه می کنند. شاید بتوان گفت تقلب رایج در تجارت نمک، تولید نمک قاچاق است.

مصرف نمک های قاچاق چه خطرهایی برای سلامت افراد دارد؟

این نمک ها از چند جهت مشکل زا خواهندبود؛ مهم ترین مشکل این نمک ها، غنی نشدن آنها با ید است. از طرفی ممکن است حاوی فلزات سنگین مانند سرب باشند. همچنین حاوی ناخالصی هستند که همه این موارد سلامت مردم را تهدید خواهند کرد.

عسل قلابی، گوشت چرخ‌کرده تقلبی، تخم‌مرغ مساله‌دار، سوسیس و کالباس قلابی، خاویار بدلی و زعفرانی که با دوز و کلک، زعفران شده کم بود که حالا نمک‌های قلابی هم از راه رسید. سودجویانی که حتی می کوشند با دانه های شور نمک، کام مصرف کننده را تلخ کنند، به سودهای منطقی قانع نیستند و از تولید نمک های قلابی و درآمدهای شبهه دار دست برنمی دارند.

شگرد این سودجویان را دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان نمک تصفیه ایران فاش می کند، شاید برای این که دغدغه سلامت مردم را دارد و شاید به این علت که سودجویان، نان هم صنفی های او را آجر می کنند.

به گفته او، نیمی از نمک های موجود در بازار که به اسم تصفیه شده فروخته می شود، تقلبی است و جز ضرر چیزی عاید مصرف کننده نمی کند؛ چون گرچه محصولی که روانه بازار شده بسته بندی های جذاب و پرزرق و برق دارد، ولی نمک درون آن تصفیه نشده و در عین حال که از ید در آن خبری نیست، میزان جیوه، سرب و آرسنیک در آن نیز بالاست.