مدیران صنایع کارتن
گفت‌و‌گو با رییس انجمن مدیران صنایع کارتن و ورق
ماهنامه شماره 385 (آذر 1392 )
در پی نشست خبری نمایشگاه چاپ و بسته بندی( با حضور مهندس رضازاده) و شنیدن سخنانی حاکی از اشباع بازار کارتن از زبان رئیس انجمن مدیران صنایع کارتن و ورق، پرسش‌هایی به میان آمد. آیا نباید سرمایه گذاری جدیدی در زمینه کارتن که کالایی حیاتی در تولید محصولات است صورت بگیرد؟ آیا صنعت کارتن یارای رقابت با نمونه های خارجی را دارد؟ با علیقلی حسنی اعظمی، رییس انجمن به صحبت نشستیم.
حلقه مفقوده این صنعت، حمایت دولت است. دولت از این صنعت فراگیر حمایت نمی‌کند. در صورتی که در کشورهای دیگر مانند ترکیه، دولت برای این صنعت که پشتیبان صنایع دیگر است، سیاست‌های حمایتی خاصی اعمال می‌کند
صحبت را از حرف های گفته شده در نشست خبری آغاز می کنیم، این مدعا را که تولید کارتن در کشور بیش از نیاز است، می‌توانید با آمار و ارقام مشخص کنید؟
در حال حاضر 108 واحد بزرگ کارتن سازی بزرگ دارای پروانه بهره برداری با ظرفیت تولید نزدیک به دو میلیون تن در سال فعالیت می کنند. در 5- 6 سال گذشته، نیاز کشور از 700هزار تن تجاوز نکرده است. دست کم آماری که ما از وزارت صنایع، وزارت دارایی و دوستانی که در این حرفه فعال هستند، گرفتیم این رقم را نشان می دهد. بنابراین وقتی با 700 هزار تن نیاز به تولید، به دو میلیون تن ظرفیت تولید پروانه بهره برداری داده می شود، یعنی می‌بایست هر کس از یک سوم و یا 35 درصد ظرفیت تولیدش استفاده کند. علاوه بر این ها، 40 واحد دیگرنیزبه دلیل این که در حال احداث هستند، هنوز پروانه بهره برداری نگرفته اند، که با ورودشان به بازار بیش از دو میلیون و سیصد هزار تن ظرفیت تولید خواهیم داشت. این که تمام محصولات تولیدی نیاز به بسته بندی دارد، صحیح است اما به شرطی که تولیدی هم صورت بگیرد. در سال های گذشته، تولید محصولات رشدی را نشان نمی دهد تا نیاز به تولید کارتن افزایش یابد. در بعضی استان ها چند واحد تولید کارتن مستقر شده که بیش از نیاز آن استان است و تلاش می کنند به بازار استان‌های همجوار وارد شوند، به عنوان مثال تبریز 11 واحد کارتن سازی دارد و این در حالی است که در استان خراسان با وجود تولید بیشتر، دو یا سه واحد داریم، پس در این استان جای سرمایه گذاری وجود دارد.
پس، دست کم در مواردی نیاز به سرمایه‌گذاری وجود دارد. حالا ببینیم آیا سرمایه‌گذاری در این صنعت توجیه‌پذیر است و سود قابل قبولی می‌توان انتظار داشت؟
تمام صحبت ما این است که پیش از سرمایه گذاری و خرید دستگاه، بازار سنجیده و رقبا شناخته شوند. عزیزانی که تمایل به سرمایه‌گذاری دارند با مشاوران انجمن صحبت کنند تا از مشکلات پیش رو آگاهی یابند. این طور فکر نشود که کارتن سازی کاری آسان و پرسود است. در حال حاضر 81 درصد از هزینه‌های یک واحد کارتن سازی به کاغذ و 2- 3 درصد به مرکب و نشاسته و... اختصاص می یابد، ، اگر 10 درصد را نیز به هزینه های سربار، آب و برق و گاز... اختصاص بدهیم، مدیریت ما تنها بر روی 6- 7 درصد است تا سودی باقی بماند و تولید صورت بگیرد. به هر صورت، انجمن با اعطای پروانه بهره برداری جدید موافق نیست، اگر قرار باشدسرمایه گذاری صورت بگیرد، از نظر ما بهتر است واحدهای موجود بازسازی و ارتقا داده شوند.
از مشکلات صنعت کارتن و حلقه های مفقوده آن بگویید.
حلقه مفقوده این صنعت، حمایت دولت است. دولت از این صنعت فراگیر حمایت نمی‌کند. در صورتی که در کشورهای دیگر مانند ترکیه، دولت برای این صنعت که پشتیبان صنایع دیگر است، سیاست‌های حمایتی خاصی اعمال می‌کند. اما در مورد مشکلات، به موارد ریزتر و مشخص‌تری می‌توانم اشاره کنم:
کارتن ها به صورت 3 لایه، یا 5 لایه تولید می شوند. کاغذ فلوتینگ اغلب از کارخانه مازنداران خریداری می‌شود، که کیفیت کاغذ تولیدیشان مناسب، اما تولیدشان محدود (حدود 100هزار تن) است. در مورد لاینرها بسته به محصول فرق می‌کند. اکنون اغلب کارتن سازی های بزرگ دارای آزمایشگاه هستند و بسته به محصول مورد نظر، شرایط نگه داری، مکانی که محصول ارسال خواهد شد، هزینه مشتری و ... لایه ها و ویژگی آن ها تعریف می شود و پس از تولید نیز تست های مربوطه در آزمایشگاه انجام می شود. اگر نیاز به کاغذ کرافت نباشد، از کاغذهای بازیافتی داخلی استفاده می شود در این صورت کارتن مقاومت خوبی نخواهد داشت. در غیر این صورت از کاغذهای وارداتی با خمیر بکر استفاده می کنیم. عدم تولید کاغذ کرافت در داخل کشور، یک مشکل جدی است. به همین دلیل تولید کارتن مستحکم از کاغذهای خمیر بکر در ایران مقرون به صرفه نیست.در گذشته کاغذ چوکا برای تولید کاغذ کرافت راه اندازی شد ولی 3 – 4 سال بیشتر دوام نیاورد واکنون کاغذ بازیافتی با 10 درصد خمیر بکر تولید می کند. به هر صورت، ما در این زمینه کاملا وابسته به واردات هستیم و به این خاطر بعضی سفارشات در استان های جنوبی به کشورهای همجوار مثل دبی داده می شود، به جای این که از ما بخواهند کاغذ وارد وکارتن تولید کنیم. این در حالیست که ما توان تولید کارتن با همان کیفیت را داریم. با این وجود، مقدار واردات کارتن خیلی زیاد نیست. مثلا در یک سال فقط 9 هزار تن وارد شده است.
یعنی اگر کاغذ کرافت تامین شود، کارتن‌سازی‌های ما از نظر سطح فن‌آوری و دستگاه‌ها، مانند کارخانه‌های کارتن‌سازی دبی هستند؟
چند واحد تاسیس شده در ده سال گذشته- با توجه به این که تکنولوژی تولید کارتن در این سال‌ها تغییر زیادی نکرده- ماشین آلات به‌روزی دارند و قادر به تولید بهترین کارتن در منطقه هستند. ناچارم باز هم به مشکل اصلی برگردم و یادآور شوم که حلقه مفقوده در تولید کارتن حمایت دولت است، باید به کارتن سازی به عنوان یک صنعت نگاه شود واز آنجا که تولیدات تمام صنایع به این صنعت وابسته است، بایدبه آن بها داده شود. با حمایت دولت و ارائه تسهیلات بانکی و حل مشکلات گشایش اعتبار، کاغذ های بهتری وارد و در نتیجه کارتن های بهتری تولید می شود.
آیا کارتن‌سازی‌های بزرگ ایران، استانداردهای معتبر بین‌المللی در صنعت کارتن، مانند FFCO را رعایت می‌کنند؟
به تابلوی استاندارد پشت سرش اشاره می‌کند: «در گذشته خودمان سراغ استاندارد می رفتیم و استاندارد تشویقی دریافت می کردیم ولی الان اجباری شده و همه باید تابع استاندارد اجباری باشیم. همه ما خواهان ارتقای کیفیت هستیم اما مگر کارتن سازی چیزی جز اتصال چند ورق کاغذ است. تا زمانی که تولید کاغذ استاندارد نشود، چگونه کارتن سازی استاندارد شود؟! بعضی مواقع کاغذ چند بار بازیافت می شود که دیگر به چیزی مانند پنبه شبیه است تا کاغذ.
ما همچنین علاقه‌مند به عضویت در فدراسیون کارتن سازان اروپایی هستیم و در تلاشیم تا خود را با استانداردهای این فدراسیون تطبیق دهیم.
علاوه بر کارتن‌سازی، چاپ آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آیا امکانات چاپ مرغوب کارتن در کشور فراهم است؟
کیفیت لایه رویی کارتن که چاپ روی آن انجام می شود، مهم است. چون کاغذهای بازیافتی چاپ پذیری مناسبی ندارند،در حال حاضر 90 درصد لایه های رویی کارتن از کاغذ های وارداتی استفاده می شود تا بسته‌بندی شکیل باشد. در 90 درصد موارد نیز از مرکب های داخلی جهت چاپ کارتن استفاده می شود و به همین دلیل جلساتی با کارخانه های تولید کننده مرکب جهت ارتقا کیفیت برنامه ریزی می شود.
ماشین‌سازان ایرانی دستگاه‌های کارتن‌سازی و چاپ کارتن تولید می‌کنند. آیا این ماشین‌آلات پاسخگوی نیازهای شماست؟
در مورد دستگاه های چاپ کارتن نیز باید بگویم که ماشین های قدیمی اروپایی خیلی بهتر از ماشین های جدید ساخت چین هستند. حتی می توان گفت که ماشین آلات چاپ و تولید کارتن ایرانی از ماشین آلات چین وتایوان بهتر هستند. مشکل ماشین سازی ایران این است که تولید انبوه خوبی ندارند به همین دلیل زمانی حدود 6 تا 8 ماه پس از سفارش، ماشین تحویل داده می شود درصورتی که همکاری با شرکت های خارجی به دلیل تولید انبوه، باصرفه‌تر است.
