لیپوساکشن - Liposuction

 الف) روش اجراي ليپوساكشن

روشهاي معمول ليپوساكشن عبارتند از:

Dry Technique -1

 در اين روش هيچگونه محلول يا ماده بيحسي در موضع عمل تزريق نشده و به بيمار بيهوشي عمومي داده مي‌شود.

 اجراي آن بدين ترتيب است كه پس از آماده كردن بيمار، كانول فلزي كه داراي سوراخ هاي ريز و متصل به ساكشن مي‌باشد بطور مستقيم به محل عمل وارد مي‌گردد و با جلو و عقب بردن كانول توسط پزشك چربي‌ها توسط سوراخهاي بدنه كانول به تله افتاده و بريده شده و به داخل آن مي‌افتند و بوسيله ساكشن به بيرون مكيده مي‌شوند. همانگونه كه ملاحظه مي‌كنيد در اين روش بيمار تحت بيهوشي عمومي قرار گرفته و علاوه بر چربيها، كليه بافتهاي زير پوست، عروق، اعصاب و ليگمانها نيز در معرض بريده شدن و تخليه قرار مي‌گيرند.

اين روش با خطر بالاي آمبولي و تخليه بيش از حد چربي‌ها مواجه است و بيمار خون زيادي را از دست مي‌دهد بطوريكه حدود 30 درصد مواد مكيده شده را خون تشكيل مي‌دهد. همچنين اين روش آسيب بافتي زيادي را بدنبال دارد. به همين دليل، بستري كردن بيمار و تزريق خون ضروري است و بعد از عمل نيز احتمال عوارضي چون شل شدن پوست موضع، ترميم نامناسب و اسكار زياد است.

2- Wet Technique

 در اين روش مقدار كمي محلول( حدود 100 ميلي ليتر) و مواد بيحسي به موضع تزريق مي‌گردد. اين روش نيز نياز به بيهوشي عمومي بيمار دارد ولي بيمار خون كمتري نسبت به روش Dry از دست مي‌دهد(حدود 20 – 15 درصد مواد مكيده شده). به هر حال اين روش نيز، با شدتي كمتر، داراي همان معايب، خطرات و عوارض روش Dry است.

3- Super Wet Technique

 در اين روش محلول بيشتري در موضع عمل تزريق مي‌گردد كه حاوي سرم فيزيولوژي و مواد بيحسي است ولي اين روش نيز تحت بيهوشي عمومي انجام مي‌پذيرد با اين تفاوت كه عوارض و خطرات آن نسبت به روش wet كمتر بوده و بيمار خون كمتري حين عمل از دست مي‌دهد (8 درصد مواد مكيده شده). همچنين آسيب بافتي آن نسبت به روش wetكمتر است لذا healing بعد از عمل آن بهتر از روشهاي قبلي است ولي همچنان، البته با شدت كمتر، با خطرات و عوارض ياد شده در دو روش قبلي همراه است.

4- Tumescent Technique

 همانگونه كه در تاريخچه ليپوساكشن اشاره شد روش Tumescentدر سال 1985 توسط دكتر كلين ابداع و پس از ارائه در كنگره جراحي ليپوساكشن به سرعت در همه دنيا توسعه يافت. در اين زمينه كتابي نيز در500 صفحه شامل توضيح كليه جنبه‌هاي مختلف روش فوق توسط دكتر كلين منتشر شده است. در حال حاضر روش Tumescent ايمن‌ترين تكنيك جراحي ليپوساكشن بوده و تاكنون هيچ گزارشي مبني بر مرگ در اثر جراحي ليپوساكشن به روش Tumescent ثبت نشده است .

روش Tumescent چيست؟

Tumescent يعني متورم.

 در اين روش حجم زيادي از محلول سرم نمكي به همراه مواد بيحس‌كننده مانند(ليدوكائين) و آدرنالين در موضع عمل تزريق مي‌گردد (معمولا هر 1000 ميلي ليتر سرم نمكي با يك گرم ليدوكائين و يك ميلي گرم آدرنالين مخلوط مي‌شود).

 تزريق محلول موجب تورم موضع و بازشدن بافت‌ها شده و با وجود ليدوكائين و ايجاد بيحسي موضعي نيازي به بيهوش كردن بيمار و يا تزريق داروهاي مخدر و آرام بخش وريدي نيست. البته در برخي از بيماران تزريق مقدار كمي آرام بخش به منظور relax كردن آنها ضروري است. ولي بطور كلي اجراي ليپوساكشن با بيحسي موضعي بدون بيهوشي عمومي و تزريق وريدي safety عمل را بسيار افزايش مي‌دهد.

 آدرنالين موجود در محلول تزريق شده موجب انقباض عروق مي‌گردد كه اين خود دو اثر عمده را بجا مي‌گذارد:

اول اينكه انقباض، جمع شدن و سفتي رگها موجب مي‌گردد در حين تخليه چربي، آسيب عروق به حداقل رسيده و خونريزي به شدت كاهش يابد.

دوم اينكه انقباض عروق، جذب ليدوكائين از طريق رگها را كاهش مي‌دهد و موجب مي‌گردد كه ضمن افزايش مدت بيحسي، دوز ليدوكائين در سيستم گردش خون در حد پاييني نگه داشته شود و از افزايش ضربان قلب جلوگيري شود.

پس از انجام ليپوساكشن نيز ميزاني از محلول تزريق شده در محل عمل باقي مانده و موجب مي‌شود بيحسي بعضا تا 24 الي 36 ساعت ادامه داشته باشد و لذا اغلب بيماران بعد از عمل نيز نيازي به استفاده زياد از داروهاي مسكن و ضد درد را ندارند. همچنين بعلت بيهوش نكردن بيمار عوارضي مانند تهوع و استفراغ بعد از عمل نيز ايجاد نخواهد شد.

 ايمني و راحتي اين روش به حدي است كه بسياري از بيماران با پايان يافتن عمل مي‌توانند بدون كمك فرد ديگري راه بروند و ظرف 48 ساعت با جذب يا تخليه محلول باقي‌مانده در موضع، شرايط طبيعي خود را بدست آورند.

بطور كلي مي‌توان مزاياي اين روش را به شرح ذيل خلاصه نمود:

-         انجام ليپوساكشن بدون بيهوشي عمومي، صرفا با بيحسي موضعي و امكان آن در مطب خصوصي

-         ايمني بسيار بالاي عمل و كاهش و حذف بسياري از خطرات و عوارض ليپوساكشن از جمله آمبولي و مرگ

-         كاهش قابل توجه خونريزي و آسيب بافتي و عدم نياز به تزريق خون به بيمار

-         امكان برداشت كنترل شده و تدريجي چربيها

-         عدم نياز به استفاده از داروهاي آرام بخش حين و بعد از عمل

-         عدم نياز به مراقبت‌هاي ويژه بعد از عمل

-         و مهمتر از همهhealing بسيار مناسب و عدم شل شدگي پوست در موضع عمل

به نظر مي رسد با انتخاب روش Tumescent ، مي توان ضمن جلوگيري از عوارض خطرناك و مشكلات عديده بيماران در حين و بعد از عمل، نتايج بسيار مناسب و رضايت‌بخشي را به بيمار هديه نمود. البته همانگونه كه قبلا اشاره شد عوامل مكمل چون انتخاب صحيح بيمار، انتخاب تجهيزات مناسب و داشتن مهارت كافي را نبايد از نظر دور داشت.

ب) انتخاب تكنولوژي  

 در اول اين بحث اشاره شد كه عمل جراحي ليپوساكشن بوسيله يك دستگاه ساكشن كه به يك كانول استيل(سوراخدار) متصل شده انجام مي‌گردد. در واقع ساده‌ترين تكنولوژي ليپوساكشن نيز شامل همين تجهيزات است ولي همگام با پيشرفت هاي علمي و نيز استخراج مشكلات عملكردي سيستم هاي موجود، سازندگان اين سيستم ‌ها نيز بتدريج تكنولوژي‌هاي جانبي را براي بهينه‌سازي عملكرد اين جراحي بكار گرفته اند كه هر كدام از آنها داراي مزايا و معايبي نسبت به يكديگر بوده و قطعا توجه به اين امر و شناخت و بهره‌گيري درست از آنها تاثير بسزايي در نتايج عملكرد ما خواهد داشت.

 همه تكنولوژي‌هاي ارائه شده داراي تجهيزات ياد شده يعني يك دستگاه ساكشن به همراه كانول استيل هستند با اين تفاوت كه سازندگان مختلف، تكنولوژي‌هاي گوناگون را براي انجام عمليات جلو و عقب بردن كانول كه نقش بسيار مهمي در دقت و ايمني عملكرد دارد و نيز عمليات تزريق محلول در روش super wet technique و Tumescent در نظر گرفته و ساخته‌اند كه در زير به معرفي آنها مي‌پردازيم.

الف)تكنولوژي‌هاي حركت كانول و خرد كردن چربيها:

1-manual

 روش manual يعني جلو و عقب بردن كانول استيل بوسيله دست پزشك، بدون بهره‌گيري از تجهيزات ويژه. انجام عمل بدين طريق بسيار كند و وقت‌گير بوده و موجب خستگي مفرط پزشك جراح گشته و دقت عمل را به ميزان زيادي تحت تاثير قرار مي دهد.

2-ULA (Ultrasound Assisted Liposuction)

 در اين سيستم كه به ليپوساكشن اولتراسونيك معروف، كانول استيل توسط امواج اولتراسوند به لرزش در مي‌آيد. لرزش آن ملايم است ولي بدليل اصطكاك بالا موجب توليد گرما مي‌شود به همين دليل اين تكنولوژي فقط با تزريق زياد محلول در موضع و بيهوشي عمومي قابل استفاده است. همچنين در صورت برخورد پروب به پوست و جداره‌هاي داخلي احتمال سوختگي و نكروز بافت بالاست به همين دليل هم تاكنون موفق به دريافت تاييديه ‌ FDA نشده است.

3- WAL(Water Assisted Liposuction)

 اين سيستم مجهز به يك پمپ آب فشار بالا است كه آب را با فشار بالا از سركانول به موضع عمل وارد مي‌كند. برخورد آب با فشار بالا موجب خرد شدن چربيها و مخلوط شدن آنها با همديگر مي‌گردد و سپس مخلوط آب و چربيها بوسيله ساكشن به بيرون تخليه مي‌شوند. در اين روش بافت‌هاي همبند ظريف تا حدودي قطع مي‌شوند و عوارضي چون بيحسي پوست بدليل قطع عصب، شل شدگي پوست و غيره در آن شايع است.ولي شدت عوارض آن نسبت به تكنولوژي manual و ULA كمتر است.

4- PAL(Power Assisted Liposuction)

 PAL يك ويبراتور الكترونيكي است كه به كانول فلزي متصل مي‌گردد و آن با سرعت بالا در موضع به جلو و عقب حركت مي‌دهد. در اين سيستم علاوه بر عدم وجود عوارض روشهاي ديگر مانند خستگي دست پزشك در روش manual ، سوختگي در روش UAL و غيره، برش و تخليه كنترل شده چربيها را امكان‌پذير مي‌سازد زيرا لرزش ظريف و ملايم آن موجب افزايش دقت عملكرد پزشك و كاهش قابل توجه آسيب بافت همبند مي‌گردد.

 بطور كلي با استفاده از سيستم PAL ، انجام ليپوساكشن براي جراح بسيار آسانتر مي‌شود و امروزه اشتياق فراواني در جهت بهره‌گيري از آن در ميان جراحان وجود دارد. در روش PAL نحوه لرزش ويبراتور بسيار مهم بوده و نتايج مطلوب درمان نقش عمده‌اي دارد زيرا چنانچه لرزش كانول ظريف و دامنه حركت آن محدود نباشد علاوه بر خواب رفتن دست پزشك حين كار، موجب از بين رفتن بافتهاي همبند نيز خواهد شد. بنابراين يكي از پارامترهاي مهم در انتخاب ويبراتور توجه به نحوه لرزش آن است كه بايد ظريف، ملايم و محدود باشد.

ب)تكنولوژي‌هاي تزريق محلول:

همانگونه كه اشاره شد در روش super wet technique و به ويژه Tumescent حجم زيادي محلول در موضع تزريق مي‌شود. اين عمل نيز مي‌تواند به روش دستي و يا با استفاده از يك پمپ تزريق صورت گيرد كه در روش دستي دقت و سهولت كار كمتر از روش دستگاهي است. سازندگان ليپوساكشن، اجراي اين عمليات را نيز به تكنولوژي روز سپرده‌اند و سيستم‌هاي جديد مجهز به يك پمپ تزريق ويژه ليپوساكشن هستند كه تزريق محلول به موضع، به صورت كنترل شده و دقيق، به آن سپرده مي‌شود.

¬ يادآوري اين نكته نيز مهم است كه سايز كانول فلزي مورد استفاده نيز تاثير بسيار زيادي در نتايج عملكرد ليپوساكشن دارد. استفاده از كانول‌هاي بزرگتر، هر چند موجب تخليه سريع چربيها مي‌گردد، ولي عوارضي چون ايجاد شكاف بزرگتر در پوست براي ورود به موضع، عدم امكان كنترل دقيق برداشت چربي و احتمال تخليه بيش از حد آن، تورم، حساسيت و كبودي بعد از عمل، آسيب به بافتهاي همبند كوچك و بزرگ و نهايتا ايجاد بي‌نظمي و بدشكلي پوست بعد از عمل را بدنبال دارند در مقابل استفاده از كانول‌هاي كوچكتر(ميكروكانول‌ها) ضمن جلوگيري از همه مشكلات ياد شده،نتايج بسيار رضايت بخشي را بدنبال خواهد داشت.

تاكنون از بهترين كانديداهاي عمل ليپوساكشن(انتخاب بيمار) و روشها و تكنولوژي‌هاي انجام ليپوساكشن صحبت كرديم. در اينجا بايد اذعان داشت كه هر دو اين عوامل نتايج موفقيت‌آميز خود را مديون مهارت جراح در انتخاب، بكارگيري و اجراي

صحيح، دقيق و علمي ليپوساكشن، هستند. بنابراين شناخت و بكارگيري علوم و تجهيزات روز و تلاش مستمر در جهت بهبود روش‌هاي موجود، موجب افزايش روزافزون مهارت متخصصين امر و در نهايت عملكردي safe ، راحت، ظريف و با نتايج رضايت‌بخش خواهد شد.

يك ليپوساكشن مناسب

با نگاهي به مفاد اين مبحث، يك ليپوساكشن مجهز به تكنولوژي روز كه قابليت استفاده با ايمن‌ترين روش ممكنه را داشته باشدچه مشخصاتي دارد؟

قطعا شما هم به تركيب روش ايمن با تكنولوژي مناسب مي انديشيد به نظر مي‌رسد روش Tumescent (TAL) (ايمن‌ترين روش ارائه شده) به همراه تجهيزات:

-         پمپ ساكشن مناسب

-         كانول فلزي مناسب(ترجيحا ميكروكانول)

-         تكنولوژي PAL (ويبراتور الكترونيكي)

-         پمپ تزريق محلول (infiltration pump)

بهترين انتخاب ممكن براي انجام يك جراحي ليپوساكشن بي‌خطر، آسان و رضايت‌بخش خواهد بود.

در پايان به دو كاربرد جديد و جالب ليپوساكشن‌ها اشاره مي‌گردد:

 ليپوترانسفر(Lipotransfer): در اين عمل پس از تخليه چربيها بوسيله كانول آنها را تسويه و صاف كرده و به منظور پر كردن چين و چروك‌هاي دور لب و پيشاني دوباره به بيمار تزريق مي‌نمايند.

        تخليه غدد عرق: اين عمل براي بيماران دچار هيپرهيدروزيس و نيز مانكن‌ها انجام مي‌شود و غدد عرق بوسيله كانولهاي ويژه مدل رنده‌اي از قسمت‌هاي سطحي پوست تخليه مي‌شوند.

نگارنده: ابوالفضل منتظری