قوانین هرس و واکنش درختان نسبت به هرس

ما با انجام هرس دو هدف را دنبال می کنیم:

۱-کوتاه کردن شاخه ها باید سبب رویش شاخه های تازه گردد.

۲-هرس باید فقط در موردشاخه های زاید یا شاخه هایی که در وضعیت بدی در داخل تاج دارند٬صورت می گیرد.

هرس بیشتر روی شاخه های یکساله انجام می شود٬ولی آن را در موردشاخه های مسن تر نیز می توان بکار بست.بویژه وقتی که منظور از هرس جوان کردن درخت برای رویش شاخه های تازه باشد.تهویه داخل تاج وقطع تاج در هنگام تغییر پیوندنیز با هرس امکانپذیر است.پس از تغییرپیوند٬ رویش شاخه از پایه قدیمی دیگر مطلوب نیست و در اینجا هدف فقط انداختن تاج درخت وانجام پیوند تازه است.

قاعدۀ پو لاریته

واکنش درختان نسبت به اقدامات گوناگون در درجه نخست تابع قاعده ای کلی بنام پولاریته یا رشدبهتر جوانه انتهایی است.بر اساس این قاعده قدرت رویشی جوانه ای که در راس قراردارد٬همیشه بیشتر جوانه هاست.این جوانه می تواند در روی یک شاخه قایم و یا روی شاخه یکساله ای که زاویه ای کوچک با محور درخت دارد٬ قرار گرفته باشد. این قاعده علا وه بر محور درخت در مورد شاخه های جانبی آن نیز صدق می کند.وانگهی گستره این قاعده علاوه بر جوانه های یک شاخه ٬ جوانه های شاخه های مجاور نیز می شود.

با توجه به قاعده پولاریته لازم است که در فرم های تاج٬بخشها ی پایینی پهن تر از بخش های بالایی باشند.انشعا بات پایینی شاخه های اصلی نیز باید به همین نحو پهن تر از انشعا بات بالایی آن باشند. در غیر این صورت انشعا بات بالایی رشد فراوان کرده و بخشهای پایینی تاج نسبت به آنها کوچک می مانند. در این حالت در پایین تاج شاخه های ضعیف با برگها و میوه های ریز تولید می شود و حتی بعضی شاخه ها می خشکند با لخت شدن تدریجی پایین تاج٬ میوه فقط در قسمت های بالایی تشکیل میشود که ای امر با توجه به ضرورت کوتاه نگاه داشتن درخت ها که امروزه به خاطر تسهیل مراقبت وکاهش نیاز به نردبان می شود٬ در تضاد قرار می گیرد.

 

حساسیت درختان به سرما ممکن است با هرس زیادتر شود. ولی این موضوع فقط در زمستان های خیلی سخت ودر انواع و ارقام درختانی که به سرما حساسند٬ اهمیت دارد. جوانه ای که در مجاورت محل برش واقع شده ونیز قسمتهای کا ملا" نزدیک به سطح برش شاخه ها  وبازوها آسیب پذیرند.از آنجا که سردترین ماه سال در ایران معمولا"بهمن ماه است٬ لذا هرس درختان پس از این ماه تنها زمانی عملی است که تعدادشان محدود باشد.ولی در مقابل درختان را به ترتیبی هرس نمود که انواع وارقام حساس به سرما در ردیف آخر قرار. برای این منظورباید کار را از مقاوم ترین ارقام سیب به سرما شروع کرد٬ سپس به هرس گلابی ها ٬آلوها ودر دست آخر به هرس گیلاس وهلو پرداخت.ولی تجربه نشان داده است که هر قدر در انجام هرس بیشتر تا خیر شود٬ شاخه ها در دوره رویش کوتاه تر می مانند.

دوره های رشد درختان میوه:

درختان میوه در طول حیات خود پنج تا شش دوره رشد دارند که طّی آن هرس گردیده واز هرس تاثیر می پذیرند. این دوره ها عبارتند از:دوره جوانی٬ دوره افزایش باردهی٬ دوره باردهی کامل٬دوره کاهش باردهی ودوره کهولت که به مرگ درخت می انجامد و همچنین طول مدت هر یک از این دوره ها را می توان بوسیله هرس یا با انتخاب پایه های مختلف برای پیوند تغییر داد. باغداران و ودوستداران درخت مایلند که دوره های باردهی کامل هر چه زودتر شروع شده و مدت زیادی دوام یابد. بدین منظور باید با رفتار درختان در دوره های مختلف زندگی آنها آشناشد. به همین منظور:هرس فی نفسه هدف نبوده بلکه وسیله ای برای نیل به باروری عالی ومتعادل وتولید میو ه های مرغوب تر است.     

سیامک سپهری