چربی گیر چیست؟

یکی از آلاینده های معمول در فاضلاب، وجود روغن و چربی در پساب خروجی می‌باشد، در برخی موارد غلظت آلاینده‌های فوق به قدری بالا است که لزوم استفاده از یک واحد چربی‌گیر برای حذف يا جلوگیری از ورود چربی به منابع تخلیه پساب و تصفیه خانه‌ها ضروری می‌باشد.

چربی و روغن های محلول و غیر محلول در آب عمدتا باعث سه مشکل اساسی(گرفتگی شبکه داخلی و خارجی، گرفتگی روزنه‌های چاه جاذب، مختل شدن فرآیند بیولوژیک در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب) برای رستوران‌ها، آشپزخانه‌های صنعتی و سایر واحد های تولیدی که فاضلاب چرب دارند، می‌شود.

چربی های رستوران‌ها معمولا چربی‌های حاوی لیپیدهای سنگین و نیم‌چرب می‌باشد، این نوع چربی به صورت معلق بوده و مقدار بسیار کمی از چربی در آب محلول می‌باشد.

فاضلاب چرب و روغنی باعث مسدود شدن لوله های انتقال فاضلاب، شبکه فاضلاب شهری، منهولها و در نهایتاً گرفتگی شبکه شهری می‌گردد.

فاضلاب چرب باعث مسدود شدن روزنه‌های چاه‌های جذبی می‌شود‌، چاه‌های جذبی که عمدتا در مناطقی با جذب خاک مناسب حفر می‌گردند به مرور زمان دچار گرفتگی می‌شوند، دیوار چاه‌ها با چربی به صورت لایه‌ای بسیار چرب پوشانده شده و چاه قابلیت جذب خود را از دست می‌دهد، با کاهش قابلیت جذب و تراوایی، ظرفیت چاه کاهش یافته و تخلیه چاه با زمان زودتری باید انجام گیرد. 

همچنین در صورت انتقال فاضلاب چرب به تصفیه خانه‌های فاضلاب ، فرآیند بیولوژیک تصفیه مختل شده و در خروجی نیز پارامترهای چربی خارج از استاندارد مشاهده می‌گردد.

در حال حاضر روشهای مختلفی جهت چربی‌گیری استفاده می‌شود که عبارتند از:

۱- روش های فیزیکی (ثقلی)

۲- روش های فیزیکی و شیمیایی

با مدنظر قراردادن پارامترهای چگالی و وزن مخصوص چربی‌ که سبکتر از آب و فاضلاب است، تکنیک های جداسازی چربی (فیزیکی و ترکیبی فیزیکی و شیمیایی) مبتنی بر شناورسازی بوده که با این روش ذراتی را که بسیار کوچک و سبک‌اند و به آرامی ته‌نشین می‌شوند را می‌توان به طور کامل‌تر و در زمان کوتاهتر حذف کرد، به محض شناور شدن ذرات در سطح، می‌توان از طریق کفاب‌روب جمع آوری کرد.

قبل از آنکه سیستم یا دستگاهی جهت جداسازی روغن یا چربی از آب یا پساب انتخاب شود، لازم است تا نوع پساب یا روغنی که باید مورد تصفیه قرارگیرد مشخص شود. این اشکال به شکل روغن آزاد، امولیسیون، روغن محلول، امولیسیون‌های پایدار شیمیایی و ذرات احاطه شده توسط روغن می‌باشد.

انواع مختلف چربی و روغن در پساب‌ها:

روغن آزاد:

هنگامی که مخلوطی از آب و روغن برای مدت زمان کوتاهی به صورت ساکن قرارگیرد، درصورتی که دانسیته روغن کمتر از آب باشد، روغن به صورت لایه ای در سطح فاز آبی شکل می‌گیرد، لایه ای که بر روی سطح فاز مایع جمع می‌شود، دارای خصوصیت فیزیکی و شیمیایی منبع آن (روغن) می باشد. مگر اینکه در اثر یا تغییر و یا واکنش مواد شیمیایی موجود در فاز آبی و محیط اطراف به این شکل درآمده باشند، این تغییرات و یا واکنش‌ها ممکن است به دلیل تبخیر ترکیبات فرار، اکسیداسیون اتمسفریک و فعالیت میکروب ها باشد.

مقرون به صرفه ترین روش جهت تصفیه اینگونه چربی‌ها، CPI می‌باشد.

روغن پراکنده(امولیسیون) :

گاهی به خاطر شد اختلاط، قطرات روغن در فاز آبی پراکنده می‌شوند که این مسئله ارتباط با میزان حجم آن و سایر فاکتورها دارد. اندازه ذرات روغن پراکنده در امولیسیون بسیار مهم می باشد، باتوجه به شدت اختلاط ممکن است پراکندگی اولیه یا ثانویه در فاز مایع صورت گیرد.

پراندگی نوع اول به دلیل وجود قطرات ماکروسکوپی روغن که قطر آنها بین 1000 تا 10000 انگستروم می‌باشد شکل می‌گیرد. این قطرات را می‌توان با استفاده از مواد شیمیایی ناپایدار نمود و با تبدیل آن‌ها به قطعات بزرگتر و ایجاد سکون به مدت 24 ساعت، اقدام به جداسازی نمود. پراکندگی اولیه می‌تواند به علت استفاده از پمپ دیافراگمی و همچنین پمپ های سانتریفیوژ با سرعت کم شکل گیرد.

پراگندگی نوع دوم به دلیل قطرات میکروسکوپی روغن با قطر بین 50 تا 600 انگستروم شکل می‌گیرد. این نوع پراکندگی با ایجاد شرایط سکون به مدت طولانی و یا حتی استفاده از حرارت از بین نرفته و پایدار باقی می‌ماند. توربولانس و اغتشاشات شدید جریان سبب شکل گیری این نوع از پراکندگی می‌باشد.

امولیسیون های پایدار شیمیایی :

این نوع از محلول دارای اندازه مشابه با پراکندگی ذرات از نوع اول و دوم امولسون می‌باشد، دراین قسمت ذرات دارای پایداری بیشتری نسبت به حالا های قبل هستند، زیرا حضور ترکیب سوم در فاز روغن و یا فاز آبی سبب این افزایش پایداری می‌شود. این عامل و ترکیب سوم تحت عنوان سورفاکتانت‌ها (عامل فعال سطحی یا دترجنت، صابون و امولسیون کننده‌ها) می‌باشد. غلطت ناچیز این مواد می‌تواند روغن را به شکل امولیسون‌های پایدار در آورند.

روغن محلول :

با حضور مواد آلی محلول در فاز آبی، میزان حلالیت روغن افزایش می‌یابد، مخصوصا ذراتی که بخش عمده آن‌ها هیدروکربن های آلیفاتیک می‌باشد. قطرات محلول روغن معمولا کوچکتر از 0.5 میکرون هستند.

ذرات احاطه شده توسط روغن :

جامدات معلق موجود در فاز آبی ممکن است به وسیله روغن احاطه شوند. این ذرات دارای منابع، دانسیته و اندازه‌های مختلفی هستند. این ذرات می‌توانند ذرات رس، سیلیس، فلزات سنگین و ... می‌باشند.

انواع روشهای جداسازی چربی و روغن :

1. جداکننده API.

2. جداکننده CPI.

3. جداکننده AF یا DAF.