جزئیات احداث نیروگاه یک مگاواتی خورشیدی اراک
مجری طرح توسعه فناوری انرژیهای تجدیدپذیر پژوهشگاه نیرو:
احداث نیروگاه خورشیدی اراک در راستای ارائه یک الگوی نمونه برای پیاده‌سازی پروژه‌های نیروگاهی دیگر بوده، تا جایی‌که توانستیم در این نیروگاه مهم‌ترین استانداردها را در این زمینه را پیاده سازی کنیم. از آنجا که پژوهشگاه نیرو در احداث نیروگاه خورشیدی سهم قابل توجهی داشته بنابراین این موضوع مهم ما را برآن داشت تا گفتگویی با داود محمدی مجری طرح توسعه فناوری انرژیهای تجدیدپذیر پژوهشگاه نیرو داشته باشیم تا از پروژه اجرایی پژوهشگاه نیرو در این زمینه مطلع شویم.
انرژی خورشیدی یكی از منابع تامین انرژی رایگان، پاك و عاری از اثرات مخرب زیست محیطی است كه از دیرباز به روش‌های گوناگون مورد استفاده بشر قرار گرفته است. به طور متوسط خورشید در هر ثانیه 1.1*1020 كیلووات ساعت انرژی ساطع می‌كند. از كل انرژی منتشر شده توسط خورشید، تنها در حدود 47% آن به سطح زمین می‌رسد. این بدان معنی است كه زمین در هر ساعت، تابشی در حدود 60 میلیون Btu دریافت می‌كند.
شناخت انرژی خورشیدی و استفاده از آن برای منظورهای مختلف به زمان ماقبل تاریخ باز می‌گردد، در آن هنگام روحانیون معابد به كمك جام های بزرگ طلایی صیقل داده شده و اشعه خورشید، آتشدان‌های محراب ها را روشن می‌كردند.
موقعیت كشور ایران از نظر میزان دریافت انرژی خورشیدی
كشور ایران در بین مدارهای 25 تا 40 درجه عرض شمالی قرار گرفته است و در منطقه‌ای واقع شده كه به لحاظ دریافت انرژی خورشیدی در بین نقاط جهان در بالاترین رده‌ها قرار دارد. میزان تابش خورشیدی در ایران بین 1800 تا 2200 كیلووات ساعت بر مترمربع در سال تخمین زده شده است كه البته بالاتر از میزان متوسط جهانی است. در ایران به طور متوسط سالیانه بیش از 280 روز آفتابی گزارش شده است كه بسیار قابل توجه است.
مجری طرح توسعه فناوری انرژیهای تجدیدپذیر پژوهشگاه نیرو ضمن اشاره به احداث نیروگاه یک مگاواتی اراک گفت: موضوع شروع احداث نیروگاه خورشیدی اراک به سه سال پیش برمی‌گردد که این پروژه یکی از 8 پروژه تعریف شده در این طرح می‌باشد. عمده کاربری این پروژه‌ها در خصوص کیفیت استفاده از انرژی های تجدیدپذیر بوده که در قالب پروژه‌های آزمایشگاهی یا در قالب طرح های پایلوت بوده است.
هدف از اجرای این پروژه بیشتر در جهت ارائه یک الگوی نمونه برای پیاده‌سازی پروژه‌های نیروگاهی دیگر بوده است تا جایی‌که توانستیم در نیروگاه خورشیدی اراک مهم‌ترین استانداردها در این زمینه را پیاده سازی کنیم.
یکی دیگر از پروژه‌های این طرح ساخت و راه‌اندازی چیلرجذبی خورشیدی با کاربری برودتی بوده که موفق شدیم بزرگترین سیستم برودتی خورشیدی نصب شده در ایران با ظرفیت 5 تن تبرید را آماده و راه‌اندازی کنیم.
در مورد مراحل اجرایی نیروگاه خورشیدی بفرمایید؟
احداث نیروگاه خورشیدی اراک در انتهای سال 92 کلید خورد برای اجرای این پروژه نیاز به پیمانکار اجرا بود تا ما را در اجرا و پیاده‌سازی این پروژه کمک نماید. بعد از برگزاری مناقصه در سال 92 قرارداد اجرایی آن به امضا رسید اما به دلیل مشکلات مالی بوجود آمده مراحل اجرایی پروژه در انتهای سال 93 آغاز گردید و طول مدت اجرای پروژه حدود یک سال به طول انجامید.
آیا اجرای این طرح در حال حاضر توجیه اقتصادی دارد؟
همانطور که می‌دانید در طی دو سه سال گذشته قیمت نفت در بازارهای جهانی به شدت کاهش یافته است این موضوع باعث افزایش رقابت در بازار تولید تجهیزات نیروگاه های خورشیدی گردید و متناسب با قیمت این تجهیزات گاها تا نصف کاهش داشته است این امر باعث گردید که هزینه صرف شده جهت این پروژه نسبت به هزینه‌های حال حاضر بیشتر باشد و طبیعتا روند کاهش هزینه ساخت نیروگاه خورشیدی همچنان در حال کاهش بیشتر می‌باشد.
آیا احداث نیروگاه خورشیدی در کشور با توجه به دارا بودن منابع غنی گاز توجیه اقتصادی دارد؟
تاسیس چنین نیروگاهی در کشور شاید امروزه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد اما می‌تواند به بحث محیط زیست کمک قابل توجهی نماید چرا که داشتن محیط زیست سالم، یکی از اولویت های اصلی ما است همچنین با اجرای این روش علاوه بر جلوگیری از ورود آلودگی‌های سوخت‌های فسیلی به محیط، با بومی سازی این صنعت از خروج ارز نیز جلوگیری به عمل می‌آید.
شاید از نگاه توجیه اقتصادی با توجه به رکود اقتصادی که در اروپا به وجود آمد و همچنین ورود قدرتمند چین به این بازار، قیمت این نوع انرژی در سال های اخیر به شدت کاهش پیدا کرده و این امر سبب شده که استفاده از انرژی خورشیدی و احداث نیروگاه های خورشیدی یک حالت رقابتی پیدا کند. نمی‌توان پیش‌بینی کرد که آیا این روال کاهش قیمت انرژیهای فسیلی برای سالهای آتی ادامه خواهد داشت یا نه؛ بنابراین در استفاده از انرژی خورشیدی نباید عقب بیفتیم. بایستی با فراهم کردن بسترهای لازم زمینه را برای رسیدن به اهداف مورد نظر و بومی‌سازی صنعت خورشیدی هموار کنیم تا بتوانیم بخشی از کمبودهای انرژی کشور را از طریق انرژی خورشیدی جبران نماییم.
براساس آمار تقریبی برای تولید هر کیلووات انرژی از سوخت‌های فسیلی به میزان 922 گرم آلودگی در محیط منتشر شده و با توجه به آمارها در سال 93 میزان تولید برق از این نوع سوخت 257 هزار میلیون کیلو وات ساعت بوده است که به ازای تولید این میزان برق 237 میلیون تن انواع گازهای آلاینده تولید شده و در فضا منتشر گردیده است. با توجه به این معیارها می‌توان گفت که هم‌اکنون با احداث نیروگاه یک مگاواتی اراک، حدود 2000 مگاوات در سال تولید برق خواهیم داشت و چیزی حدود 2 تن آلودگی محیط زیست حذف خواهد شد.
با توجه به اینکه چیزی حدود 74 هزار مگاوات ظرفیت تولیدی برق کشور است اگر یک سهم 10 درصدی تولید از طریق انرژیهای تجدیدپذیر تامین شود بسیاری از آلودگی‌های زیست محیطی در کشور کاهش پیدا می‌کند. بایستی در کاهش آلودگی زیست محیطی تلاش کنیم چرا که ایران در جریان برگزاری همایش کاپ 21 پاریس متعهد شده است که تا سال 2030 میلادی هفت هزار و پانصد مگاوات سیستم‌های تولید انرژی تجدیدپذیر در کشور نصب نماید.
بنابراین باید حرکت در این راستا را از همین امسال شتاب دهیم.
نیروگاه یک مگاواتی اراک اولین تجربه کاری ما در خصوص احداث نیروگاه های سایز بزرگ و مگاواتی بوده است. تمام تلاش ما این است که نیروگاه خورشیدی و بادی را با ظرفیت و راندمان بالا در کشور ایجاد و فرهنگ‌سازی کنیم. رعایت استانداردهای کیفی جهت دستیابی‌به راندمان بیشتر، عمر و کیفیت بالاتر حائز اهیمت است.
برای آینده چه برنامه دارید؟
برنامه احداث 10 مگاوات نیروگاه خورشیدی را در کشور برای سال جاری در دستور کار خود قرار داده‌ایم که این نیروگاه شامل 5 نیروگاه 2 مگاواتی است. در انجام این کار علاوه بر فرهنگ سازی، قصد داریم ظرفیت سازی بخشی از تولید تجهیزات نیروگاهی را از طریق توان داخلی تامین نماییم. بنابراین اگر در ابتدای ورود به احداث نیروگاههای سایز بزرگ مراحل اجرایی کار به خوبی و با رعایت الزامات فنی و استانداردهای به روز شروع شود قطعا در آینده نیروگاه های با کیفیت و استاندارد و با عمر بهره‌برداری بالا خواهیم داشت. دلیل اصلی ایجاد چنین نیروگاه هایی با مدیریت پژوهشگاه نیرو، رعایت دقت و بکارگیری استانداردهای مورد نظر و هدایت امر تولید تجهیزات مورد نیاز در احداث نیروگاههای خورشیدی و بومی‌سازی ساخت آنها در داخل کشور می‌باشد. این امر باعث حضور بیشتر متخصصان و محققان امر، در راستای تشویق و ترغیب بخش خصوصی به ایجاد زیرساخت‌های صنعتی در این حوزه خواهد شد.
تجهیزات بکارگرفته شده داخلی یا خارجی هستند؟
در زمینه تولید تجهیزات هنوز مستقل و خودکفا نشده‌ایم. ماژول‌های فتوولتائیک، کابل، اینورترها، ترانس، کانکتورهای خاص و استرکچرهای نگهدارنده اجزای اصلی احداث نیروگاه را تشکیل می‌دهند. در حال حاضر در زمینه تولید ترانس صنایع خوب و مطرحی در کشور داریم. همچنین تولید کابل های خورشیدی نیز در شرکت های تولید کابل میسر است اما در زمینه ساخت ماژول عقب‌ماندگی هایی داریم به طوری که حجم محدودی ماژول توسط شرکت های داخلی تولید می‌شود که از نظر کیفی قابل مقایسه با برندهای مشابه خارجی معتبر نیستند. در احداث این نیروگاه حدود 30 درصد از تجهیزات از داخل تامین گردیده است و در عین حال کلیه خدمات مشاوره، طراحی و اجرای نیروگاه توسط پیمانکاران داخلی کشور انجام شده است.
در خصوص تحقق اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل بفرمایید؟
نیروگاه احداث شده در شهر اراک به عنوان یک الگوی مناسب و تایید شده از منظر کیفیت و استانداردهایی است که به عنوان یک معیار برای احداث نیروگاه های سایز بزرگ به آن مورد نیاز است. اما در سطح کلان این گونه عمل نخواهیم کرد چرا که هدف اصلی ما تولید انبوه و داخلی‌سازی ساخت تجهیزات است به طوری که دارای کیفیت قابل قیاس با نمونه‌های خوب خارجی باشند. به همین منظور در احداث 10 مگاوات نیروگاه، تولید تجهیزات را به شرکتهای داخلی واگذار خواهیم کرد. تصمیم براین است که در احداث نیروگاه 10 مگاواتی از توان داخلی استفاده حداکثری انجام گیرد.
آیا برنامه‌ای برای توسعه نیروگاه اراک دارید؟
برای گسترش و توسعه نیروگاه امکانات لازم را داریم، باید هدفگذاری دقیقی در این زمینه داشته باشیم که توسعه آن با چه رویکردی پیش برود؛ بنابراین اگر بخواهیم توسعه انجام شود، باید جهت‌دهی لازم برای پیشبرد اهداف مورد نظر را داشته باشیم. بحث احداث اکوپارک در این فضا نیز مدتی است که مطرح می‌باشد که این کار جهت فرهنگ‌سازی و آشنایی عموم مردم و دانشجویان با سیستم‌های تولید انرژیهای تجدید پذیر صورت می‌پذیرد.
حمایت وزارت نیرو به چه صورت بوده است؟
شاید هنوز در کشور آن رشد و بالندگی ایجاد نشده که همه ارگان های حاکمیتی کشور به این هدف یکسان رسیده باشند که در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر چه مسیر مشخصی را طی نمایند. یکی از اهدافی که ما در پژوهشگاه نیرو از ابتدای کار دنبال کردیم این است که اگر این صنعت می‌خواهد در کشور پا بگیرد باید با کیفیت و با رویکرد استاندارد باشد و اگر کیفیت در این موضوع لحاظ نگردد، بهتر است که شروع نشود. ما بیشتر نوک پیکان را به سمت کیفیت سوق داده‌ایم شاید هنوز این همدلی را نتوانستیم ایجاد کنیم که این حمایت را وزارت نیرو از ما داشته باشد و اهداف ما را به صورت کامل تایید نماید واقعیت امر این است که هدف ما در اجرای اکثر پروژه‌ها و طرح ها ارائه کنترل کیفیت در حوزه این صنعت می‌باشد. مثلا یکی از محورهای جدی در این طرح برنامه‌ریزی و احداث آزمایشگاه‌های مرجع خورشیدی در داخل کشور می‌باشد که موفق شده‌ایم با بودجه مختصری که در اختیار داشته‌ایم بخشی از این هدف را محقق سازیم.
سخن پایانی:
بهترین و زیباترین خاطره بنده در اجرای پروژه نیروگاه یک مگاواتی اراک این است که این پروژه با همکاری گروهی به ثمر نشست. الگوی استفاده شده در این پروژه استفاده از توان تخصصی و اجرایی پیمانکاران داخل بوده است تعامل مناسب بین واحدهای مختلف و در نهایت اجرای موفق پروژه بهترین دستاورد بنده از این کار می‌باشد. با توجه به اینکه در کشور اجرای طرحها، به صورت گروهی ضعیف است اما خوشبختانه مدیریت صحیح در کلیه سطوح پروژه و راهبردهای از پیش تعیین شده باعث شد که این پروژه به نتیجه‌ی مطلوب برسد.
