سیاست گذاری‌های بی نظیر هند در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر
هند سال گذشته با پشت سر گذاشتن ژاپن، چین و آمریکا توانست به چهارمین بازار بزرگ انرژی خورشیدی جهان تبدیل شود.
این در حالیست که نارندرا مودی نخست وزیر این کشور هدف تولید ۱۰۰ گیگا وات برق از منابع خورشیدی در سال ۲۰۲۲ را مطرح کرده است. با مروری کوتاه بر سیاست‌های هند در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توان دریافت که تلاش این کشور برای جبران کمبود منابع سوخت باعث ایجاد وضعیتی شده است که هم برای آن در عرصه جهانی آبرو خریده و هم درآمد سرشاری نصیبش کرده است.
با مروری کوتاه بر سیاست‌های هند در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توان دریافت که تلاش این کشور برای جبران کمبود منابع سوخت باعث ایجاد وضعیتی شده است که هم برای آن در عرصه جهانی آبرو خریده و هم درآمد سرشاری نصیبش کرده است.
دولت هند در راستای کاهش وابستگی این کشور به سوخت‌های فسیلی مانند ذغال سنگ و نفت در حال ایجاد بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان است.
دهلی نو در حال حاضر بر روی ساخت یک پارک خورشیدی وسیع به نام پاواگادا در جنوب این کشور کار می‌کند که انتظار می‌رود پس از بهره برداری با تولید دو هزار مگاوات، بزرگترین ایستگاه نیروی برق خورشیدی جهان باشد.
برای ساخت این پارک میلیون‌ها قطعه پانل خورشیدی کنار هم قرار گرفته اند تا برق مورد نیاز حداقل ۷۰۰ هزار خانوار روستایی را تامین کنند.
ساخت این نیروگاه‌های خورشیدی تنها بخشی از برنامه‌های هند برای مطرح کردن خود به عنوان یک قطب اصلی مبارزه با آلودگی‌های کره زمین در غیاب آمریکا است. واشنگتن با نادیده گرفتن توصیه‌های کارشناسان سال گذشته با دستور مستقیم دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشور تصمیم گرفت از معاهده بین المللی آب و هوا خارج شود.
به دلیل هزینه پایین تولید و نصب پانل‌ها و همچنین یارانه‌های دولت برای ارتقا انرژی‌های تجدید پذیر نارندرا مودی نخست وزیر هند روز چهارشنبه در اولین نشست ائتلاف بین المللی خورشیدی در دهلی نو بر تلاش‌های فزاینده کشورش برای کسب جایگاه برتر بین المللی و کسب درآمد سرشار از آن تاکید کرد.
وی اعلام کرد که کشورش به دنبال استفاده از ظرفیت عظیم انرژی خورشیدی و بادی به عنوان جایگزین مناسب برای ذغال سنگ آلوده کننده جهت تامین نیاز خود به انرژی برق است.
وی این سخنان را تنها چند روز پس از دریافت جایزه ویژه محیط زیست سازمان ملل متحد ایراد کرد. هند در سال‌های اخیر با هدف تبدیل شدن به یک قدرت جهانی و با تکیه بر آموزه‌های اجتماعی تاریخی ملت خود که طبیعت را ارج می‌نهند گام‌های بزرگی در جهت حفظ محیط زیست به نفع جامعه بشری و منافع اقتصادی مردم خود برداشته است.
مودی در صحبت‌های اعلام کرد که کشورش تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۴۰ درصد از انرژی خود را با از استفاده سوخت غیر فسیلی بدست خواهد آورد.
نخست وزیر هند تاکید کرد که ائتلاف بین المللی خورشیدی اکنون بسیار اهمیت یافته است دارای ۱۲۰ کشور عضو است.
او گفت: معقتد است این سازمان در آینده نزدیک مانند سازمان اوپک عمل کرده و نیاز جهان به انرژی را برطرف خواهد کرد.
وی خاطرنشان کرد انرژی خورشیدی نقشی مشابه چاه‌های نفت در تامین نیاز جهان به انرژی خواهد داشت.
وی در ادامه گفت: انسان‌ها در ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال گذشته وابسته به استفاده از انرژی زیر سطح زمین بودند. اما برای یک آینده امن، منابع انرژی بالاتر از سطح زمین مانند انرژی خورشیدی و بادی باید مورد استفاده قرار گیرند. استفاده از انرژی تجدید پذیر باید مورد تمرکز قرار گیرد.
نارندرا مودی در ارتباط با ظرفیت انرژی خورشیدی هند گفت: به زودی ۵۰ گیگا وات انرژی تجدید پذیر به ظرفیت برق هند اضافه خواهد شد و ۲۰ درصد از نیاز کل هند به انرژی از طریق منابع تجدید پذیر تامین خواهد شد. اکنون زمان مناسب برای سرمایه گذاری در انرژی خورشیدی است.
هند که از جمله کشور‌های امضا کننده توافق اقلیمی پاریس است متعهد شده تا سال ۲۰۳۰، ۴۰ درصد از ظرفیت انرژی خود را از طریق منابع غیر فسیلی تامین و همچنین با درخت کاری کافی ۲.۵ تا ۳ گیگاتون دی اکسید کربن را از جو خارج کند.
سازمان جهانی انرژی در گزارش خود اعلام کرده است که هند برای رسیدن به این اهداف اقداماتی مانند ساخت ساختمان‌های کم انرژی، هوشمند سازی شهر‌ها و کنترل آلودگی هوا را انجام می‌دهد.
هند در سال ۲۰۱۱ برنامه ملی این کشور برای انرژی خورشیدی با هدف جبران بخشی از کمبود انرژی بدون افزایش آلودگی در سومین اقتصاد بزرگ قاره آسیا را آغاز کرد.
برنامه‌های دولت برای توسعه برنامه 'انرژی پاک' باعث شده است هم هند به صف اول مبارزان حفظ محیط زیست راه یابد و هم به دلیل سرمایه گذاری آسان در این صنعت کم خرج به گسترش شبکه برق در این کشور پهناور که باعث رونق کشاورزی و صنایع کوچک در نقاط دوردست می‌شود صرفه جویی خوبی به عمل آید.
با کناره گیری آمریکا از معاهده محیط زیست بین المللی اکنون کشور‌های دیگر جهان از جمله هندوستان پرچم رهبری حرکت به سوی هدف دوردست تغییرات انرژی را به دوش می‌کشند.
سال گذشته آمریکا از توافق پاریس درباره تغییرات اقلیمی و آب و هوایی کنار کشید.
تنها چند روز پس از این اتفاق تاریخی نارندرا مودی نخست وزیر هند در دیدار با امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه بر حمایت کشورش از توافق آب و هوایی پاریس تاکید کرد.
در همین دیدار بود که مودی بر پای بندی کشورش بر لزوم تلاش‌های بین المللی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی تاکید کرده و گفت که هند در این زمینه به فراتر از تعهدات خود می‌اندیشد.
مودی با ذکر این دلیل که توافقنامه پاریس توانایی آن را دارد که از نسل‌های آینده محافظت کرده و امیدواری تازه‌ای به وجود آورد، از آن به عنوان 'میراث مشترک' یاده کرده و گفت: همه هندی‌ها بر محافظت از محیط زیست و کره زمین تاکید دارند و به آن اعتقاد دارند.
هند در حالی خود را به عنوان یک بازار عمده برای انرژی‌های تجدیدپذیر در حال ظهور مطرح می‌کند که در حوزه سرمایه گذاری در انرژی خورشیدی و باد طرح‌های کوبنده زیادی در دست دارد. اینکه هند اکنون به عنوان رهبر جنبش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مطرح شده است مرهون تلاش‌هایی است که از مدت‌ها پیش برای تغییرات اقتصادی در حوزه انرژی شروع شده است.
آنچه نخست وزیر هند در دستور کار دارد افزایش ظرفیت این کشور در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر است. بیشترین میزان این افزایش از طریق گسترش استفاده از انرژی خورشیدی خواهد بود.
ذغال سنگ در حال حاضر حدود ۶۰ درصد از منابع برق هند را تامین می‌کند، اما دولت در حال برنامه ریزی است که با افزایش استفاده از انرژی خورشیدی اتکا به این منبع انرژی فسیلی را به شکل عمده‌ای کاهش دهد. هند در زمینه مدیریت هزینه تولید برق از منابع تجدیدپذیر نیز موفق بوده است به طوریکه در حال حاضر هزینه تولید برق از منابع خورشیدی و باد نه تنها از منابع فسیلی و هسته‌ای بیشتر نیست بلکه در بدترین حالت با آن برابری می‌کند.
*** ملاحظات اقتصادی
هر چند قیمتی چنین پایین برای برقی که از منابع تجدیدپذیر تولید شده است آنهم در کشوری که جزو اقتصاد‌های نوظهور حساب می‌شود کاملا بی سابقه و در عین حال هیجان انگیز است، اما به خاطر رقابت شدیدی که بین شرکت‌های ارائه دهنده این نوع الکتریسیته در گرفته است همین هزینه نیز روند نزولی به خود گرفته است.
عامل عمده دیگری که در اشتیاق بیشتر هند برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تاثیرگذار است هزینه زیاد استخراج، انتقال، پالایش ومصرف ذغال سنگ و مهمتر از همه مبارزه با آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از استفاده از این نوع سوخت است. همچنین استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر باعث می‌شود پولی که برای واردات نفت و گاز صرف می‌شود در جیب خود ملت باقی بماند.
*** ملاحظات اجتماعی
البته اجرای موثر طرح‌های دولت در این زمینه با مشکلاتی نیز همراه است. به عنوان مثال، به دلیل جمیعت بسیار زیاد هند و نیاز مبرم به زمین برای برآورده کردن نیاز‌های مردم، دولت باید در مورد شناسایی و استفاده از زمین‌های کشاورزی برای نصب تجهیزات نیروگاه‌های خورشیدی با دقت و ظرافت زیاد عمل کند.
***دیپلماسی انرژی
علاوه بر منافع اقتصادی زیادی که استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر برای 'کشور‌های خورشیدی' جهان در بر دارد ائتلاف‌های مختلفی که در بین آن‌ها در حال شکل گیری است قدرت چانه زنی و انجام بازی‌های سیاسی در عرصه‌های جدید ترهم را برای آن‌ها فراهم می‌کند به طور مثال ائتلافی که در جریان دیدار مودی از فرانسه شکل گرفت عرصه‌های جدیدی را به روی هر دو ملت گشود.
در همین رابطه یک فعال زیست محیطی هند در تایید سیاست‌های کشورش در این حوزه تاکید کرد که دنیا هیچ راهی بغیر از استفاده از منافع انرژی‌های تجدید پذیر برای تضمین بقایای خود ندارد.
بارکا ورشا در دهلی نو بر این اعتقاد خود تاکید کرد که منابع انرژی‌های فسیلی در جهان دیر یا زود خواهند خشکید و جامعه انسانی به منابع انرژی‌های تجدید پذیر از قبیل: خورشید، باد و آب برای تضمین بقایای خود نیاز خواهد داشت.
وی در گفت و گوی خود در مورد اهمیت منابع انرژی‌های تجدید پذیر برای حفظ سلامتی طبیعت از سویی و دسترسی به انرژی‌های مقرون به صرفه از سوی دیگر، گفت: 'برخی محاسبات نشان می‌دهند که ذخایر سوخت فسیلی در طول ۵۰ سال آینده تمام خواهند شد. برخی محاسبات دیگر این مدت را ۱۰۰ الی ۱۲۰ سال ذکر کرده اند. ولی واقعیت این است که هیچیک از این محاسبات برای جامعه بین المللی که به شدت به سوخت‌های فسیلی برای رفع نیاز خود به انرژی وابسته می‌باشد چندان جذاب نیست. حرف آخر این است که ذخایر انرژی‌های فسیلی روزی به پایان خواهند رسید و ما، با توجه به امکان افزایش قطعی نیاز به انرژی، هیچ راهی بغیر از تولید انرژی‌های نوین برای تضمین بقایای خود نداریم. '
وی که یک نویسنده و یک عضو یونسکو می‌باشد افزود: ' امروزه علاقه زیادی در میان جامعه بین المللی برای ابداع منابع جدید برای رفع نیاز جهانی به انرژی مشاهده می‌شود. انرژی خورشیدی، برق بادی و آب روان منابع مهم انرژی‌های تجدید پذیر هستند که بخوبی پیشرفت می‌کنند. علاقه و اشتیاقی که همه کشور‌ها به توسعه این منابع نشان می‌دهند این احساس را بوجود آورده است که نیاز ما به انرژی در آینده براحتی رفع خواهد شد. '
این کارشناس امور زیست محیطی به جامعه جهانی در مورد عواقب وخیم کمبود سوخت فسیلی در آینده هشدار داده و گفت: یک عامل بسیار مهم وجود دارد و آن افزایش تعداد جمعیت است. تعداد جمعیت جهان در طول ۵۰ سال آینده به ۹ میلیارد نفر خواهد رسید و نیاز جامعه بین المللی به انرژی نیز به همین نسبت افزایش خواهد یافت. بنابراین، تولید انرژی‌های تجدید پذیر نه تنها باید مطابق رشد جمعیت افزایش یابد بلکه آن باید جای انرژی‌های فسیلی را به منظور تضمین رفع نیاز ما به انرژی در آینده بگیرند. '
بارکا ورشا، در مورد نقش ائتلاف بین المللی خورشیدی در رفع نیاز جامعه بین المللی به انرژی در آینده، گفت: 'ائتلاف بین المللی خورشیدی می‌تواند جای اوپک را در آینده در تامین انرژی برای جهان بگیرد. کشور‌های عضو این ائتلاف همان نقشی را در آینده ایفا خواهند کرد که کشور‌های عضو اوپک اکنون ایفا می‌کنند. نخست وزیر هند نارندرا مودی خواستار تدارک یک شبکه جهانی برای انتقال انرژی خورشیدی بین کشور‌های مختلف شده است. '
وی، در مورد چشم انداز تولید انرژی‌های تجدید پذیر در هند در آینده گفت: هند ۴۰ درصد از نیاز خود را به انرژی تا سال ۲۰۳۰ از محل منابع غیرفسیلی تامین خواهد کرد. انتظار می‌رود که ارزش تجارت انرژی‌های تجدید پذیر در هند در طول چهار سال آینده به ۷۰ الی ۸۰ میلیارد دلار بالغ گردد و به همین جهت اکنون زمان مناسبی برای سرمایه گذاری هند در تولید انرژی‌های تجدید پذیر می‌باشد. هند می‌رود که انقلابی را در زمینه انرژی‌های تجدید پذیر براه اندازد و خورشید در کانون این انقلاب قرار دارد. '
بارکا ورشا، استفاده را از انرژی‌های جدید پذیر به عنوان تنها راه ممکن برای نجات طبیعت توصیف کرده و گفت: خیلی از کشور‌های توسعه یافته تلاش‌های شدیدی را در جهت تدارک منابع انرژی تجدید پذیر انجام می‌دهند. من معتقدم که آن باید جایگزین اصلی برای سوخت‌های فسیلی باشد. برق حاصله از راکتور‌های هسته‌ای در ژاپن ارزانتر از برق حاصله از نفت است. '
وی افزود: ' لازم است که ما، با توجه به امکان افزایش نیاز جهانی به انرژی و نگرانی‌های زیست محیطی، حداکثر استفاده را از انواع انرژی‌های تجدید پذیر به منظور رفع مشکلات مربوط به تغییر آب و هوا بکنیم. انسان‌ها دارای یک سرنوشت مشترک هستند و من امیدوارم که پیشرفت فناوری و اتخاذ سیاست‌های مناسب برای استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر برای جامعه جهانی و سلامتی طبیعیت مفید واقع گردد. '
بررسی برنامه‌های هند در این حوزه بسادگی آشکار می‌کند که این کشور گام‌های بلندی برداشته به گونه‌ای که انرژی خورشیدی و بادی، ۹۰ درصد از ظرفیت رشد این کشور در بخش انرژی تجدید پذیر را به خود اختصاص داده اند.
هند اعلام کرده است که صنعت انرژی تجدیدپذیر این کشور می‌تواند فرصت‌های تجاری به ارزش ۱۶۰ میلیارد دلار در یک دهه ایجاد کند که این امر آن را به یک بازار بسیار جذاب تبدیل می‌کند.
بانک جهانی پیش از این اعلام کرده بود که در راستای اهداف توسعه انرژی خورشیدی هند، به این کشور بیش از ۱ میلیارد دلار وام ارائه خواهد داد.
دولت دهلی نو در حال حاضر بر روی ساخت یک پارک خورشیدی وسیع به نام پاواگادا در جنور این کشور کار می‌کند که انتظار می‌رود پس از بهره برداری با تولید دو هزار مگاوات، بزرگترین ایستگاه نیروی برق خورشدی جهان باشد.
برای ساخت این پارک میلیون‌ها قطعه پانل خورشیدی کنار هم قرار گرفته اند تا برق مورد نیاز حداقل ۷۰۰ هزار خانوار روستایی را تامین کنند.
تلاش‌های هند برای ساخت مزارع متعدد نه تنها به پیشرفت این کشور بخصوص در بخش کشاورزی و کاهش اتکای آن به منابع خارجی تامین سوخت خواهد انجامید بلکه به بهبود اوضاع محیط زیست در جهان و کاهش آلودگی‌ها کمک خواهد کرد.
لازم به ذکر است ساخت این نیروگاه‌های خورشیدی تنها بخشی از برنامه‌های هند برای مطرح کردن خود به عنوان یک قطب اصلی مبارزه با آلودگی‌های کره زمین در غیاب آمریکا است. واشنگتن با نادیده گرفتن توصیه‌های کارشناسان سال گذشته با دستور مستقیم دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشور تصمیم گرفت از معاهده بین المللی آب و هوا خارج شود.
در حال حاضر، درست زمانی که آمریکا صندلی خود را در این معاهده خالی کرده است، هند با برنامه ریزی درست به سوی جایگزینی آن پیش می‌رود.
