فضا و عملکردهای بیمارستان سرطانی

- فضا و عملکردهای بیمارستان سرطانی

بخش های مختلف یک بیمارستان سرطانی به صورت زیر می باشد:

1- بخش های مراقبتی شامل:

واحدهای بستری عادی

واحد مراقبت ویژه

بخش حرکت درمانی

2- خدمات تشخیصی شامل:

تشخیص تخصصی  (CAT , MRI)

تشخیص جانبی: آزمایشگاه، رادیولوژی، اندوسکوپی

 3- خدمات درمانی شامل:

درمان تخصصی : شیمی درمانی، رادیوتراپی

درمان جنبی : جراحی، اورژانس، درمانگاه

4- خدمات اداری

5- خدمات کارکنان شامل:

رختکن، غذاخوری، نمازخانه

6- پشتیبانی شامل:

کاخداری، آشپزخانه، انبار، تأسیسات، رختشویخانه

3-7-1- بخش مراقبت

از مهمترین بخش ها که ظرفیت و نوع طراحی آن بیمارستان را تحت تأثیر قرار می دهد. در بیمارستان های عمومی غالباً با توجه به جنسیت (خانم و آقا) بخش ها را تقسیم کرده و یا بصورت داخلی، جراحی، زنان و ... است. در بیمارستان های تخصصی سرطان تقسیمات متفاوت است مثلاً بخش های جراحی، شیمی درمانی، رادیوتراپی

شکل های مختلف بیمارستان در بخش گونه های بیمارستان عنوان شد اما یکی از فاکتورهای اصلی که در شکل بخش بستری تأثیر دارد فاصله ایستگاه پرستاری تا دورترین اتاق بیمار است که نباید از 30 متر بیشتر گردد و بهتر است که جهت کم کردن رفت و آمد پرستاران این عدد به 5/25 متر تقلیل یابد.

تعداد تخت های هر بخش پس از تعیین تعداد کل تخت بیمارستان با توجه به عوامل مختلف از جمله وسعت بیمارستان ، نوع خدمات متوسط زمان بستری و ... در نظر گرفته می شود.

3-7-1-1- فضاهای بخش بستری

اتاق بستری

همواره در طراحی بیمارستان ها موضوع ترکیب اتاق های یک نفره و دو نفره و حتی چند نفره وجود داشته است اما در بیمارستانی که فقط به درمان سرطان می پردازد و قرار است فقط کودکان زیر 16 یا 14 سال را تحت درمان داشته باشد، بهترین وضعیت طراحی اتاق های تک نفره برای بیمار و همراه او می باشد, هر چند از لحاظ اقتصادی ممکن است به صرفه نباشد. حداقل ابعاد خالص فضای اتاق بدون قسمت ورودی و سرویس بهداشتی 5/3 × 4 متر می باشد. (شریف زاده 1386 ، 71)

ایستگاه پرستاری

ایستگاه پرستاری مرکز کلیه فعالیت های اداری و پرستاری بخش است و باید بتواند کل بخش را تحت کنترل داشته باشد، به اتاق های ایزوله نزدیک باشد و دسترسی آن به اتاق های پشتیبانی بخش اتاق دارو و... راحت باشد.

اتاق سرپرستار

اتاقی برای سرپرستار بخش که نزدیک ایستگاه پرستاری باشد و فضای کافی برای انجام کارهای اداری و صحبت با بیمار و همراهش و کارکنان را داشته باشد.

اتاق روز

معمولاً ابتدای هر بخش اتاقی به نام اتاق روز طراحی می شود که مبلمان آن ساده و شبیه فضای خانه است, وجود پنجره و دید به بیرون آن الزامی است که معمولاً برای موارد زیر استفاده می گردد:

- انتظار بیمار پذیرش شده تا ترخیص شده

- ملاقات

- آموزش بیمار و همراه

- استراحت همراه بیمار (تغییر فضا)

اتاق معاینه و درمان

اتاق دارو و کار تمیز

در نزدیکی ایستگاه پرستاری و تحت کنترل پرستاران جهت دریافت و انبار پک های استریل، سرنگ ها، وسایل یکبار مصرف، داروها و یخچال دارو، وسایل پانسمان و...

اتاق کار کثیف

تخلیه مدفوع، ضد عفونی کردن لگن ها، شستشو و نگهداری وسایلی که باید به مرکز استریل فرستاده شوند در این اتاق انجام می شود.

انبار تجهیزات

محل نگهداری وسایل و تجهیزات بخش مانند سطل ، کیسه زباله، تخت، پایه سرم و ...

سرویس بهداشتی

3-7-1-2- مراقبت ویژه

برای بیمارانی که نیاز به دستگاه های ویژه و پیچیده مراقبتی دارند. تعداد تخت ها به نوع واحد بیمارستانی و نوع استفاده از آن وابسته است و معمولاً بیشترین تعداد تخت ها 6 الی 7 عدد و 15-11 متر مربع برای هر واحد در نظر گرفته می شود که نیاز به ایستگاه پرستاری، فضای مراقبت دکتر، مشاوره، انبار و اتاق استراحت وجود دارد.

3-7-2- بخش تشخیصی

3-7-2-1 تخصصی

تشخیص بیماری سرطان توسط متخصص پاتولوژی صورت می گیرد و پس از شناخت بیماری درمان توسط انکولوژیست مشخص می گردد. بخشی از تشخیص توسط واحد تشخیص جنبی که شامل آزمایشگاه، اندوسکوپی و رادیولوژی است انجام می گیرد اما عمده تشخیص در بخش های تخصصی صورت می گیرد که شامل موارد زیر اند:

تصویربرداری سه بعدی MRI

توموگرافی CAT Scan

ماموگرافی

فلورسکوپی

PET Scan

3-7-2-2- بخش تشخیص جنبی

رادیولوژی

سونوگرافی

آندوسکوپی

آزمایشگاه

3-7-3- بخش های درمانی

روش های درمان 3 دسته اند

جراحی

پرتودرمانی

دارودرمانی

3-7-3-1- درمان تخصصی

دارو درمانی

که خود شامل شیمی درمانی، هورمون درمانی و ایمونوتراپی است که از لحاظ زمانی بین 30 دقیقه تا چند ساعت درمان به طول می انجامد.

درمان جایگزین

از لحاظ کاربردی شبیه بخش شیمی درمانی است که با خوردن یا تزریق دارو سر و کار دارد.

فضاهای موردنیاز این بخش شامل موارد زیر است:

- پذیرش

- مشاوره

- فضای خصوصی بیمار

- فضای نیمه خصوصی بیمار

- اتاق آموزش درمان جایگزین

- اتاق استراحت پرسنل

- مدیریت

- فضاهای پشتیبانی

پرتودرمانی (رادیوتراپی)

با استفاده از پرتاب اشعه به بافت های سلولی در این روش به از بین بردن آنها می پردازند و یا از رشد آنها جلوگیری می کنند که بوسیله روش های زیر انجام می شود:

- با دستگاه پرتاب کننده خطی

- با دستگاه کبالت یا تله تراپی

- براکی تراپی

- چاقوی گاما

این بخش به علت حجم بالای تشعشعات باید به خوبی حفاظت شود و این حفاظ گاه آنقدر از لحاظ وزنی سنگین می گردد که دپارتمان پرتودرمانی در طبقه همکف ساخته می شود.

این واحد از بتن با ضخامت mm 1200 تا mm 600 ساخته می شود و همه تأسیسات فلزی باید به گونه ای طراحی شوند که از نشت اشعه جلوگیری می کنند.

3-7-3-2- درمان جنبی

درمان جراحی

فضاهای موردنیاز بخش جراحی:

- اتاق عمل

حداقل فضا ابعاد 20/4× 5/4 متر را دارا است، اکثر جراحان ابعاد اتاق را حدود 40/5 × 00/6 و یا حتی 6×6 ترجیح می دهند و در برخی از جراحی ها مانند قلب تا ابعاد 9×6 نیز در نظر گرفته شده است اما به طور متوسط برای اغلب جراحی ها ابعاد 8/4×40/5 تا 40/5×6 مناسب است (شریف زاده 1386 ، 84)

هر اتاق عمل به فضاهای پشتیبانی مستقل نیاز دارد که شامل اتاق اسکراب و گان، انبار استیل فرعی و اتاق نظافت و وسایل مصرف شده می باشد.

- ورودی و تعویض تخت

بخش جراحی یک ورودی اصلی دارد که ورود و خروج بیماران و کارکنان از آنجاست به جز وسایل استریل که مرکز استریل به انبار استریل اصلی بخش جراحی منتقل می شود.

- رختکن

بصورت دو رختکن زنانه و مردانه در حد فاصل منطقه بیرونی و درونی بخش قرار دارد که از طریق پیش ورودی بخش کارکنان وارد رختکن می شوند.

- آمادگی و ریکاوری

بیمار را بعد از تعویض تخت روی برانکارد تمیز به قسمت آمادگی می برند که این قسمت شامل تراشیدن قسمت عمل و تزریق داروهای قبل از بیهوشی و غیره است و بعد از جراحی نیز بیمار مجدد به همین فضا می آید. سالن آمادگی و ریکاوری دارای ایستگاه پرستاری و اتاق دارو و کار تمیز و کثیف است.

درمانگاه جنبی

محل عرضه خدمات درمان به بیماران است که اکثراً برای معاینه های بعدی و Check up مراجعه می کنند.

3-7-4- خدمات اداری

شامل 2 بخش مربوط به کارهای اداری بیمار و همراهش و قسمت فضاهای پرسنلی است.

قسمت بیمار

پذیرش و ترخیص

هال ورودی و انتظار

3-7-5- خدمات کارکنان

رختکن

غذاخوری

استراحت کارکنان

3-7-6- خدمات پشتیبانی

مرکز استریل CSR

 رختشویخانه

 آشپزخانه

سردخانه جسد

 کاخداری

 تأسیسات

سالن استقرار دستگاه های تأسیسات

اتاق سرپرست

رختکن

اتاق استراحت

محل تعمیرات

انبار مصرف روزانه

 تجهیزات

موتورخانه

رایزر و داکت

برق

گازهای طبیعی

فاضلاب

اگزوفن