خواب كارگاه‌هاي‌ساختماني در شهرهاي‌جديد مسكن‌مهر از نفس افتاد
گروه مسكن- فريد قديري: در 35 روزي كه از استقرار عباس آخوندي در وزارت راه‌وشهرسازي مي‌گذرد، بيش‌از 15 مرتبه پيام صريح از طرف وزير خطاب به عوامل مسكن‌مهر مبني‌بر «لزوم ادامه كار در اين پروژه عين روال‌قبلي» صادر شده است، اما بررسي‌هاي به‌عمل آمده در روزهاي اخير از حال‌وهواي شهرهايي كه به واسطه همين ساخت‌وسازهاي مسكن‌مهر به وجود آمدند، نشان مي‌دهد: پيمانكاران با ترك كارگاه‌ها و معلق‌‌كردن ساختمان‌هايي كه حداقل 6ماه براي تكميل و تجهيز آنها زمان لازم است، قصد كرده‌اند راه عمل به تعهد دولت در قبال پيش‌خريداران مسكن‌مهر را باز هم طولاني كنند!
گزارش «دنياي‌اقتصاد» از آخرين وضعيت پروژه‌هاي مسكن‌مهر حاكي است: شهرهاي‌جديد اطراف تهران كه در چهار سال گذشته بيشترين زحمت، پيگيري، چالش‌هاي شبانه‌روزي و در عين‌حال سرافكندگي را براي دولت در مقايسه با ساير مناطق كشور رقم زده بود، هم‌اكنون به بزرگ‌ترين گره عمراني براي دولت يازدهم مبدل شده است. طبق یک آمار رسمی، 75 درصد واحدهای مسکونی مهر در حال ساخت در شهرهای جدید سراسر کشور هنوز به مرحله افتتاح و بهره‌برداری نرسیده‌اند.
در «پرند» و «پرديس» تا پيش‌از شروع به كار دولت يازدهم، دغدغه‌هايي همچون نبود آب و برق و گاز و رخداد نابرابري بين هزينه‌ساخت و قيمت تمام‌شده واحدهاي مسكونيمهر، وجود داشت طوري كه در يكسال آخر فعاليت دولت قبل، با وساطت رییس‌جمهور وقت، هم وزارت نيرو مكلف شد بدون‌وقفه براي همه واحدها خدمات‌رساني كند و هم وزارت راه‌وشهرسازي قبول كرد قيمت خريد مسكن‌مهر از پيمانكار را معادل بخشي از تورم شديد سال91 افزايش دهد. نزديك به 200 هزار پيش‌خريدار مسكن‌مهر در شهرهاي جديد اطراف تهران، تا پيش‌از تغيير دولت اميدوار بودند با رفع اين بهانه‌ها، بتوانند قبل از نيمه‌دوم امسال واحدها را تحويل بگيرند، اما با موانع تازه بر سر راه واگذاري‌ها، نه‌تنها ابهام درباره زمان‌تحويل افزايش يافته كه اين‌بار جنس تاخيرها نيز غيرقابل حل شده است. در شهر جديد «پرند» از 95 هزار واحد مسكونيمهر در دست احداث، تاكنون نزديك به 20 هزار واحد افتتاح شده و مابقي واحدها كه طبق زمان‌بندي باید پايان سال91 تكميل و افتتاح مي‌شد، با مشکلاتی روبه‌رو شده است.
در اين شهر، شايد بيشترين ضربه را پيمانكاران درشت‌‌دانه – سازنده‌هاي بالاي 1000 واحد- به ستون اعتماد مردم به دولت، وارد كردند. اين گروه از سازنده‌ها قرار بود به واسطه تيراژ ساخت، ارزان‌تر از ساير پيمانكاران بسازند و به واسطه توانايي فني بالايي كه دارند، سريع‌تر از بقيه، واحدها را تحويل متقاضيان بدهند، اما ارزش قراردادهاي آنها با وزارت راه‌وشهرسازي و همچنين ميزان پيشرفت‌فيزيكي واحدهاي در حال‌ساخت، نشان مي‌دهد دو هدفي كه از واگذاري حجم انبوه مسكن‌مهر به اين پيمانكاران دنبال مي‌شد، متاسفانه محقق نشده است طوريكه هم‌اكنون قيمت فروش مسكن‌مهر متعلق به اين پيمانكاران به مراتب بيشتر از ساير واحدها است و ميزان تاخير در تحويل نيز با بقيه برابري مي‌كند. آنچه در حال‌حاضر در شهرهاي جديد اطراف تهران به خصوص «پرند»، بن‌بست ايجاد كرده، بحث قديمي تاخيرها نيست، بلكه «نبود پول» براي تكميل واحدهاست.
گفته مي‌شود، برخي پيمانكاران مسكن‌مهر وام دريافتي از سيستم بانكي را به جاي آنكه 100 درصد صرف همان پروژه‌اي كه تسهيلات به آن تعلق گرفته است، بكنند، در پروژه‌هاي ديگر ساختماني خود هزينه كرده‌اند.
نتيجه اين هزينه‌كرد باعث شده، پروژه‌هايي كه بعد از بارها تاخير، قرار بوده تابستان امسال به پيش‌خريداران مسكن‌مهر در پرند تحويل داده شود، هنوز تكميل نشده و به خاطر «نبودپول» به اجبار از سوي پيمانكار متوقف شده است. جالب آنكه، سازنده‌هاي مسكن‌مهر طي اين سال‌ها، كاملا به منابع بانكي براي تامين‌مالي پروژه‌ها وابسته بودند و برخلاف روال طبيعي ساخت‌وساز كه معمولا سازنده، بيش‌از 50درصد ارزش پروژه، اقدام به سرمايه‌گذاري مي‌كند، در مسكن‌مهر آورده‌اي از طرف سازنده‌ها ديده نمي‌شود.
در اين ميان، طبق قراردادهاي سه‌جانبه‌اي كه بين وزارت راه‌وشهرسازي، پيش‌خريداران مسكن‌مهر و پيمانكاران به عنوان پيش‌فروشنده، در فاصله سال‌هاي 89 تا 90 منعقد شد، مقرر شده بود 70 درصد آورده‌نقدي پيش‌خريداران در طول پروسه ساخت‌وساز با نظارت دولت به پيمانكار پرداخت شود و 30درصد مابقي درست در زمان تحويل كليد واحدمسكوني، تسويه شود. اين در حالي است كه شركت عمران پرند حدود يك ماه پيش، با برنامه‌ريزي و تعهدي كه از پيمانكاران مسكن‌مهر گرفت، از پيش‌خريداران خواست 30 درصد قسط آخر آورده‌نقدي‌شان را پرداخت كنند تا از اين طريق، مراحل باقيمانده تكميل ساختمان‌ها به سرعت انجام شود و در طول پاييز92، واحدها تحويل پيش‌خريداران شود اما اين اقدام «پرند» تاكنون نتيجه نداده است، زیرا اين افراد با بازديدهايي كه طي چند روز گذشته از ساختمان‌هايي كه به آنها پيش‌فروش شده، به عمل آورده‌اند، ظاهر سازه‌ها را كمتر از آن مي‌بينند كه بخواهند 100 درصد آورده‌نقدي‌شان را
پرداخت كنند! به اين ترتيب، در پروژه‌هاي سالخورده مسكن‌مهر شهرهاي جديد، از يك‌سو كل تسهيلات بانكي قابل‌پرداخت، به آنها تعلق گرفته است و از سوي ديگر، به دليل كم‌كاري سازنده، پيش‌خريداران حاضر به پرداخت اضافي نيستند و نتيجه، آن شده كه تكميل و تحويل واحدهاي مسكونيمهر به بن‌بست رسيده است. آنچه باعث انحراف احتمالي در منابع‌پولي اختصاص يافته به مسكن‌مهر شده را نمي‌توان به پاي عدم‌نظارت نوشت، بلكه سوءاستفاده عوامل ساخت و حربه‌هاي برخي پيمانكاران در دريافت به‌موقع وام‌بانكي و استفاده‌اقتصادي از تسهيلات، در اين موضوع دخيل بوده است.
برخي پيمانكاران مسكن‌مهر با دريافت تسهيلات بانكي ارزان‌قيمت –قرض‌الحسنه- آن را صرف خريد كالاهاي پربازده از بازارهايي كه در يكسال اخير بيشترين سود اقتصادي را به سرمايه‌گذاران داده است، كرده‌اند.
برخي ديگر وام مسكن‌مهر را از اين بازار خارج نكردند اما وام دريافتي را به جاي آنكه صرف تكميل يك پروژه 99ساله كنند، آن را صرف پروژه ديگر كردند تا مبادا ريالي از جيب خود، هزينه كرده باشند. البته در اين ميان، گروهي از پيمانكاران هم وجود دارند كه هيچ انحرافي در كار آنها ديده نمي‌شود، ولي با عدم اعتماد به آينده مسكن‌مهر، كار را متوقف كرده‌اند تا مجبور نباشند هزينه خارج‌شدن اين طرح از اولويت دولت را پرداخت كنند. براي اين دسته از پيمانكاران، لغو برخي مصوبات دولت دهم در هفته‌هاي اخير، نگران‌كننده شده و تصور مي‌كنند دولت يازدهم هر آن احتمال دارد ادامه طرح مسكن‌مهر را متوقف كند و اين طرح را به سرنوشت طرح‌هاي دولت‌‌هاي قبلي همچون مسكن‌اجاره‌اي يا اجاره به شرط تمليك كه با تغيير دولت، كاملا از دستور خارج شدند، دچار كند.
در حال حاضر در شهر جديد پرند تنها پروژه واقعا فعال مسكن‌مهر، متعلق به تنها شركت خارجي حاضر در اين پروژه است و اغلب پيمانكاران به دلايلي همچون نبود منبع مالي، عدم پرداخت آورده‌نقدي متقاضيان يا هماهنگ‌نبودن شركت‌هاي خدمات‌رسان، مراحل تكميل و نازك‌كاري ساختمان‌ها را متوقف كرده‌اند.
در «پرند» همه واحدها پيش‌فروش شده و حتي اضافه بر ظرفيت واحدها، ثبت‌نام ذخيره از متقاضيان، انجام شده است.در «پرديس» اگرچه عمر احداث مسكن‌مهر به دو سال نرسيده و در مقايسه با 4سال انتظار پيش‌خريداران در «پرند»، هنوز زمان براي تاخير و بدقولي وجود دارد اما طبق وعده‌اي كه دولت در قرارداد پيش‌خريداران مكتوب كرده، واحدهاي مسكونيمهر «پرديس» بايد حداكثر تا پايان امسال به تدريج تحويل شود.
به‌رغم اين زمان‌بندي، اما اقدام درخور‌توجه در اين مناطق ديده نمي‌شود.
معاون جديد و ماموريت‌هاي پيش‌رو
محسن نريمان -ریيس كميته مسكن كميسيون عمران مجلس هشتم- يك هفته پيش با حكم عباس آخوندي، معاون وزير در امور شهرهاي جديد شد.
انتظار مي‌رفت مديرعامل جديد شركت عمران شهرهاي‌جديد در اين 7روز، لااقل سفري كوتاه صرفا براي آشنايي با حوزه كاري خود به حساس‌ترين شهرجديد كشور يعني «پرند» انجام دهد تا فارغ از آنچه تاكنون بر اين شهر گذشته، از يك‌سو براي پيمانكاران و پيش‌خريداران قوت قلب باشد و از سوي ديگر مقدمات برنامه مدنظر وزير بابت توسعه سكونتي اين منطقه را هرچه زودتر فراهم كند.
اما اين انتظار محقق نشد.
دفتر محسن نريمان طي اين چند روز از مديران عامل شهرهاي جديد گزارش عملكرد مكتوب خواسته است و از پرند تاكنون دو سري گزارش درباره اقدامات انجام شده و موارد باقيمانده، به دفتر وي ارسال شده است.
با این حال به نظر مي‌رسد، معاون جديد وزير در امور شهرهاي جديد لازم است در اين هفته دو اقدام را به صورت ضرب‌الاجل در دستور كار خود قرار دهد.
اول لازم است، براي مديران يكي دو شهر جديد تصميم نهايي درباره ابقای مديران فعلي يا تغيير آنها اتخاذ شود تا برزخي كه مديران فعلي از بابت ادامه حضور يا جابه‌جايي به آن دچار شده‌اند برطرف شود و از همه مهم‌تر سوءاستفاده برخي پيمانكاران مسكن‌مهر از اين اوضاع خاتمه يابد.
اقدام دوم نيز بايد تعيين كارگروه و كميته‌هاي كارشناسي براي شهرهاي جديدي همچون پرند و پرديس و شناسايي نقاط‌ضعف و مراحل موردنياز براي توسعه‌شهر باشد.
همان‌طور كه «دنياي‌اقتصاد» در روز معارفه مديرعامل جديد شركت عمران شهرهاي جديد در مقاله‌اي نوشت، حوزه كاري اين معاونت در مقايسه با ساير معاونت‌ها، فوق‌العاده پرحجم و حساس است، چون كه وزير در نظر دارد انتقادهاي چندساله‌اش را درباره اين مناطق را در چهار سال پيش‌رو به‌كار بگيرد و نقاط‌ضعف شهرهاي جديد را برطرف كند.
براي اين منظور، بد نيست معاون شهرهاي جديد در هفته پيش‌رو از پرند و پرديس و هشتگرد به عنوان پيشاني 18 شهرجديد كشور شخصا بازديد كند تا ضمن انطباق گزارش‌هاي ارسالي از طرف مديران عامل با واقعيت موجود در اين شهرها، زاويه‌ديد آقاي نريمان براي راهبري شهرهاي جديد و ماموريت‌هاي پيش‌رو بازتر و كامل‌تر شود.
