توافق با ایران چگونه خواهد بود؟

فرید زکریا
هر کسی با تماشای تحرك دیپلماتیک ایران و ایالات متحده که منجر به مکالمه بی‌سابقه رييس‌جمهور اوباما و رييس‌جمهور روحانی شد، باید بپرسد که آیا ما شاهد بازسازی مجددی از سال 1972 خواهیم بود؟ آمريكا و چین بعد از چندین دهه دشمنی، در آن سال دست به مصالحه‌ای زدند که دنیا را تغییر داد. آیا تهران و واشنگتن بر دهه‌ها دشمنی با یکدیگر قفل زده‌اند و در آستانه تغییر رویه مشابهی هستند؟
در یک کلمه، نه. دشمن مشترک قدرتمندترین نیرو در روابط بین‌الملل و عاملی بود که ایالات متحده و چین را به یکدیگر نزدیک کرد. در حال حاضر چنین دشمن مشترکی که تهران و واشنگتن را به یکدیگ%:.8'!نزدیک کند، وجود ندارد. اما یک شباهت وجود دارد. چین در اوایل دهه 70 در پایین‌ترین نقطه از نظر اقتصادی قرار داشت. اقتصاد ایران هم به واسطه اعمال تحریم‌هاي سخت مورد حمایت آمريكا حال و روز خوبی ندارد. تنش‌زدایی با ایران هنوز امکان‌پذیر است و ارزش پیگیری دارد. خطوط کلی آن مي‌تواند به این شکل باشد: ایران با محدود کردن غنی‌سازی اورانیوم تا 5 درصد موافقت مي‌کند؛ در این مرحله حرکت از برنامه هسته‌اي صلح آمیز به برنامه هسته‌اي نظامی بسیار سخت و زمان بر است. ایران در حال حاضر مقادیری از اورانیوم را تا 20 درصد غنی سازی کرده است که بسیار راحت و به سرعت مي‌تواند به سوخت در سطح تسلیحات هسته‌اي تبدیل شود. این ذخایر اورانیوم مي‌تواند به خارج از کشور انتقال یابدو ایران اخیرا این پیشنهاد را رد کرده است، اما در سال 2010 پیشنهاد مشابهی را پذیرفته بود. اگر ایران اجازه یابد تا اورانیوم مورد نیاز برای مقاصد پزشکی خود را در اختیار داشته باشد شاید دوباره با این پیشنهاد موافقت کند. همچنین دو تاسیسات هسته‌ای، یکی در نزدیکی قم و دیگر در اراک وجود دارد که متخصصان غربي را نگران کرده است. اولی یک سایت زیرزمینی است که در برابر حملات هوایی هم مقاوم است و دومی یک رآکتور آب سنگین است که زمانی که کامل شود مي‌تواند پلوتونیوم که راه دیگری برای دستیابی به بمب هسته‌اي است، تولید کند. برخي از غربي‌ها درخواست دارند که هر دو این راکتورها تعطیل شوند. این برای ایرانی که مي‌گويد این دو برای مقاصد صلح آمیز است شروع خوبی نیست. راه حل این موضوع مي‌تواند انجام بازرسی‌هاي سر زده از این تاسیسات باشد. ما باید بدانیم که هر کشوری با پایه علمی مناسب – که ایران در حال حاضر آن را دارد- مي‌تواند برنامه صلح‌آمیز هسته‌اي خود را به برنامه هسته‌اي نظامی تبدیل کند. هدف جامعه جهانی باید این باشد که چنین گسستی در برنامه هسته‌اي ایران ایجاد نشود. نظارت دقیق مي‌تواند کمک کند تا اطمینان پیدا کنیم هر گونه تغییر مشکوکی شناسایی شود. توافق هسته‌اي به کنار، ایران ملت و تمدنی بزرگ است. غم انگیز است که این کشور از نظام جهانی منزوی شده و خارج شود. این اتفاق تا حد زیادی محصول اقدامات انجام شده توسط این کشور است. با این حال واشنگتن باید از هر فرصتی ا:.8)تفاده کند و هر گونه تلاشی را انجام دهد تا ببینیم که آیا در مذاکرات هسته‌اي گشایشی جدید ایجاد مي‌شود. احتمال کمی وجود دارد که روزی از سال 2013 به عنوان سال بازگشت ایران به جامعه جهانی یاد کنیم.