تحول بزرگ رادیوهای ماهواره ای :

همه ما دست کم هر روز به رادیو گوش می کنیم، چه در خانه، محل کار، داخل خودرو. سیگنال های فرستنده مرکزی ایستگاه های رادیویی قادرند تا مساحت های وسیعی در حد منطقه ای یا محلی (استان یا شهر) را تحت پوشش خود قرار دهند. چنین پوشش وسیعی ما را یاری می کند تا در حال سکون، یا حرکت (مسافرت درون شهری) همچنان بتوانیم امواج را دریافت نموده و به رادیوی خود گوش کنیم. اما حتماً تجربه کرده اید، هنگامی که مسافت های زیادی را طی می کنیم و در واقع از ایستگاه فرستنده فاصله زیادی می گیریم، دیگر قادر به دریافت و شنیدن سیگنال ها، نخواهیم بود. چرا که اغلب سیگنال های رادیویی بردی در حدود 50 تا 70 کیلومتر (شعاع از مبدأ) را در بر می گیرند. بنابراین در مسافت های طولانی که شما از چندین شهر مختلف عبور می کنید، ممکن است هر ساعت مجبور به تغییر موج رادیوی خود باشید، چرا که هر فرستنده رادیویی محلی، تنها محدوده اطراف خود را تحت پوشش قرار می دهد و شما که در حال عبور از آن مناطق هستید، سیگنال ها را با نزدیک شدن به فرستنده، رفته رفته دریافت و با دور شدن از آن به مرور از دست می دهید.

مسلم است که عمل جستجوی پی در پی برای یافتن ایستگاه هایی که مدام تغییر می کنند کار خوشایندی نخواهد بود. حال تصور کنید که ایستگاه رادیویی وجود د اشته باشد که بتواند سیگنال ها را تا مسافت 35000 کیلومتر دورتر از منبع (فرستنده) ارسال نماید و شما بتوانید آن را با گیرنده رادیویی اتومبیل خود و با وضوح کامل دریافت کنید. در این حالت می توانید از شهری به شهر دیگر سفر کنید، بدون اینکه نیاز به تغییر ایستگاه رادیویی خود داشته و یا اینکه از قطع شدن سیگنال ها نگرانی داشته باشد.

دو ماهواره رادیویی XM و Sirius (سریوس)، خدمات رادیوی ماهواره ای را که به آن رادیوی دیجیتالی نیز می گویند ارایه می دهند. در چند سال اخیر برخی از کارخانه های بزرگ تولید کننده خودرو، نوعی از این رادیوها را (در هنگام تولید) بر روی خودروی خود نصب و به مشتری ارایه می نمایند. همچنین چندین شرکت تولید کننده لوازم الکترونیکی قابل حمل نیز چند مدل از این رادیوها را به بازار عرضه کرده اند. در ادامه این مطلب تفاوت رادیوهای معمولی با ماهواره ای را برای شما بیان و آنچه را که برای شنیدن رادیوهای ماهواره ای به آن نیاز دارید، عنوان می کنیم.

نمونه ای از یک گیرنده رادیوی ماهواره ای سیریوس

شرکت های فعال:

ایده رادیوهای ماهواره ای به بیش از یک دهه پیش باز می گردد. در سال 1992 کمیته ملی ارتباطات آمریکا (FCC) تکه باندی موسوم به «s » با بسامد 2.3GHz (گیگاهرتز) را برای پخش همگانی سراسری ماهواره ای یا سرویس رادیویی دیجیتالی (DARS) اختصاص داد.  پس از آن تنها چهار شرکت نسبت به دریافت مجوز پخش بر روی این باند اقدام کردند که از میان آنها دو شرکت موفق به دریافت پروانه در سال 1997 شدند.

شرکت های CD Radio (هم اکنون به نام رادیوی ماهواره ای سریوس) و شرکت mobile Radio (هم اکنون به نام رادیوی ماهواره ای xm)، هر یک مبلغی در حدود هشتاد میلیون دلار برای کسب مجوز پخش ماهواره ای بر روی باند «s » پرداخت نمودند. سیستم پخش رادیوی ماهواره ای از سه قسمت اصلی به شرح زیر تشکیل یافته است:

• ماهواره ها
• ایستگاه های تکرار کننده زمینی
• گیرنده های  رادیویی

اما نکته جالب در مورد این رادیوها پس از فضای تحت پوشش وسیع آنها، کیفیت صدای بسیار بالای آنها است، به طوری که کیفیت صدای موسیقی دریافتی از آنها برابر با کیفیت صدای یک CD است.

رادیوی ماهواره ای xm 

 xm از دو ماهواره مختلف بر روی دو مدار جداگانه جهت پخش استفاده می کند، یکی در طول جغرافیایی 85 درجه غربی و دیگری در طول جغرافیایی 115 درجه غربی، اولین ماهواره xm به نام «Rock» در تاریخ 18 مارس 2001 به فضا پرتاب شد و ماهواره دیگر به نام «Roll » نیز به دنبال آن در 8 می همان سال در مدار قرار گرفت.

رادیوی ماهواره ای xm، همچنین ماهواره ای به نام Hs-702 را به عنوان پشتیبان، بر روی زمین و آماده پرتاب دارد تا در هر صورت و به هر دلیلی اگر یکی از دو ماهواره فعال دچار مشکل شد، آن را جایگزین گرداند.

ایستگاه های کنترل زمینی رادیوی ماهواره ای xm سیگنال ها را به سمت ماهواره ارسال می کنند. ماهواره ها نیز پس از دریافت و تقویت سینگال های برنامه، آنها را به سوی گیرنده های رادیویی زمینی بر می گردانند. گیرنده های رادیویی زمینی نیز، به گونه ای برنامه ریزی شده اند که قادرند، سیگنال های دیجیتالی را دریافت و آنها را رمز گشایی و پخش کنند. به گونه ای که هر گیرنده قادر است همزمان 100 کانال رادیویی دیجیتال را رمزگشایی و پخش نماید.

به علاوه این رادیوها می توانند اطلاعات اضافی همچون عنوان آهنگ، نام خواننده، سبک موسیقی و مدت زمان آن را دریافت و برای شنونده به نمایش بگذارند.

از دیگر ویژگی های رادیوهای ماهواره ای منحصر به فرد بودن تراشه های قرار گرفته در داخل هر یک از آنهاست. به طوری که این تراشه های کوچک که بخشی از مدار الکترونیکی گیرنده را شامل می شوند، هر یک با دیگری تفاوت دارند و در حقیقت هر کدام دارای یک رمز مخصوص و غیر تکراری می باشند. از این رو هر مشتری پس از خرید یک گیرنده می بایست به سایت اینترنتی رادیوی ماهواره ای مراجعه و با وارد کردن شماره سریال دستگاه و تکمیل فرم مشخصات در قسمتی که به همین منظور و با عنوان «فعال سازی گیرنده» در نظر گرفته شده است، رادیوی خریداری شده را فعال نماید، در غیر این صورت گیرنده به هیچ وجه قادر به دریافت سیگنال های رادیویی و پخش آنها نخواهد بود. با این کار خریدار یک اشتراک از سایت مربوطه دریافت می دارد و با پرداخت مبلغ ماهیانه ای در حدود 13 دلار قادر است تا در حدود 100 کانال رادیویی با برنامه هایی همچون، سرگرمی، موسیقی، اخبار و وضعیت آب و هوا را دریافت کند.

رادیوی ماهواره ای sirius

برخلافXM، ماهواره های سریوس در مدارهایی دورتر از زمین حرکت می کنند، و مدارهای بیضوی شکلی را می پیمایند. همچنین این رادیو دارای سه ماهواره فعال در مدار فضا و یک ماهواره پشتیبان بر روی زمین است. سیستم ماهواره ای سریوس نیز همچون xm عمل می کند و دارای ایستگاه های تکرار کننده زمینی است که این قابلیت به کاربران کمک می کند تا در فضاهای شهری که به علت وجود ساختمان های متعدد و بلند مرتبه، سیگنال های ماهواره ای را دچار انحراف و گسیختگی می نمایند، بتوانند سیگنال ها را از ایستگاه های تکرار کننده زمینی به خوبی دریافت کنند.

گیرنده رادیو ماهواره ای سیستم های XM و سیریوس

گیرنده های رادیویی سریوس نیز از دو بخش اصلی تشکیل شده اند، یکی خود گیرنده و دیگری آنتن آن. وظیفه آنتن دستگاه، گرفتن سیگنال های رادیویی از تکرار کننده های زمینی و یا مستقیم از ماهواره به همراه تقویت و فیلتر کردن این سیگنال ها از امواج اضافی و مزاحم است. سپس این سیگنال ها از آنتن به گیرنده منتقل می شوند. درون قسمت گیرنده دستگاه یک تراشه متشکل از 8 تراشه کوچک است که وظیفه آن تبدیل سیگنال های 2.3 گیگا هرتزی به فرکانس های پایین تر است.

سریوس همچنین یک تطبیق دهنده مخصوص را نیز برای تبدیل رادیوهای گیرنده معمولی به گیرنده سیگنال های ماهواره ای ارایه می دهد.

جالب آن که تا کنون شرکت های بسیار بزرگ و معروف همچون Sony ، Clarion, Motorola و Pioneer برای ساخت گیرنده های رادیویی ماهواره ای با شرکت های مذکور قرار داد بسته اند. از طرفی شرکت هایی ماند جنرال موتورز و هوندا هر یک قراردادی به مبلغ یکصد میلیون دلار برای نصب گیرنده های رادیویی xm  بر روی اتومبیل های تولیدی خود امضا نموده اند. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به نشانی اینترنتی شرکت های مذکور مراجعه کنید.