رادیوآماتوری از کجا تا ناکجا :
ماده34- رادیو آماتوری: نوعی ارتباط رادیویی است که به منظور خودآموزی و تبادل اطلاعات علمی و عملی و بررسی‌های فنی ارتباطی بین رادیو آماتورهای مجاز در دنیا برقرار می‌گردد.
ماده35- رادیو آماتور: کسی است که به خاطر علاقه به فن ارتباط رادیویی وبدون هیچ گونه نظر انتفاعی و سیاسی و با دریافت پروانه رادیوآماتوری از وزارت پست و تلگراف و تلفن نسبت به انجام آزمایش‌های رادیویی به منظور پیشبرد علم رادیو الکترونیک اقدام می‌نماید.
متاسفانه طی چند سال اخیر نه تنها گام مهم و مثبتی در زمینه آماتوری در کشور برداشته نشده است، بلکه سازمان متولی آن که همانا سازمان تنظیم مقررات و ارتباط رادیویی است، در انجام وظایف قانونی خود در رابطه با رادیوآماتوری، سستی به خرج می‌دهد. از این رو برآن شدیم تا جهت بررسی بیشتر مشکلات و موانع موجود بر سر راه توسعه این فن در کشورمان با چند تن از کاربران این سرویس به گفتگو بنشینیم و دیدگاه آنان را نیز جویا شویم که از نظر می‌گذرد.
رضا سلیمانی نیا کارشناس فیزیک کاربردی که هم اکنون در بخش ماهواره مصباح مرکز تحقیقات مخابرات مشغول فعالیت است، در سال 1375 در دومین دوره آزمون آماتوری شرکت کرده و توانسته آزمون را با موفقیت بگذراند، اما گواهینامه را به دلیل مشکلاتی که خود قصه‌ای دراز دارد، دو سال پس از قبولی در آزمون و در سال 1377 دریافت کرده است که یک سال بعد از آن نیز موفق به کسب گواهینامه درجه دوم رادیو آماتوری می‌شود.
جالب آن‌که به علت مشکلات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، وی و دیگر دوستانش پس از گذشت 4 سال (1381) موفق به دریافت پروانه تاسیس ایستگاه شده‌اند.
وی در برابر تعجب و پرسش ما از علت این همه تاخیر می‌گوید:
از جمله مشکلاتی که وجود داشت این بود که فعالیت رادیو آماتوری در اوایل انقلاب با ممنوعیت روبرو بود، که روند رفع ممنوعیت و مراحل اجرایی برگزاری آزمون‌ها و صدور گواهینامه‌ها به کندی انجام گرفت، به شکلی که صدور اولین گواهینامه پس از برگزاری 3 یا 4 دوره آزمون انجام شد به علاوه اولین پروانه ایستگاه رادیوآماتوری نیز بعد از گذشت 6 سال صادر شد.
علی قنبری رادیو آماتور با سابقه ای که فعالیت آماتوری خود را از سال 1364 آغاز نموده است در زمینه فعالیت‌هایی که تا کنون در کشور انجام گرفته است می‌گوید:
از جمله فعالیت‌هایی که می‌توان نام برد، برگزاری نما یشگاه های متعدد جهت آشنایی عموم با فن رادیو آماتوری همچون نمایشگاه بین المللی تهران ( غرفه مخابرات)، دانشگاه امیر کبیر دانشگاه خواجه نصیر، دبیرستان علامه حلی و…… است.
رادیو آماتوری یکی از سرویس های رادیویی عمومی شناخته می شود
قنبری درباره رادیو آماتورهای کشور ایران می‌افزاید:
– در مجموع شش دوره ای که آزمون رادیو آماتوری در کشور برگزار گردید، از میان 2800 نفر متقاضی شرکت کننده ، حدود 700 نفر موفق به کسب گواهینامه درجه 3 و 35 نفر هم موفق به دریافت گواهینامه درجه 2 آماتوری شدند، به علاوه حدود 70 پروانه تاسیس ایستگاه شخصی نیز تا کنون صادر گشته است.
سلیمانی در تشریح فعالیت‌هایی رادیوآماتوری می‌گوید:
– فعالیت‌های رادیوآماتوری را می‌توان به چند بخش مختلف تقسیم کرد، یکی اپراتوری یا استفاده از دستگاه برای برقراری تماس و دیگری که اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش را شامل می‌شود فعالیت‌های فنی نظیرساخت و آزمایش تجهیزات مخابراتی و خودآموزی ناشی از آنها است.
ماده47 – تبصره1: امتحانات رادیو آماتوری غیر از موارد فوق العاده در هر سال دوبار برگزار خواهد شد وبه قبول شدگان علاوه برگواهینامه درجه مربوطه (یک نسخه از قانون و آیین نامه مربوطه )، نیز اهدا می‌شود.”
در پرسش دیگری دلایل عدم برگزری آزمون رادیوآماتوری در سالهای اخیر و صحت این گفته که ” این فن رو به منسوخ شدن نهاده است ” را از دوستان جویاشدیم که پاسخ ایشان را مرور می کنیم :
سلیمانی عقیده دارد: رادیو آماتوری مجموعه گسترده ای از فعالیت های مختلف مخابراتی را شامل می شود. از ساده ترین آنها که مکالمه صوتی است تا فعالیت های پیشرفته ماهواره ای که در باند های فرکانسی گسترده ای نیز انجام می گیرند. اما متاسفانه در کشور ما تنها بخشی اندک از فعالیت‌های آماتوری مورد توجه و قبول واقع شده است که عبارت است از مکالمه صوتی بر روی تعداد محدودی کانال باند HF که شاید حتی یک درصد از فعالیت های رادیو آماتوری در جهان را نیز در برنمی‌گیرد.
این در حالیست که در کشور‌های دیگر، آماتورها می‌توانند با دریافت مجوزهای قانونی، برروی کلیه باند‌های آماتوری تعیین شده که هر یک کاربرد‌های خاصی دارند و با بهره‌گیری از طیف گسترده‌ای از تجهیزات اعم از ثابت، متحرک خودرویی، دستی و ….. فعالیت کنند. اما در کشور ما این‌گونه نیست، به طوری که مجوز ها تنها برای فعالیت در ایستگاه ثابت و در یک باند HF صادر می‌شود، باتوجه به این‌که در جدول فرکانسی ایران چندین باند برای آماتوری در نظر گرفته شده است.
براین اساس به نظر می‌رسد انگیزه‌کافی برای متقاضیان فعالیت در این زمینه باقی نمی‌ماند از جهت دیگر، کشور‌های مختلف هر ساله با بازنگری و تجدید نظر در قوانین مربوطه حداکثر بهره‌برداری و استفاده از فناوری‌های نوین را به عمل می‌آورند ولی متاسفانه در کشور ما قانون آماتوری موجود، مصوب سال 1345 است و حتی در حال حاضر به همان موارد مصوب قانونی نیز عمل نمی‌شود چه رسد به تجدید نظر و تغییر آن.
وی در مورد دلایل عدم برگزاری آزمون می‌افزاید: پس از چند دوره برگزاری آزمون هنوز هیچ یک از آماتورها موفق به کسب پروانه نشده بودند و عملا نیز گواهینامه بدون پروانه ارزشی ندارد، براین اساس تصمیم گرفته شد تا زمان صدور پروانه‌های قبلی، روند برگزاری آزمون‌ها متوقف شود، این توقف منجر به عدم برگزاری یک دوره آزمون شد که بعد از چند ماه پروانه‌ها صادر شد، براین اساس از فشاری که از طرف متقاضیان کسب پروانه به سازمان وارد می آمد، کاسته شد و عملا نیز کاهش این فشار‌ها در کنار هزینه تحمیلی برگزاری آزمون ها به سازمان به علت رایگان بودن شرکت در آزمون برای متقاضیان، باعث شد تا سازمان علی رغم وظیفه قانونی خود در برگزاری آزمون، علاقه‌ای به برگزاری آن نشان ندهد.
قنبری نیز ضمن اظهار کندی پیشرفت فعالیت ها و به تعویق افتادن پی در پی برگزاری آزمون، می‌افزاید:
با تمام این مشکلات بیکار نیستیم و با مساعدت سازمان در پی ایجاد امکانات جدید برای رونق بخشیدن به فعالیت‌های رادیو آماتوری در ایران هستیم.
از قنبری در مورد فعالیت” انجمن رادیو آماتوری ایران ” نیز پرسیدیم:
تشکیل انجمن رادیو آماتوری به چند سال قبل از انقلاب برمی‌گردد که توسط جمعی از پیشکسوتان از جمله آقایان مهندس مسعود عدل و مهندس عبدالله سجادیان صورت پذیرفت، اما عمر کوتاهی داشت چرا که پس از انقلاب و در شرایط جنگی قادر به فعالیت نبود ولی در پی فعال نمودن آن با در نظر گرفتن شرایط و لحاظ نمودن قوانین جدید با همکاری سازمان هستیم.
در سوال دیگری لزوم و اهمیت وجود و فعالیت رادیوآماتور‌ها را برای یک کشور جویا شدیم:
قنبری می‌گوید: تنها در کشور ژاپن در حال حاضر حدود دو میلیون رادیوآماتور فعال وجود دارد، که با وجود آنها و ارئه طراح‌های کابردی از سوی ایشان، سب راهگشایی و اختراعات تکمیلی بسیار ی در زمینه فناوری‌هایی نوین مخابراتی شده است.
سلیمانی نیز چنین می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین کاربردی‌های رادیوآماتوری در زمینه امداد و نجات در حوادث غیر مترقبه و سوانح طبیعی است چرا که حیاتی ترین مسئله در این گونه مواقع برقراری ارتباط است، که باز هم بر خلاف دیگر کشور‌ها، در ایران هیچ استفاده‌ای از ظرفیت‌های این سرویس در این زمینه نشده است. این در حالی است که در کشوری همچون آمریکا در حوادثی از قبیل 11 سپتامبر و توفان‌های اخیر موسوم به ریتا و کاترینا، آماتورها، فعالیت‌های گسترده‌ای داشته اند و حتی از طرف کاخ سفید و رئیس جمهور مورد حمایت مالی و معنوی قرار گرفتند.
به علاوه آنها در مواقع عادی و غیر اضطراری با برگزاری مانورهای مختلف که با هماهنگی نیروهای امنیت عمومی و امدادی انجام می‌گیرد، سطح توانایی خود را بالا برده و همواره آمادگی فعالیت در شرایط بحرانی را دارا هستند.
و در پایان نظر دوستان را در زمینه راهکارهای گسترش و رفع موانع موجود رادیو آماتوری در کشور خواستار شدیم :
سلیمانی: اولین قدم استفاده از ظرفیت های قانونی موجود در زمینه رادیوآماتوری و عملی کردن آنها است، به‌طوری‌که اجازه فعالیت در همه باند‌های تعیین شده قانونی کشور ماداده شود و گام بعدی اجازه استفاده از تجهیزات مختلف رادیویی مانند متحرک خودرویی و دستی در قالب سرویس رادیوآماتوری است. همچنین در زمینه برگزاری آزمون نیز راهکار مناسب، برگزاری آزمون‌ها به صورت متداول و به شکل اینترنتی است که فکر می‌کنم زمینه لازم برای سازمان در این مورد فراهم است.
قنبری نیز عقیده دارد: هنوز علاقمندان زیادی هم در کشور ما و هم در سراسر دنیا وجود دارد و فعالیت رادیو آماتورها با در نظر گرفتن فناوری مخابرات امروزی که بانی بسیاری از آنها، ایشان هستند، سهل‌تر، جذاب‌تر، آموزنده‌تر و کاربردی‌تر می‌شود. لذا اگر می‌خواهیم سهمی در گسترش امور مخابراتی داشته باشیم می‌بایست علوم مربوطه را رواج دهیم و رادیو آماتوری یکی از موثرترین روش‌ها است.
ما هم امیدواریم که این فن با اهمیت و مفید که چندی است مورد بی‌مهری مسئولین محترم سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی واقع شده است، هر چه زودتر جایگاه حقیقی خود را یافته و در مسیر رشد و توسعه به پیشرفت خود ادامه دهد.
