صدای دیجیتالی با VOIP :

بسیاری از ما تاکنون نام VOIP را شنیده‌ایم اما این فناوری چیست؟ VOIP یا پروتکل صوت روی اینترنت، روشی جهت تبدیل سیگنال‌های صوتی آنالوگی که شما در یک مکالمه تلفنی عادی می‌شنوید به داده‌های دیجیتالی است که قادر هستند تا به وسیله شبکه اینترنت به هر کجا منتقل شوند. VOIP می‌تواند یک اتصال استاندارد اینترنتی را به روشی برای برقراری یک تماس کم هزینه تلفنی تبدیل کند. این فناوری امروزه تحول بزرگی را در دنیای سامانه‌‌های تلفنی پدید آورده است.

سامانه استاندارد تلفن: سوئیچ مداری

سوئیچ‌مداری ابتدایی‌ترین سیستم‌های به کار رفته در شبکه‌های تلفن طی 100 سال اخیر است، تماس‌هایی که داخل چنین شبکه‌ای برقرار می‌شود یک خط تلفن را به واسطه ارتباط دو نقطه مختلف اشغال می‌کند. بدین طریق تماس‌های برقرار شده را یک مدار می‌نامند. این روش اساس شبکه‌های تلفنی سوئیچ عمومی یا (PSTN) است. حال روند برقراری یک تماس در چنین شبکه‌ای را مرحله به مرحله بررسی می‌کنیم:

1.  مشترک گوشی را برداشته و منتظر شنیدن بوق آزاد (شماره‌گیری) می‌ماند. (دریافت این بوق نشانگر این است که مشترک می‌تواند با شماره‌گیری یک ارتباط را برقرار کند.)
2. مشترک اعداد شماره تلفن موردنظر را شماره‌گیری می‌کند.
3. تماس براساس ارقام شماره‌گیری شده و از میان سوئیچ‌های مرکز تلفن به مقصد موردنظر هدایت می‌شود.
4. تماس در مسیر خود، خطوط تلفن مبدا و مقصد و بخشی از سوئیچ‌های محلی بین راه مشغول می‌نماید.
5. تلفن مقصد (شماره‌گیری شده) زنگ خورده و توسط طرف مقابل پاسخ داده می‌شود.
6. پس از پایان گفت‌وگو و مکالمه طرفین گوشی گذاشته شده و تماس قطع می‌شود.
7. پس از قطع ارتباط (گذاشتن گوشی) مدار بسته شده و خطوط مبدا و مقصد آزاد می‌شوند.

برای مثال اگر طرفین 10 دقیقه با تلفن گفت‌وگو کنند در طول این مدت مدار میان تلفن به طور پیوسته و مداوم باز می‌ماند همچنین اگر کاربری از شهری به شهر دیگری تماس برقرار کند در تمام طول این مسیر (فاصله دو شهر) سوئیچ‌ها و خطوط تلفن میان مبدا و مقصد تا پایان مکالمه به طور اختصاصی در اختیار آن دو قرار گرفته و مشغول خواهند بود، بر این اساس مشترکین باید هزینه قابل توجهی را بپردازند چرا که شخص تماس گیرنده کیلومترها سیم مسی خطوط تلفن بین شهری را برای 10 دقیقه تحت انحصار خود گرفته و مشغول کرده است.

نمای شماتیک از ساختار یک سامانه تلفن اینترنتی VOIP

اگر مبنای خطوط تلفن را فیبرهای نوری درنظر بگیریم، در چنین حالتی مکالمات دیجیتالی شده طرفین در هر سوی خط (ارسال و دریافت) با نرخ سرعتی برابر 64kb بر ثانیه منتقل می‌شود، که در مجموع برای هر دو طرف معادل 128 (kbps) است.

در این نوع ارتباط هنگامی که یکی از طرفین صحبت می‌کند طرف دیگر به آن گوش می‌دهد. به این معنی که در هر زمان تنها نیمی از ارتباط فعال است و عملا نیم دیگر ظرفیت ارتباطی به هدر می‌رود، به علاوه در هر مکالمه تلفنی بخش قابل توجهی از طول زمان مکالمه را سکوت (هیچ یک از طرفین صحبتی نمی‌کنند) تشکیل می‌دهد.

اما در سامانه VOIP قادریم تا بسته‌های2 دیجیتالی را که تنها حاوی مکالمات طرفین است روی خطوط تلفن ارسال کنیم و از ارسال پیوسته داده‌ها (شامل کل زمان مکالمات و سکوت میان آنها) جلوگیری کنیم. این امر اساس کار شبکه‌های سوئیچ تلفنی بسته را تشکیل می‌دهد.

بنابراین شبکه‌های تبادل داده نمی‌توانند از سیستم سوئیچ مداری استفاده کنند، بلکه برخلاف آنها که ارتباط را به طور پیوسته برقرار می‌سازند، طول هر ارتباط به شکل منقطع و براساس حجم داده‌‌های تشکیل‌دهنده هر بسته تعیین و برقرار می‌شود، این روند به شکل زیر انجام می‌شود:

1. رایانه مبدا (فرستنده) داده‌ها را به شکل بسته‌های کوچک درآورده و یک نشانی که بیانگر مشخصات مقصد مورد نظر است به آن الصاق می‌کند.
2. هر بسته شامل اطلاعاتی است که می‌تواند از فایل‌های موسیقی، تصویر، متن و یا نامه الکترونیکی تشکیل شده باشد.
3. رایانه فرستنده هر بسته را برای نزدیک‌ترین روتر موجود در شبکه ارسال می‌کند، روتر فوق نیز پس از دریافت بسته آن را به نزدیک‌‌ترین روتر به رایانه مقصد، منتقل کرده و از آنجا برای رایانه مقصد ارسال می‌شود.

فناوری VOIP از روش پیش‌گفته برای ارائه خدمات تلفنی بهره می‌برد. VOIP مزایای زیادی نسبت به سامانه‌سوئیچ‌مداری دارد. برای مثال انتقال چندین مکالمه همزمان روی یک خط تلفن و کاهش هزینه براساس کاهش طول زمان مکالمه از مزایای فوق هستند چنان‌چه اگر یک مکالمه را از طریق خط تلفن عادی در شبکه سوئیچ‌مداری به مدت 10 دقیقه برقرار کنیم، باید هزینه 10دقیقه مکالمه را پرداخت کنیم اما در مقابل یک تماس تلفنی مشابه درسامانهVOIP تنها 5/3 دقیقه از 10 دقیقه فوق را دربر خواهد گرفت و کاربر تنها هزینه 5/3 دقیقه را می‌پردازد از طرفی زمانی برابر 5/6 دقیقه از 10 دقیقه، خط تلفن آزاد است بنابراین، خط این ظرفیت را خواهد داشت که دو یا چند مکالمه همزمان روی آن انجام گیرد.

جهت دسترسی و استفاده از خدمات VOIP روش‌های مختلفی وجود دارد که به آنها اشاره می‌کنیم:

1. ATA: ساده‌ترین و معمول‌ترین راه استفاده از خدمات VOIP استفاده از یک دستگاه ATA است. در این روش رابطه یک تلفن معمولی با رایانه و شبکه اینترنت به وسیله یک تطبیق دهنده برقرار می‌شود. در حقیقت یک دستگاه ATA نوعی مبدل آنالوگ به دیجیتال است که سیگنال‌های صوتی آنالوگ را از گوشی تلفن دریافت کرده و پس از تبدیل آنها به اطلاعات دیجیتالی روی اینترنت به سمت مقصد ارسال می‌کند. اغلب شرکت‌های خدمات دهنده VOIP برای استفاده از این روش، دستگاه مبدل را به رایگان در اختیار مشترکین قرار می‌دهند و تنها هزینه خدمات را دریافت می‌کنند.
2. تلفن‌های IP4: این تلفن‌های مخصوص، درست مانند گوشی‌های معمولی دارای صفحه ارقام شماره‌گیری و اجزای مشابهی هستند اما آنها به وسیله سخت‌افزار و نرم‌افزارهای خود مستقیما با یک روتر در ارتباط‌اند و به کاربران امکان تماس مستقیم روی اینترنت را بدون نیاز به رایانه می‌دهند.
3. تماس رایانه به رایانه: شاید این روش ساده‌ترین راه برقراری یک تماس VOIP باشد که کاربران کمترین هزینه را برای تماس‌های راه دور می‌پردازند. در این روش مشترکین برحسب نوع دسترسی به شبکه تنها هزینه خدمات دسترسی را خواهند پرداخت و تماس‌ها چه راه دور و چه نزدیک هیچ هزینه اضافی دیگری را به وی تحمیل نمی‌کنند.

یک نمونه از گوشی تلفن VOIP

شرکت‌های فراهم آورنده خدمات تلفن VOIP تمامی تماس‌های ارسالی و دریافتی را در نقاطی جمع‌آوری کرده و سپس از یک دروازه IP به سوی مقاصد مختلف ارسال می‌کنند. گروه تحقیقاتی فورستر تعداد کاربران خانگی خدمات VOIP در آمریکا تا آخر سال 2006 را نزدیک به پنج میلیون نفر تخمین زده است و مهمترین انگیزه گرایش کاربران به این خدمات را هزینه پایین و انعطاف‌پذیری و تنوع خدمات ارائه شده می‌داند.

به واسطه خدمات VOIP کاربران قادرند تا یک تماس را از هر محلی که به شبکه دسترسی دارند برقرار کنند. تجار و کسانی که زندگی و کسب و کارشان با سفرهای گوناگون همراه است بدین طریق می‌توانند در هر نقطه‌ای از جهان که به شبکه دسترسی دارند، تماس‌های خود را برقرار کنند. به علاوه شرکت‌های فراهم آورنده خدمات تلفنی VOIP، به همراه خدمات معمول خود امکاناتی را نیز به عنوان ارزش افزوده ارائه می‌کنند که برخی از آنها عبارتند از نمایشگر شمارة تماس گیرنده، شماره‌گیری مجدد خودکار، انتظار مکالمه، کنفرانس تلفنی، انتقال مکالمه و صندوق پست صوتی که در مورد اخیر، کاربر می‌تواند تماس‌های وارده به صندوق پست صوتی را به وسیله اینترنت بشنود و یا یک فایل صوتی را به عنوان پیام خوشامدگویی به صندوق صوتی خود ضمیمه کند. پس از دریافت پیام‌های صوتی از طرف اشخاص تماس گیرنده، رسیدن پیام به وسیله یک نامه الکترونیکی به اطلاع کاربر می‌رسد.

1- Voice Over Internet Protocol

2- Packet

3- Analog telephone adaptor

4- IP phone

5- Computer- to- compute