استاندارد ATEX
استانداردهای ملی و بین المللی متعددی برای مناطق خطرناک وجود دارد. اما این طبقه بندی ها را می توان در دو دسته کلی خلاصه کرد:
1- استانداردهای آمریکای شمالی(NEC)
2- استانداردهای کمیسیون بین المللی برق فنی/ اروپائی ( IEC )
این دو نوع استاندارد تنها در منطقه خاص خودشان به کار نمی روند. برای مثال شعبه آفریقایی یک شرکت چند ملیتی آمریکایی ممکن است از استانداردهای آمریکای شمالی استفاده کند هر چند کارخانه اش بیرون در آمریکای شمالی است و استاندارد کمیسیون بین المللی برق فنی (IEC) مشابه استانداردهای اروپائی است، انتظار می رود تمام کشورهای عضو (IEC) از جمله آمریکا از این استاندارد پیروی کنند. اما استاندارد آمریکای شمالی هنوز مرسوم است و در آمریکای شمالی استفاده می شود. تلاش هایی برای انطباق این دو استاندارد صورت گرفته. برای کاربران این استانداردها، آشنایی با هر دو این استانداردها مهم است. چرا که استانداردهای ملی از این دو استخراج شده اند و هرجایی که شما باشید حتی اگر از استاندارد ملی پیروی کنید متوجه خواهید شد که این استاندارد از یکی از این دو استاندارد استخراج شده است.
راهنمای ATEX
استاندارد ATEX در اتحادیه اروپا به كار می رود. این استاندارد تجارت آزاد را در اتحادیه اروپا با همسو كردن نیازهای حقوقی و فنی برای محصولاتی كه در شرایط انفجاری به كار می رود تسهیل می كند. این استاندارد برای تجهیزات الكتریكی و غیر الكتریكی و سیستم های حفاظتی به كار می رود. این استاندارد از اول ژولای 2003 اجباری شده است. استاندارد ATEX تجهیزات بسیاری را شامل می شود. این دسته شامل لوازمی است كه در كارخانه های پتروشیمی، معدن و یا شاید جاهایی كه امكان انفجار وجود دارد به كار می رود. به عبارتی 3 پیش شرط برای به كارگیری این استاندارد وجود دارد :
1- تجهیز باید خودش منبع آتش سوزی باشد.
2- تجهیز در محیط قابل انفجار به كار برود.
3- تجهیز در شرایط نرمال باشد.
4- این استاندارد همچنین شامل لوازمی است كه برای استفاده ایمن یا لوازم ایمنی برای استفاده ایمن از تجهیزات را شامل می شود. تجهیزات اخیر ممكن است بیرون از محیط قابل انفجار هم به كار رود.
سیستم علامتگذاری ATEX
علامتگذاری در ATEX متفاوت است. علامتگذاری AT شامل 3 چیز زیر است:
1- گروه تجهیزات
2- شاخه تجهیزات
3- گروه مواد
در ادامه این 3 گروه را توضیح می دهیم.
گروه تجهیزات
این گروه نشان دهنده محل قرارگیری تجهیزات است كه آیا در معادن هستند یا خیر ؟
زیر گروه I برای استفاده در مناطق معدنی است خصوصاً معادن زیرزمینی كه خطر نشت گاز معدن در آنها وجود دارد.
زیر گروه II تكمیل كننده تجهیزات است كه برای بقیه مكانهای خطر كه در زیر گروه I قرار ندارند، مورد استفاده قرار می گیرد.
شاخه تجهیزات
این دومین تكه از اطلاعات مورد نیاز برای تشریح سطح امنیت مورد نیاز است. این شاخه به 3 زیر سطح تقسیم می شود كه آنها را به نام های زیر شاخه 1 ، زیر شاخه 2 ، زیر شاخه 3 می شناسیم.
زیر شاخه 1:
برای تجهیزاتی كه در سطح بالایی از ایمنی قرار داشته باشند، از این شناسه استفاده می كنیم كه در نهایت در برگیرنده 2 ابزار مستقل حفاظتی هستند.
زیر شاخه 2 :
این دسته شامل تجهیزاتی هستند كه تنها در بردارنده سطح ایمنی ابزار حفاظتی هستند. البته این سطح هم جزء سطوح بالای ایمنی هستند.
زیر شاخه 3 :
اینها تجهیزاتی هستند كه از سطح عادی توجه و مراقبت برخوردار هستند.
گروه مواد
آخرین قسمت اطلاعات، موارد مربوط به مواد هست.
G برای توصیف موقعیت حفاظت از انفجارهایی است كه در فضاهایی اتفاق می افتند كه شامل گازها، بخارها، و یا غبارها هستند.
D برای توصیف ایمنی انفجارهایی است كه در محیط های پر ذره اتفاق می افتند. ما تمامی این موارد را در جدول زیر نشان می دهیم.
شاخه تجهیزات | طبقه IEC | نوع حفاظت |
G 1 | طبقه 0 | 2 ابزار مستقل حفاظتی |
2 G مورد نیاز است. | طبقه 1 | 1 ابزار مستقل حفاظتی |
3 G مورد نیاز است. البته G 1 و یا G2 هم قابل قبول است. | طبقه 2 | سطح 1 ایمنی كه متمركز بر عملیات معمول است. |
D1 | منطقه 20 | 2 ابزار مستقل حفاظتی |
D2 | منطقه 21 | 1 ابزار مستقل حفاظتی |
D3 | منطقه 22 | 1 سطح ایمنی كه متمركز بر عملیات معمول است. |
توجه كنید كه سه طبقه بندی زیر سیستم ATEX بستگی كاملی به طبقه بندی نرمال كه شامل تناسب كاملی از مناطق، گروه ها و طبقه بندی های دمایی هستند، دارد.
گرچه ایالات متحده غالباً سیستم طبقه بندی آمریكای شمالی را دنبال می كند. اما همچنان یكی از اعضای IEC است و باید هماهنگ با استانداردهای IEC، استانداردهای ملی خودش را تدوین كند. به معنای دیگر ایالات متحده نیز همگام با معنا شناسی ناحیه حركت می كند تا معنا شناسی منطقه ها و گروه ها. بنابراین ماده 505 بیان كننده شاخص های مالی الكتریكی هستند كه در سال 1996 مناطق خطرناك را بر اساس محتوای استانداردهای ناحیه ها، طبقه بندی كرد تا بر اساس منطقه بندی.
به هر حال باید این مطلب را درك كرد كه، پیش نیازهای این سیستم دقیق معادل سیستم IEC نیستند و تفاوتهایی هنوز وجود دارد. اما مفهوم همپوشانندگی یكسان است.
اگر شما گیج شده اید یا قاطی كرده اید، نگران نباشید، شما تنها نیستید. خیلی از افراد احساس می كنند این 2 سیستم علیرغم داشتن مفاهیم عالی در این دهكده جهانی قادر نیستند برای مدتی طولانی مستقل از هم حركت كنند. در نهایت امروزه حركتهایی جهت یكسان كردن و تلفیق كردن این دو سیستم داخل یك واحد منسجم دیده می شود. این حركت به نام هماهنگی در استاندارد سازی شناخته می شود.
حركت برای هماهنگ كردن مناطق خطرناك و استانداردهای حفاظتی انفجارات به نام تصویر IEC EX شناخته می شود.
