فلسفه پیدایش تخته نرد
بر اساس یک نوشته پهلوی بنام چترنگ نامک یا شطرنج نامه، بازی تخته نرد را بزرگمهر در پاسخ به بازی شطرنج که پادشاه هندوستان برای انوشیروان می‌فرستد، ابداع می‌کند و نام آن را به افتخار اردشیر بابکان، بنیانگذار سلسله ساسانی، نیواردشیر می‌گذارد. بنا به متن کتاب شطرنج‌نامه (یا گزارش شطرنج و نهش نیواردشیر)، بزرگمهر در ابداع آن از نمادهای متعددی که عموماً مربوط به باورهای زرتشتی است استفاده می‌نماید. مثلاً، تخته بازی به زمین، سیاهی و سپیدی مهره‌ها به شب و روز و تعداد مهره‌ها (که سی عدد است) به سی روز ماههای تقویم زرتشتی، گردش گردانه‌ها (تاسها) به چرخش افلاک و ستارگان و گردش مهره‌ها به حرکت مردمان تشبیه شده است که به فرمان چرخش آسمان و سیاره‌ها قرار دارند. همچنین چیدن مهره‌ها در آغاز کار به آفرینش و زدن مهره‌ها به برخورد و کشتار انسانها و دوباره نشستن آنها به زایش و بیرون رفتن آنها از صفحه بازی به مرگ تشبیه گردیده است. نماد پردازی حتی در شرح شماره تاسها نیز دیده می‌شود:
- ۱ نشان اهورامزدا
- ۲ نشان دو مینو (انگره مینو و سپنتا مینو)
- ۳ نشان پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک
- ۴ نشان عنصرهای چهارگانه خلقت یعنی آب، باد، خاک، آتش
- ۵ نشان پنج روشنی: خورشید، ماه، ستاره، آتش، آذرخش
- ۶ به شش گاهنبار مانند شده‌است. اشاره به شش مرحله خلقت.
