انواع لاستيک ها
- همبسپارهاي بوتا دي ان – استيرن
همبسپارهاي استيرن و بوتاديان که بيش از 50 درصد بوتاديان دارند به SBR موسو‌اند. نسبت معمولي تکپارها 70 تا 75 قسمت بوتاديان به 25 تا 30 قسمت استرين به بالاي 50 درصد ، محصول به شدت پلاستيک مي‌شود. و در رنگهاي شيرابه‌اي قابل استفاده است.
لاستيک SBR مثل لاستيک طبيعي بر اثر کشش بلوري نمي‌شود و به همين سبب ضعيف است مگر آنکه با دوده يا مواد ديگر تقويت شود. حتي در اين صورت هم از لاستيک طبيعي ضعيفتر است. خواص وولکانشي آن خوب و مشخصات پيرسازي آن رضايت بخش است. بالغ بر 70 درصد SBR توليدي درآج تاير ، 15 درصد قطعات مکانيکي و حدود 10 درصد به شکل شيرابه مصرف مي‌شود.
- لاستيکهاي نيتريل (NBR)
همبسپارهاي بوتاديان و آکريلونيتريل مثل SBR به طريق امولسيوني ساخته مي‌شوند. البته به خواص مورد نياز مقدار آکريلونيتريل در همبسپار از 20 تا 50 درصد متغير است. با افزايش مقدار نيتريل ، مقاومت در برابر هيدروکربنها ، حلالها ، سايش و نفوذ گاز افزايش مي‌يابد. کاهش مقدار نيتريل، خواص در دماي پايين و جهندگي را افزايش مي‌دهد. لاستيکهاي NBR در برابر روغنها ، حلالها ، آب ، نمکها ، ترکيبات آليفاتيک ، صابونها و اغلب مواد غذايي مقاوم‌اند. اين دست مواد به شکل پيوسته در دماي 120 درجه سانتي گراد در مجاورت هوا و در دماي 150 درجه سانتي گراد در محيط روغن کارايي دارند.
- لاستيک نئوپرن
اين لاستيک از بسپارش امولسيوني کلروپرن خالص در دماي 38 درجه سانتيگراد در مجاورت گوگرد بدست مي‌آيد. در برابر اکسايش ، روغن ، گرما و آتش مقاوم است و مصارف خاصي درقطعات خودرو،چسبها،درزگيرهاو پوشش‌ها دارد. از لاستيک طبيعي گرانتر است به همين سبب زماني استفاده مي‌شود که به خواص ويژه نياز باشد.
- لاستيک تيوکول
نوعي لاستيک پلي سولفيدي است که در اوايل دهه 1920 در ايالات متحده ابداع شد. اين لاستيک اولين لاستيک سنتزي بود که به شکل تجاري در اين کشور توليد شد. لاستيکهاي تيوکول از بسپارش تراکمي يک پلي سولفيد قليايي و يک دي هاليد آلي مناسب تهيه مي‌شوند. محصول اين واکنشها بويژه براي آستري مخازن نفت ، گلهاي ساختماني و بتونه کاري ، چسبها و درزگيرها و اخيرا ماده چسبي سوخت موشک ، پوشش‌هاي فرسابي و ساير قطعاتي که به سهولت کاربري و مقاومت خوب هوازدگي نيازمندند به کار برد.
- لاستيکهاي سيليکون
اين لاستيکها مخلوط بسپارهاي کاني – آلي هستند که از بسپارش انواع سيلانها و سيلوکسانها بدست مي آيند. با اينکه گران‌اند ولي مقاومت قابل توجه آنها در برابر گرما به استفاده منحصر از اين لاستيکها در مصارف دماي بالا منجر مي‌شود. زنجير اين ترکيبات يک در ميان از سيلسيمو اکسيژن درست شده و فاقد کربن است. ترکيبات سيليکونو مشتقات آنها از نظر تنوع خواص غير عاديشان شاخص‌اند، مثل حل پذيري در حلالهاي آلي ، حل ناپذيري در آب و الکلها ، پايداري گرمايي ، بي‌اثري شيميايي ، خواص بالاي دي‌الکتريک ، اشتعال پذيري نسبتا پايين ، گرانرويکم در درصد بالاي رزين، تغيير اندک گرانروي با دما و عدم سميت.
به دليل همين خواص ، ترکيبات سيليکون به عنوان سيال هيدروليک و انتقال گرما ، روان کننده و گريس ، درزگير براي مصارف برقي ، رزينهاي لايه کاري و پوشش و لعاب مقاوم در دماي بالا ، لاستيک سيليکون ، ترکيبات آبگريز ، واکسها و مواد صيقل کاري قابل استفاده‌اند. بيشترين مصرف لاستيکهاي سيليکون در صنايع هوا فضا است که از آنها در دستگاههاي يخ نزن ، واشر ، سپرهاي فرسابي و مصارف مشابه که مسئله دما مطرح است استفاده مي‌شود.
- لاستيک بوتيل
همبسپار ايزوبوتيلن با حدود 2 درصد ايزوپرن به لاستيک بوتيل موسوم است. ايزوپرن ، در ساختار زنجير سيرنشدگي کافي بوجود مي‌آورد تا پخت يا وولکانش صورت گيرد. لاستيک بوتيل نفوذپذيري بينهايت کلي در برابر گازها دارد و به همين علت مصرف عمده آن درساخت تيوبو آستري تايرهاي بدون تيوب است لاستيک بوتيل در برابر اکسايش هم خنثي است و براي مصارف ضد هوازدگي مفيد است. نوع ديگر لاستيک بوتيل يعني لاستيک بوتيل هالوژن دارد. در مقابل پيرسازي مقاومت بهتري دارد، با ساير لاستيکها نيز سازگارتر است و در تايرهاي بدون تيوب مصرف مي‌شود.
- لاستيک اورتان
محصول واکنش برخي پلي گيلکونها و دي ايزوسياناتهاي آلي فرآورده‌هاي لاستيک موسوم به پلي اورتانهستند. اين ترکيبات لاستيکهاي خاص با خواص ويژه‌اند. به اين صورت که مقاومت سايشي بالايي دارند و ضمن آنکه در دماي بالا قابل استفاده اند و در غلظتهاي بالايي از حلالها ، اکسيژن و اوزون نيز مقاومند. مصرف اصلي اين نوع لاستيک ، توليد اسفنج انعطاف پذير و الياف کشسان است. مصرف اين مواد در ساخت مبلمان ، تشک ، مواد عايق ، نوسانگير و ساير زمينه هايي که به اسفنجهاي لاستيکي مربوط مي شود رو به گسترش است.
- لاستيک هاليپون
لاستيک موسوم هايپالون از واکنش کاتاليز شده راديکالي کلر و SO2با پلي‌اتيلنبه دست مي‌آيد. نتيجه اين واکنش تبديل پلي اتيلن گرما نرم به يک کشپار وولکانش پذير است. هاليپالون در برابر اوزون ، هوازدگي و گرما بينهايت مقاوم و مقاومت شيميايي آن نيز عالي است.
- لاستيک فضا ويژه – پلي ايزوپرن و پلي بوتاديان
کشف اينکه کاتاليزگرهاي زيگلر – ناتا (آلکيل ليتيم) بسپارش ايزوپرن يا بوتاديان را طوري کاتاليز مي‌کنند که عمدتا ساختار سيس به دست مي‌آيد، شبيه سازي لاستيک طبيعي را به طريق سنتزي ممکن کرد. لاستيک پلي ايزوپرن(IR) که کاملا مشابه لاستيک طبيعي است و حتي از برخي جهات مثل رنگ بهتر ، کيفيت يکدست‌تر ، بوي کمتر ، فراورش پذيري و اختلاط سريعتر ، روزن راني و ورقه سازي مطلوبتر ، جريان قالب عالي و وزن مولکولي کنترل شده ، برتر است.
در مقابل ، استحکام پارگي ، چسبناکي و استحکام کششي لاستيک طبيعي بالاتر است. پلي ايزوپرن به شکل تجاري توليد و به تنهايي يا همراه با لاستيک طبيعي مصرف مي شود. 1 و 4 - پلي بوتاديان با درصد بالاي سيس ، نرم است به سهولت حل مي‌شود. پسماند ناچيز و مقاومت سايشي خوب دارد. از طرف ديگر 1 و 4 - پلي‌بوتا‌دي ان با درصد بالاي ترانس ، سخت ، بلوري و ازانحلال پذيري ضعيفي برخوردار است. از اين بسپار مي‌توان در روکشتوپ گلف استفاده کرد.
- بسپارها و سربسپارها اتيلن – پرو پيلن
همبسپارهاي اتيلن و پروپيلن (EPM) که به روش بسپارش محلول و با استفاده از يک کاتاليزگر زيگلر ساخته مي‌شوند، کشپارهايي فاقد پيوند دوگانه هستند. به اين علت ، توان وولکانشي ندارند و در عين حال در برابر اکسيژن و اوزون مقاوم‌اند. واکنش پذيري اتيلن و پروپيلن بسيار متفاوت است، به همين سبب ترکيب تکپاره‌ها با ترکيب همبسپار توليد شده تفاوت دارد.
EPR را مي‌توان با گرما دهي در حضور پراکسيد وولکانشي کرد. در اين روش زنجيرها با اتصال مستقيم اتمهاي کربن به هم وصل مي‌شوند و اين مغاير با وصل شدن زنجيرها از طريق اتصالات گوگردي در فرايندهاي معمول است. از اين لاستيکها براي بسياري از کاربردها بي آنکه وولکانش شوند مي‌توان استفاده کرد. براي وولکانشي سهلتر ، سر بسپارهاي اتيلن – پروپيلن همراه با يک دي ان (EPDM) ساخته مي‌شوند. بسپارهاي EPDM در برابر گرما ، اکسيژن واوزون مقاومت منحصر به فردي دارند و به عنوان پوشش بام جانشين آسفالت گرم مي‌شوند. از مصارف ديگر مي‌توان عايق سيم و کابل را نام برد که با نئوپرن رقابت مي‌کنند.
