تكرار پذيري/تجديد پذيري معيارهائي براي كمي كردن دقت اندازه گيري

سهرابی/مدیرعامل کالا کیفیت ستاک

آزمايشگاها براي اطمينان از دقت (Precision) و مناسب بودن وضعيت عوامل تأثير گذار تصادفي و پراكندگي مناسب نتايج اندازه گيريهاي خود در طول زمان كاري و همچنين اختلاف قابل قبول نتايج حاصل از استفاده از روشها ، تجهيزات ، نفرات ، مكانها و همچنين زمانهاي كاري  مختلف نياز به كنترل تكرار پذيري و تجديد پذيري خود دارند . اينكار بسادگي با استفاده از تكرار مجدد (تجديد) يك آزمون قابل انجام است.

 تكرار پذيري(Repeatability) و تجديد پذيري (Reproducibility) معيارهاي حدي براي بيان دقت (Precision) محسوب ميشوند و اين مطلب بروشني از تعريف آنها پيداست.

 آماره هاي r و R بترتيب براي كمي كردن تكرار پذيري و تجديد پذيري استفاده ميشوند و بشرح زير تعريف ميشوند :

 تكرار پذيري (r) : مقداري است كه پيش بيني ميشود با يك احتمال معين (مثلأ 95%) ، قدرمطلق اختلاف بين دو نتيجه آزمون انفرادي حاصل از اندازه گيري برروي يك نمونه يكسان (ثابت) با روش اندازه گيري يكسان در شرائط مشابه (مجري يكسان ، دستگاه يكسان، آزمايشگاه يكسان و فاصله زماني كوتاه بين  آزمونها) از آن كوچكتر باشد.

 x1-x2|< r|

 r =t (p,v)SQRT(2) Sr

 منظور از SQRT همان جذر ریشه دوم است.

 تجديد پذيري(R) : مقداري است كه پيش بيني ميشود با يك احتمال معين (مثلأ 95%) ، قدرمطلق اختلاف بين دو نتيجه آزمون انفرادي حاصل از اندازه گيري برروي يك نمونه يكسان (ثابت) با روش اندازه گيري يكسان تحت شرائط متفاوت (مجريان متفاوت ، دستگاههاي متفاوت يكسان، آزمايشگاههاي متفاوت و يا زمانهاي متفاوت) از آن كوچكتر باشد.

 x1-x2|< R|

 R =t (p,v)SQRT(2) SR

  در روابط فوق ضريب t با توجه به سطح اطمينان p و تعداد درجات آزاديn=n-1  و با مراجعه به جدول توزيع t تعيين ميشود و Sr و SR بترتيب انحراف استانداردهاي تكرار پذيري و تجديد پذيري روش آزمون هستند كه يا معلوم هستند و يا معمولاأ ازرابطه زير  (انحراف استاندارد نمونه) برآورد ميشوند: (عکس را مشاهده فرمایید)

  توجه : درصورتيكه اختلاف دو نتيجه آزمون در شرائط تكرار پذير (يا تجديد پذير ) كمتر از r (يا R) باشد ، بيانگر مناسب بودن نتايج و اطمينان بخش بودن آنهاست.