رله آندرولتاژ و رله شنت
رله اندر ولتاژ
رله آندر ولتاژ یک رله‌ی اتوماتیک می‌باشد که به مدار اصلی وصل شده و زمانی که مدار شاهد افت یا قطع ولتاژ باشد، بصورت اتوماتیک مدار را قطع می‌کند. به محض اینکه تغذیه مدار قطع شود از طریق فشردن دکمه محلی یا از طریق کنتاکت اینترلاک که به صورت سیم‌هایی سری می‌باشند، دستگاه فورا عمل خواهد کرد و بریکر را قطع خواهد نمود. کنتاکت‌های رله‌ی آندر ولتاژ به هنگام کاهش ولتاژ (کمتر از ولتاژ تنظیم شده) کار می‌کنند. رله افت ولتاژ برای محافظت در برابر کاهش سطح ولتاژ، تشخیص اتصال کوتاه و … مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولاً این رنج بین ۷۰ تا ۳۵ درصد کمتر از میزان مشخص شده ولتاژ نامی، می‌باشد و همچنین ولتاژ وصل آن بالاتر از ۸۰ درصد ولتاژ نامی کلید اتوماتیک در نظر گرفته می‌شود. تنظیمات این نوع رله بصورت تاخیر زمانی است.
شرایط افت ولتاژ، معمولاً توسط ترانسفورماتور‌های کمکی یا بارگذاری زیاد ایجاد می‌شود. بصورتی که در زمان پیک مصرف وقتی دستگاهی دچار مشکل شود تقاضا بالاتر از مقدار مصرف تراسفورماتور می‌شود و در نتیجه ولتاژ کاهش می‌یابد، برای محافظت از موتور‌ها و تجهیزات، رله به عنوان یک راه حل اقتصادی برای جلوگیری از آسیب به تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای کنترل و فرمان از راه دور و یا قطع و وصل از طریق کنترل‌کننده‌ها مانند PLC از رله شنت و رله آندر ولتاژ استفاده می‌شود که تفاوت آنها در انتهای متن آمده است. رله آندر ولتاژ داخل کلید اتوماتیک یا هوایی قرار می‌گیرد. ولی برای قطع کلید، جلوگیری از تداخل دو کلید (مثل کلید برق اصلی و ژنراتور) و اجازه راه اندازی کلید استفاده می‌شود. با برق‌دار کردن بوبین رله آندر ولتاژ، می‌توان کلید را قطع و وصل کرد. هرگاه برق فرمان این رله قطع شود، کلید به صورت خودکار قطع می‌شود.
مشخصات فنی کلیدهای اتوماتیک
برق لازم برای دستور تریپ رله آندر ولتاژ از داخل مدار شکن یا همان کلیدهای مینیاتوری کامپکت تامین نمی‌شود، بلکه باید از یک منبع خارجی مانند باتری تأمین شود. در صورتی که کلید اصلی به وسیله رله آندر ولتاژ دچار تریپ و قطع شده باشد، پس از برطرف کردن مشکل افت ولتاژ و بازگشت ولتاژ به سطح مجاز و قابل قبول، کلید به صورت اتوماتیک وصل نمی‌شود و باید حتماً reset شود تا امکان وصل مجدد کلید فراهم شود. از دیگر کاربرد‌های رله آندر ولتاژ پیش گیری از زیر بار رفتن شبکه با بار کامل است برای این منظور می‌توان کلیدهای اصلی فشار ضعیف را به رله آندر ولتاژ مجهز کرد.
رله آندر ولتاژ در کلید اتوماتیک کمپکت
با افت ولتاژ تغذیه کلید اتوماتیک به مقدار ۳۵ تا ۷۰ درصد ولتاژ نامی رله آندر ولتاژ سریع کلید را قطع می‌کند و در صورتی که ولتاژ تغذیه تا ۸۵ درصد از ولتاژ نامی برسد، اجازه وصل توسط کلید صادر می‌شود. باید به این نکته توجه کرد که تا زمانی که ولتاژی روی رله آندر ولتاژ ایجاد نشود، نمی‌توان کلید اتوماتیک را (دستی یا الکتریکی) وصل نمود.
رله شنت
رله شنت(به انگلیسی shunt relay) در واقع یک تجهیز جانبی برای کلیداتوماتیک محسوب می‌شود که وقتی به ترمینال‌های آن نیرو اعمال می‌شود به صورت مکانیکی بریکر را قطع می‌نماید. نیرویی که به رله اعمال می‌شود از داخل کلید اتوماتیک نمی‌باشد بنابراین باید از یک منبع خارجی تامین شود.
برای انتخاب رله شنت ac یا dc در رنج ولتاژهای موجود ابتدا باید نوع بریکری(کلید اتوماتیک) که در اختیار دارید را چک کنید تا باتوجه به مشخصات آن بریکر،رله شنت و رله آندر ولتاژ مربوطه را خریداری نمایید.
رله شنت تریپ(به انگلیسی shunt trip که عنوان رایج دیگری برای رله شنت است) برای قطع کردن کلید اتوماتیک در مواقع خطا استفاده می‌شود اما این خطاها را از بریکر حس نمی‌کند بلکه از یک منبع خارجی تشخیص می‌دهد.برای مثال شما می‌خواهید در زمان رخ دادن یک واقعه آتش سوزی بریکرتان عمل کند بنابراین به محض اینکه سنسورهای حرارتی،حرارت آتش را تشخیص دهند بوبین رله نیرویی را اعمال و بریکر را قطع خواهد نمود پس رله از منبعی بیرونی برای تشخیص خطا بهره می‌گیرد نه از درون بریکر.
اساسا رله شنت یک سیم پیچ قطع به علاوه ی یک واحد قطع دارد و این واحد برای قطع حرارتی و الکترومغناطیسی استفاده می‌گردد.ولتاژ تعیین شده به سیم پیچ رله شنت تریپ اعمال شده و بریکر،جریان را قطع می‌کند.
رله شنت در مواقع اضطراری کلیدهای اتوماتیک را با اعمال یک نیروی الکتریکی قطع می‌کند تا آسیبی متوجه افراد و تجهیزات نشود. در واقع رله یک وجهه حفاظتی برای بریکر ایجاد می‌کند علاوه بر این ویژگی،رله شنت این امکان را به بریکر می‌دهد تا یک کلید بیرون از آن نیز بتواند فرمان قطع توان را از راه دور صادر کند.
یک کلید اتوماتیک دارای حفاظتی ترکیبی از سنسور حرارتی و مغناطیسی می‌باشد که نوع قدیمی‌تر آنها از واحدهای قطع(تریپ) الکترومکانیکی استفاده می‌کردند که در دو نوع ثابت و قابل تعویض موجود بودند.
تفاوت رله آندرولتاژ و رله شنت
رله شنت و رله آندر ولتاژ هر یک دارای ویژگی‌های بخصوصی می‌باشند و براساس آنچه در مدار نیاز داریم آنها را انتخاب می‌کنیم.
رله شنت تریپ تجهیزی الکتریکی است که با اعمال نیروی آنی عمل می‌کند و با مدار باز کردن بریکر از طریق اعمال نیرو به بخش مکانیکی آن،جریان را قطع می‌کند بنابراین رله شنت نیازمند یک نیرو برای اعمال به بریکر می‌باشد چون ما برای اینکه تمامی‌موارد ذاتی و یا غیرذاتی بریکر را تحت کنترل داشته باشیم باید ولتاژ تغذیه را کنترل کنیم.
بین کنتاکت‌های باز (به انگلیسی Normally Open که به اختصار NO رایج است)رله شنت تریپ سیمی‌تعبیه شده که فورا بعد از بازشدن یا قطع دستگاه کلیدزنی(سوئیچینگ) قطع شدن ولتاژ تغذیه را حتمی‌می‌کند.
رله شنت به طور کلی برای بازکردن دستگاه سوئیچینگ با اعمال یک فرمان الکتریکی یا از راه دور استفاده می‌شود اما میتوانید علاوه بر این مورد از آن برای بازکردن/قطع کردن محلی دستگاه کلیدزنی(سوئیچینگ) هم از طریق فشردن دکمه محلی یا اعمال تعدادی سیگنال کنترلی به صورت موازی هم استفاده نمود.
رله شنت خصوصیت تریپ کردن/قطع کردن دستگاه کلیدزنی را در فقدان یا افت ولتاژ فراهم نمی‌آورد پس باید رله ای وجود داشته باشد که این وظیفه را انجام دهد و آن رله آندر ولتاژ می‌باشد.
رله آندر ولتاژ رله ای الکتریکی ست که همواره برای بستن بریکر/دستگاه سوئیچینگ یا برای نگه داشتن آن در همان وضعیت بسته،نیازمند اعمال نیرو می‌باشد.
به محض آنکه تغذیه قطع شود از طریق فشردن دکمه محلی یا از طریق کنتاکت اینترلاک(به انگلیسی Interlock نوعی قفل برای جلوگیری از بروز اشتباهات انسانی)که به صورت سیم‌هایی سری می‌باشند،دستگاه سوئیچینگ فورا عمل خواهد کرد و بریکر را قطع خواهد نمود.
رله شنت یک عملکرد ثابت دارد و در مواردی مانند تریپ/قطع بریکر توصیه می‌شود. به محض افت یا قطع ولتاژ سریعا عمل می‌کند.این افت ولتاژ به طور کلی 80 درصد از ولتاژ مجاز طراحی شده برای مدار است .
این دلیل محبوبیت رله آندر ولتاژ در مقایسه با بریکرهای حساس به افت ولتاژ مانند فیدرهای موتوری است.
تفاوت رله شنت تریپ و رله آندر ولتاژ در اصل در نوع عملکردشان است که در رله شنت با اعمال نیرو(برق) به آن عکس العمل نشان می‌دهد و رله آندر ولتاژ که همواره برق دار می‌باشد با قطع یا کاهش میزان ولتاژ عکس العمل نشان می‌دهد.
